Η μενθόλη είναι μια ένωση που δίνει στη μέντα τις αναζωογονητικές της ιδιότητες και πρόσφατα ερευνητές του Πανεπιστημίου Επιστημών του Τόκιο ανέπτυξαν νέα παράγωγά της που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ισχυρά όπλα κατά της παχυσαρκίας. Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Immunology, προσφέρουν νέες ελπίδες στη μάχη ενάντια σε αυτά τα ευρέως διαδεδομένα προβλήματα υγείας.
Η μενθόλη έχει αναγνωριστεί από καιρό για την αίσθηση ψύξης και τις διάφορες θεραπευτικές χρήσεις, από την ανακούφιση από τον πόνο έως τη μείωση της φλεγμονής. Ωστόσο, η ομάδα του Πανεπιστημίου Επιστημών του Τόκιο, με επικεφαλής τον καθηγητή Gen-ichiro Arimura, ήθελε να δει αν θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις ευεργετικές ιδιότητες της μενθόλης τροποποιώντας τη χημικά. Επικεντρώθηκαν στο συνδυασμό μενθόλης με αμινοξέα, τα δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών, για να δημιουργήσουν αυτό που είναι γνωστό ως μενθυλεστέρες.
Οι ερευνητές συνέθεσαν αρκετούς διαφορετικούς μενθυλεστέρες και εξέτασαν τις επιδράσεις τους στη φλεγμονή σε κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζονται μακροφάγα. Τα μακροφάγα παίζουν κρίσιμο ρόλο στη φλεγμονή – είναι σαν τους πρώτους ανταποκριτές του σώματος, σπεύδοντας σε σημεία μόλυνσης ή τραυματισμού. Ωστόσο, όταν τα μακροφάγα γίνονται υπερδραστήρια, μπορούν να συμβάλουν στη χρόνια φλεγμονή, η οποία συνδέεται με διάφορα προβλήματα υγείας.
Συναρπαστικά, η ομάδα διαπίστωσε ότι δύο συγκεκριμένοι μενθυλεστέρες, συντομευμένοι ως MV και MI, είχαν ισχυρά αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα στα μακροφάγα. Αυτές οι ενώσεις μείωσαν σημαντικά την παραγωγή φλεγμονωδών μορίων όπως ο παράγοντας νέκρωσης όγκων άλφα (TNF-α) και η ιντερλευκίνη-6 (IL-6). Στην πραγματικότητα, η MV και το MI ήταν ακόμη πιο αποτελεσματικά στην καταστολή της φλεγμονής από την ίδια τη μενθόλη.
«Τα λειτουργικά συστατικά των φυτών που συμβάλλουν στην ανθρώπινη υγεία πάντα με ιντρίγκαραν. Η ανακάλυψη νέων μορίων από φυσικά υλικά ενέπνευσε την ερευνητική μας ομάδα να αναπτύξει αυτά τα παράγωγα αμινοξέων της μενθόλης», αναφέρει ο καθηγητής Arimura σε πανεπιστημιακή έκδοση.
Λοιπόν, πώς ακριβώς αυτοί οι μενθυλεστέρες λειτουργούν την αντιφλεγμονώδη μαγεία τους; Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι σε αντίθεση με τη μενθόλη, η οποία δρα κυρίως μέσω μιας πρωτεΐνης ψυχρής ανίχνευσης στην κυτταρική επιφάνεια που ονομάζεται TRPM8, η MV και η MI χρησιμοποιούν διαφορετικό μηχανισμό. Αυτές οι ενώσεις μπορούν εύκολα να εισέλθουν στα κύτταρα και να αλληλεπιδράσουν με μια πρωτεΐνη που ονομάζεται υποδοχέας Χ του ήπατος (LXR).
Το LXR είναι σαν ένας κύριος διακόπτης για τη ρύθμιση της φλεγμονής και του μεταβολισμού των λιπιδίων στα κύτταρα. Όταν ενεργοποιηθεί, μπορεί να απορρίψει τις φλεγμονώδεις αντιδράσεις. Οι μενθυλεστέρες MV και MI βρέθηκαν να δεσμεύουν και να ενεργοποιούν την LXR, λειτουργώντας συνεργικά μαζί της για τη μείωση της φλεγμονής. Είναι ενδιαφέρον ότι ο τρόπος με τον οποίο τα MV και MI ενεργοποιούν το LXR διαφέρει από τον τρόπο λειτουργίας άλλων γνωστών ενώσεων που ενεργοποιούν το LXR. Αυτό υποδηλώνει ότι οι μενθυλεστέρες αλληλεπιδρούν μοναδικά με το LXR.
Εκτός από τα αντιφλεγμονώδη αποτελέσματά τους, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το MV και το MI είχαν επίσης εντυπωσιακές ιδιότητες κατά της παχυσαρκίας. Σε πειράματα με καλλιεργημένα λιπώδη κύτταρα που ονομάζονται λιποκύτταρα, οι μενθυλεστέρες ανέστειλαν την ικανότητα των κυττάρων να συσσωρεύουν λίπος. Το έκαναν αυτό παρεμβαίνοντας σε μια διαδικασία που ονομάζεται αδιπογένεση, όπου τα ανώριμα λιποκύτταρα αναπτύσσονται σε ώριμα κύτταρα αποθήκευσης λίπους. Συγκεκριμένα, η MV και η MI επηρέασαν ένα συγκεκριμένο στάδιο αδιπογένεσης που ονομάζεται μιτωτική κλωνική επέκταση, ανεξάρτητα από την LXR.
Για να ελέγξουν αν αυτά τα συναρπαστικά κυτταρικά ευρήματα θα μεταφράζονταν σε επιδράσεις σε ολόκληρο το σώμα, η ομάδα έδωσε σε ποντίκια είτε μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά για να προκαλέσει παχυσαρκία είτε μια χημική ουσία που ονομάζεται νάτριο θειικής δεξτράνης (DSS) για να προκαλέσει κολίτιδα, μια μορφή φλεγμονής του εντέρου. Τα ποντίκια που έλαβαν από του στόματος θεραπεία με MV ή MI έδειξαν μειωμένη αύξηση βάρους, μικρότερες εναποθέσεις λίπους και λιγότερο σοβαρή κολίτιδα από τα ποντίκια που δεν έλαβαν θεραπεία. Αυτό αποδεικνύει ότι οι μενθυλεστέρες μπορούν να καταπολεμήσουν την παχυσαρκία και τη φλεγμονή σε έναν ζωντανό οργανισμό, όχι μόνο στα κύτταρα ενός πιάτου.
Οι επιπτώσεις αυτής της μελέτης είναι εκτεταμένες. Η χρόνια φλεγμονή και η παχυσαρκία αποτελούν σημαντική επιβάρυνση της δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για πολλές απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις όπως ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις και ορισμένοι καρκίνοι. Εν τω μεταξύ, η ανεξέλεγκτη φλεγμονή συμβάλλει σε επώδυνες αυτοάνοσες διαταραχές όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου. Η ύπαρξη νέων θεραπευτικών επιλογών για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων θα μπορούσε να βελτιώσει την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων.
“Αν και αυτή η μελέτη επικεντρώθηκε στις λειτουργίες και τους μηχανισμούς δράσης τους σε ασθένειες που διαμορφώθηκαν μετά από φλεγμονή και παχυσαρκία, αναμένουμε ότι αυτές οι ενώσεις θα είναι επίσης αποτελεσματικές έναντι ενός ευρέος φάσματος ασθενειών που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής που προκαλούνται από μεταβολικό σύνδρομο, όπως ο διαβήτης και η υπέρταση, καθώς και αλλεργικά συμπτώματα”, καταλήγει ο καθηγητής Arimura.
Ενώ απαιτείται περισσότερη έρευνα πριν τα MV και MI μπορούν να εξελιχθούν σε φάρμακα για ανθρώπινη χρήση, τα πολύπλευρα ευεργετικά αποτελέσματά τους τα καθιστούν συναρπαστικούς υποψηφίους. Το γεγονός ότι προέρχονται από μια φυσική, οικεία ένωση όπως η μενθόλη θα μπορούσε να διευκολύνει την πορεία τους προς την κλινική. Επιπλέον, η αποκάλυψη των μοναδικών τρόπων δράσης τους θα μπορούσε να προσφέρει νέες γνώσεις σχετικά με τις θεμελιώδεις κυτταρικές διεργασίες που διέπουν τη φλεγμονή και την παχυσαρκία. Με περαιτέρω ανάπτυξη, το MV και το MI μπορεί μια μέρα να βοηθήσουν να αντιστραφεί η παλίρροια ενάντια σε αυτές τις εκτεταμένες προκλήσεις για την υγεία.
