Έχει χαρακτηριστεί από τους επιστήμονες ως μάστιγα της εποχής μας. Το μεταβολικό σύνδρομο ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Για σκεφτείτε πόσους ανθρώπους ξέρουμε που καπνίζουν, έχουν λίγα κιλά παραπάνω, με πίεση, λίγο σάκχαρο, χοληστερίνη, που έχουν λίπος στο συκώτι ή έχουν περάσει έμφραγμα ή εγκεφαλικό. Συγκεκριμένα, περίπου το 25% του Ευρωπαϊκού πληθυσμού και το 32% του Αμερικανικού πληθυσμού πάσχουν από μεταβολικό σύνδρομο. Τα αυξανόμενα ποσοστά τόσο στους ενηλίκους όσο και στα παιδιά έχουν θορυβήσει τους επιστήμονες υγείας με αποτέλεσμα όλο και περισσότερες μελέτες να ασχολούνται με αυτό. Σύγχρονες μελέτες εστιάζονται στο ρόλο του οξειδωτικού στρες στην αιτιοπαθογένεια του μεταβολικού συνδρόμου.
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένα σύνολο παραγόντων κινδύνου για διαβήτη τύπου 2, καρδιακή νόσο και εγκεφαλικό επεισόδιο-και περιλαμβάνει την υψηλή αρτηριακή πίεση, την κοιλιακή παχυσαρκία, τα χαμηλά επίπεδα της “καλής” χοληστερόλης HDL, τα υψηλά τριγλυκερίδια και το υψηλό σάκχαρο του αίματος. Το σύνδρομο διαγιγνώσκεται όταν υπάρχουν τουλάχιστον οι τρεις από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου.
Οξειδωτικό στρες
Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου (ΕΡΟ) είναι φυσιολογικά παράγωγα του κυτταρικού μεταβολισμού. Μπορούν να υφίστανται αυτόνομα και χαρακτηρίζονται από την παρουσία αδέσμευτων ηλεκτρονίων που επιτρέπουν την αλληλεπίδραση με μεγάλο αριθμό βιολογικών μορίων, προκαλώντας την οξείδωσή τους. Εξωγενείς παράγοντες ΕΡΟ είναι το κάπνισμα, η υπεριώδης ακτινοβολία, η ζέστη, οι υπέρηχοι, το όζον, η ακτινοβολία, οι λοιμώξεις, η υπερβολική άσκηση, οι τραυματισμοί και τα φάρμακα, ενώ ενδογενείς πηγές περιλαμβάνουν προϊόντα αποδόμησης των κυττάρων και προϊόντα που παράγονται από τις μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού.
Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που αναστέλλουν τη δράση των ΕΡΟ. Φυσιολογικά υπάρχει μια άριστη ισορροπία μεταξύ των οξειδωτικών μηχανισμών και των αντιοξειδωτικών προστατευτικών ουσιών, αλλά όταν η ισορροπία αυτή διαταράσσεται έχουμε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση οξειδωτικού στρες. Σε αυτή την κατάσταση οι ΕΡΟ λειτουργούν σχηματίζοντας ένα περιβάλλον που ενισχύεται η δράση των φαγοκυττάρων και τα ένζυμα καταστρέφονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή της δομής και λειτουργίας κάποιων πρωτεϊνών. Οι οξειδωμένες πρωτεΐνες δεν απομακρύνονται από τα κύτταρα και αθροίζονται μέσα σε αυτά.
Η σχέση μεταξύ οξειδωτικού στρες & μεταβολικού συνδρόμου
Πολλές μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ του μεταβολικού συνδρόμου και του οξειδωτικού στρες. Στους πάσχοντες η ισορροπία μεταξύ ΕΡΟ και αντιοξειδωτικών μηχανισμών είναι διαταραγμένη προς όφελος της οξείδωσης. Έχει φανεί ότι στον ορό των ασθενών εμφανίζονται μικρότερες ποσότητες βιταμίνης Α και C καθώς και άλλων αντιοξειδωτικών ουσιών. Η παχυσαρκία σχετίζεται άμεσα με την κυτταρική καταστροφή μέσω οξειδωτικών μηχανισμών. Κάποια κλάσματα της καλής χοληστερίνης(HDL)- που είναι μειωμένη στο μεταβολικό σύνδρομο- παρουσιάζουν αντιοξειδωτική δράση. Αυτή η μείωση της HDL σχετίζεται με την ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη που προκαλεί υπεργλυκαιμία- αύξηση του σακχάρου- και έχει καταστροφικές συστηματικές δράσεις ενώ επιτείνει το φαύλο κύκλο της οξείδωσης, μειώνοντας περαιτέρω τα ενδοκυττάρια αντιοξειδωτικά συστήματα.
Μεγάλος αριθμός μελετών εστιάζεται σε ουσίες που μειώνουν το οξειδωτικό στρες. Τα αντιοξειδωτικά, με τις αντιμικροβιακές, αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που διαθέτουν, έχουν πολλαπλά οφέλη τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο θεραπείας. Βασικό είναι να θυμόμαστε πάντα ότι τα συμπληρώματα διατροφής δεν υποκαθιστούν την αξία μιας υγιεινής- ισορροπημένης διατροφής, δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τις συνέπειες επιζήμιων για την υγεία συνηθειών(κάπνισμα, έλλειψη φυσικής δραστηριότητας) και έχουν υποβοηθητική και όχι θεραπευτική δράση(χορηγούνται συμπληρωματικά των κλασικών θεραπειών).
