Η φλεγμονή είναι η φυσική αντίδραση του οργανισμού μας σε τραυματισμό ή μόλυνση, αλλά η διαδικασία αυτή μπορεί να ενεργοποιηθεί και από άλλους μηχανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του λεγόμενου «φλεγμονοσώματος», το οποίο λειτουργεί ως συναγερμός μέσα στα κύτταρα του οργανισμού, ενεργοποιώντας τη φλεγμονή για να βοηθήσει στην προστασία του οργανισμού όταν αυτός αντιλαμβάνεται βλάβη. Όμως το φλεγμονόσωμα μπορεί να πυροδοτήσει τη φλεγμονή με ακούσιο τρόπο – μία από τις λειτουργίες του είναι να καταστρέφει ανεπιθύμητα κύτταρα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην απελευθέρωση του περιεχομένου του κυττάρου στο σώμα, όπου πυροδοτεί τη φλεγμονή.
Ο καθηγητής Clare Bryant από το Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Cambridge δήλωσε: «Το φλεγμονώδες σύστημα είναι ένα από τα σημαντικότερα για την ανάπτυξη ασθένειας. Μας ενδιαφέρει πολύ να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τις αιτίες της χρόνιας φλεγμονής στο πλαίσιο πολλών ανθρώπινων ασθενειών, και ιδίως τον ρόλο της φλεγμονής. Αυτό που έχει γίνει φανερό τα τελευταία χρόνια είναι ότι ένα συγκεκριμένο φλεγμονόσωμα, το φλεγμονόσωμα NLRP3, είναι πολύ σημαντικό σε μια σειρά από σημαντικές ασθένειες, όπως η παχυσαρκία και η αθηροσκλήρωση, αλλά και σε ασθένειες όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ και η νόσος του Πάρκινσον, πολλές από τις ασθένειες των ηλικιωμένων, ιδίως στον δυτικό κόσμο».
Η νηστεία μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής, αλλά η αιτία δεν έχει αποσαφηνιστεί. Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, ερευνητές με επικεφαλής τον καθηγητή Bryant και τους συναδέλφους του στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ, μελέτησαν δείγματα αίματος από μια ομάδα 21 εθελοντών, οι οποίοι έφαγαν ένα γεύμα 500 θερμίδων και στη συνέχεια έμειναν νηστικοί για 24 ώρες πριν καταναλώσουν ένα δεύτερο γεύμα 500 θερμίδων.
Διαπίστωσαν ότι ο περιορισμός της πρόσληψης θερμίδων αύξησε τα επίπεδα ενός λιπιδίου γνωστού ως αραχιδονικό οξύ. Τα λιπίδια είναι μόρια που παίζουν σημαντικούς ρόλους στο σώμα μας, όπως η αποθήκευση ενέργειας και η μετάδοση πληροφοριών μεταξύ των κυττάρων. Όταν οι συμμετέχοντες έτρωγαν ξανά, τα επίπεδα του αραχιδονικού οξέος μειώνονταν.
Όταν οι ερευνητές μελέτησαν την επίδραση του αραχιδονικού οξέος σε κύτταρα του ανοσοποιητικού που καλλιεργήθηκαν στο εργαστήριο, διαπίστωσαν ότι μειώνει τη δραστηριότητα του φλεγμονοσώματος NLRP3. Αυτό εξέπληξε τους ερευνητές, καθώς μέχρι σήμερα πίστευαν ότι το αραχιδονικό οξύ συνδέεται με αυξημένα επίπεδα φλεγμονής και όχι με τη μείωσή τους.
Ο καθηγητής Bryant, μέλος του Queens’ College του Cambridge, πρόσθεσε: «Αυτό παρέχει μια πιθανή εξήγηση για το πώς η αλλαγή της διατροφής μας -ιδιαίτερα με τη νηστεία- μας προστατεύει από τη φλεγμονή, ιδίως από την επιβλαβή μορφή που αποτελεί τη βάση πολλών ασθενειών που σχετίζονται με τη δυτική διατροφή με πολλές θερμίδες. Είναι πολύ νωρίς για να πούμε αν η νηστεία προστατεύει από ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ και η νόσος του Πάρκινσον, καθώς οι επιδράσεις του αραχιδονικού οξέος είναι βραχύβιες, αλλά η εργασία μας προστίθεται στον αυξανόμενο όγκο επιστημονικής βιβλιογραφίας που επισημαίνει τα οφέλη του περιορισμού των θερμίδων για την υγεία. Υποδηλώνει ότι η τακτική νηστεία για μεγάλο χρονικό διάστημα θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση της χρόνιας φλεγμονής που συνδέεται με αυτές τις καταστάσεις.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν επίσης έναν μηχανισμό με τον οποίο μια δίαιτα πλούσια σε θερμίδες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αυτών των παθήσεων. Μελέτες έχουν δείξει ότι ορισμένοι ασθενείς που ακολουθούν διατροφή πλούσια σε λιπαρά έχουν αυξημένα επίπεδα δραστηριότητας φλεγμονοσώματος.
Ο καθηγητής Bryant πρόσθεσε: «Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η ασπιρίνη δεν πρέπει να λαμβάνεται για τη μείωση του κινδύνου μακροχρόνιων ασθενειών χωρίς ιατρική καθοδήγηση, καθώς μπορεί να έχει παρενέργειες, όπως στομαχική αιμορραγία, εάν λαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα».
