Σύμφωνα με τους επιστήμονες αν θέλουμε να διατηρήσουμε καλή την υγεία μας μέχρι τα βαθιά γεράματα, καλό θα ήταν να απομακρυνθούμε από τον δυτικό τρόπο διατροφής και να επιστρέψουμε στον μεσογειακό. Και μάλιστα να προτιμήσουμε την κρητική διατροφή.
Η μελέτη των Επτά Χωρών ήταν εκείνη που εδραίωσε την διατροφή των Κρητικών ως υποδειγματική. Οι ιδιαίτερες διατροφικές συνήθειες που χαρακτήριζαν την περιοχή της Κρήτης συνδυάστηκαν με τη μειωμένη συχνότητα στεφανιαίας νόσου και καρκίνου, αλλά και τη μικρότερη θνησιμότητα από όλα τα αίτια σε σχέση με τις επιλεγμένες από τους ερευνητές χώρες. Τα άτομα που υιοθετούν τη Μεσογειακή διατροφή παρουσιάζουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, μειωμένη θνησιμότητα τόσο από στεφανιαία νόσο, όσο και από καρκίνο, ενώ παράλληλα παρατηρείται και επιβράδυνση της γήρανσης.
Οι πρώτες ύλες της κρητικής διατροφής
Ποιο είναι, όμως, το στοιχείο που κάνει την κρητική διατροφή τόσο ξεχωριστή; Η κρητική διατροφή βασίζεται στην απλή πρώτη ύλη, -ακόμα και στο κρέας και τα παράγωγά του ή το αλκοόλ πάντα με το μέτρο αυτό- η οποία αποτελεί τη βάση για ποικιλία συνταγών. Πρόκειται για πρώτες ύλες από ντόπια και εποχιακά προϊόντα, τα οποία οδηγούνται συνήθως από την παραγωγή απευθείας στην κατανάλωση, χωρίς διαμεσολαβητικούς παράγοντες που αλλοιώνουν τόσο τη γεύση όσο και την ποιότητα. Με έξυπνες παραλλαγές, τα λαχανικά και τα όσπρια μετατρέπονται σε ολοκληρωμένα γεύματα ικανά να χορτάσουν, χωρίς όμως να φουσκώσουν, τους συνδαιτυμόνες. Ο Κρητικός μπορεί να τρώει κάθε μέρα χόρτα, σχεδόν ποτέ όμως δεν θα φάει το ίδιο φαγητό. Εδώ έγκειται και ένα ακόμη χαρακτηριστικό της κρητικής κουζίνας: η φαντασία που οδηγεί τον μάγειρα να εφευρίσκει διαρκώς νέους γευστικούς συνδυασμούς.
Στο πέρασμα των αιώνων η Κρήτη δέχθηκε τις πολιτισμικές και συνάμα γαστρονομικές επιρροές των κατακτητών της, διατηρώντας πάντοτε όμως τις παραδόσεις της και εντάσσοντας τις νέες διατροφικές συνήθειες με τρόπο ξεχωριστό. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της κρητικής κουζίνας δεν έγκειται στα σπάνια και ακριβά υλικά ούτε στην αφθονία προϊόντων. Στον κορμό της βρίσκουμε ντόπια υλικά απευθείας από τη μητέρα φύση, τα οποία με την τέχνη του μαγειρέματος και μπόλικο μεράκι μετατρέπονται σε ολοκληρωμένες συνταγές. Δεν είναι μια πλούσια με τα δεδομένα της εποχής πρότυπα κουζίνα, αλλά μια αγνή αυθεντική διατροφή, που βασίζεται στην αξιοποίηση απλών καθημερινών υλικών, παρά στο συνδυασμό ακριβών πρώτων υλών. Αν κάποιος ήθελε να περιγράψει την κρητική κουζίνα με λόγια, θα έλεγε πως είναι τρόπος ζωής: απλή, λιτή, χωρίς περιττά καρυκεύματα και ενισχυτικά γεύσης. Είναι νόστιμη με έναν φυσικό τρόπο που πηγάζει από την φρεσκάδα και την αυθεντικότητα των υλικών της.
Το λάδι στην κρητική διατροφή
Εξέχουσα θέση στην κρητική διατροφή έχει το αγνό ελαιόλαδο, βασική πηγή λίπους στην εν λόγω δίαιτα. Ο ορός της μακροβιότητας και της υγείας, το παρθένο ελαιόλαδο δεν λείπει από καμία κουζίνα της Κρήτης, αποτελώντας το πλέον αντιπροσωπευτικό και απαραίτητο συστατικό της κρητικής διατροφής. Εξίσου πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν και άλλα παραδοσιακά και ντόπια προϊόντα, όπως το κρασί (γνωστό για την καρδιαγγειακή του δράση), το μέλι (πλούσιο σε βιταμίνη Ε) και τα κρητικά τυριά: γραβιέρα, κεφαλοτύρι, τυροζούλι, ανθότυρος μαλακός και σκληρός, μυζήθρα και ξινομυζήθρα, αφενός ως πρώτη ύλη αλλά και μέσα σε πίτες και γλυκά, όπως μυζηθρόπιτες, καλτσούνια και τυρόπιτες. Φυσικά, τα φρούτα και τα λαχανικά εποχής συνήθως συνοδεύουν κάθε ολοκληρωμένο κρητικό γεύμα με τη μορφή είτε σαλάτας είτε και αυτούσιου γεύματος: γεμιστά, ανθοί, ντολμαδάκια. Τέλος, τα αρωματικά φυτά και τα βότανα, που βρίσκονται σε κάθε βουνό, όπως η ρίγανη, ο βασιλικός, το φασκόμηλο, ο βάλσαμος, το δενδρολίβανο, η μαντζουράνα, το θυμάρι, η δάφνη και το χαμομήλι, χλωρά ή αποξηραμένα, ως τελευταία πινελιά δεν προσφέρουν μόνο φρεσκάδα και γεύση, αλλά παρέχουν και ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία μας.
Η φιλοσοφία της κρητικής κουζίνας είναι απλή και μπορεί εύκολα να υιοθετηθεί, αρκεί να ξεφύγουμε από τις τετριμμένες και μαζοποιημένες επιταγές της εποχής μας. Τον καιρό που το φαστ φουντ και τα έτοιμα γεύματα αντικαθστούν τις απλές σπιτικές συνταγές και οδηγούν σε μαρασμό τις κουζίνες μας, η επιστροφή στην παράδοση, όσο κοινότυπη κι αν ακούγεται, είναι επιτακτική. Την ώρα που όλοι μας αδρανείς προτιμάμε την εύκολη λύση του γρήγορου φαγητού, αδιαφορώντας για την ποιότητα όσων καταναλώνουμε, οι διατροφικές διαταραχές και η παχυσαρκία έχουν γίνει οι σύγχρονες μάστιγες που απειλούν τους ανθρώπους και τα υγειονομικά συστήματα.
Μπορούμε και πρέπει να το αλλάξουμε αυτό επιλέγοντας για το καθημερινό μας τραπέζι ό,τι μάς προσφέρει η φύση!
