Μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και χαμηλούς υδατάνθρακες στρεσάρει τα κύτταρα στην καρδιά, τα νεφρά, τον εγκέφαλο και το ήπαρ, ωστόσο οι επιπτώσεις μπορεί να είναι αναστρέψιμες.
Πολλοί influencers, αθλητές αλλά και απλοί άνθρωποι πιστεύουν στα οφέλη της κετογονικής δίαιτας, λιγοστεύοντας τους υδατάνθρακες και καταναλώνοντας λίπη προκειμένουν να χάσουν γρήγορα κιλά και να βελτιώσουν το μεταβολισμό τους. Ωστόσο, η υπερκατανάλωση του μπέικον για παράδειγμα, μπορεί να έχει ένα επικίνδυνο μειονέκτημα, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Τα ποντίκια που τρέφονταν με έναν συγκεκριμένο τύπο κετογονικής δίαιτας συσσώρευσαν τα λεγόμενα γερασμένα κύτταρα στα όργανά τους, αναφέρουν οι ερευνητές στο Science Advances. Πρόκειται για το ίδιο είδος κυττάρων που συσσωρεύεται στο σώμα μας καθώς γερνάμε και μπορεί να επηρεάσει τις λειτουργίες των ιστών. Ωστόσο, οι λάτρεις της κετοδιατροφής μπορεί να μην χρειαστεί να πετάξουν ακόμα τα βιβλία συνταγών με χαμηλούς υδατάνθρακες. Η μελέτη δεν διαπίστωσε επίσης αύξηση των γερασμένων κυττάρων σε ποντίκια που έκαναν τακτικά διαλείμματα από την κετογονική δίαιτα.
Τα αποτελέσματα δεν αποδεικνύουν ότι η κετογονική δίαιτα είναι επιβλαβής στους ανθρώπους, τονίζει ο W. H. Wilson Tang, καρδιολόγος στην Κλινική Cleveland, ο οποίος δεν συμμετείχε στην εργασία. Ωστόσο, «αυτή η εργασία αποτελεί σημαντική προσθήκη» στην έρευνα σχετικά με τις πιθανές παρενέργειές τους, λέει. «Πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί και λιγότερο επιπόλαιοι».
Η λογική της κετογονικής δίαιτας
Η λογική πίσω από τις κετογονικές δίαιτες είναι ότι η μείωση της κατανάλωσης υδατανθράκων -μια κατηγορία μορίων που χρησιμοποιούνται από τα κύτταρα ως καύσιμα- αναγκάζει το σώμα να καίει λίπος. Για να τροφοδοτήσει τα κύτταρα που κανονικά τρέφονται με υδατάνθρακες, το ήπαρ παράγει μόρια που ονομάζονται κετόνες, εξ ου και το όνομα της δίαιτας. Ένας γιατρός της Κλινικής Mayo επινόησε το σχήμα αυτό τη δεκαετία του 1920 για τη θεραπεία της επιληψίας σε παιδιά και πολλά παιδιά με τη νευρολογική πάθηση το ακολουθούν ακόμη και σήμερα.
Αλλά οι κετογονικές δίαιτες έχουν επίσης απογειωθεί μεταξύ των ανθρώπων που επιθυμούν να χάσουν βάρος, να μειώσουν το σάκχαρο στο αίμα, να ενισχύσουν τις αθλητικές επιδόσεις ή να αποκτήσουν άλλα οφέλη. Οι χρήστες της κετογονικής δίαιτας συνήθως λαμβάνουν το 70% έως 80% των θερμίδων τους από λίπος και μόνο το 5% έως 10% από υδατάνθρακες, ενώ ο μέσος κάτοικος των ΗΠΑ λαμβάνει περίπου το 36% των θερμίδων του από λίπος και το 46% από υδατάνθρακες. Οι διαιτώμενοι με τη δίαιτα Keto μπορούν να χάσουν βάρος και οι κλινικές δοκιμές υποδεικνύουν πιθανά οφέλη σε ασθένειες όπως η νόσος του Alzheimer.
Οι επιδράσεις στην πρωτεΐνη p53
Ο ακτινοθεραπευτής ογκολόγος David Gius δεν έψαχνε για επιβλαβή αποτελέσματα της κετογονικής δίαιτας. Αντιθέτως, αυτός και οι συνάδελφοί του στο Κέντρο Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Σαν Αντόνιο εξέταζαν τις επιδράσεις της δίαιτας στην p53, μια ισχυρή πρωτεΐνη που καταπολεμά τον καρκίνο.
Ένας από τους ρόλους της p53 είναι να ενορχηστρώνει την κυτταρική γήρανση, λέγοντας στα στρεσαρισμένα, ατίθασα κύτταρα να σταματήσουν να διαιρούνται προτού αυτά προκαλέσουν προβλήματα. Το ανοσοποιητικό σύστημα συνήθως εξουδετερώνει τα γερασμένα κύτταρα. Αλλά, «όταν επιμένουν, προκαλούν χάος», λέει από την πλευρά του ο Jesús Gil, ειδικός στην κυτταρική γήρανση στο Imperial College του Λονδίνου, ο οποίος δεν είχε σχέση με τη νέα έρευνα. Εάν τα βλαστικά κύτταρα υποστούν γήρανση, για παράδειγμα, μπορούν να υπονομεύσουν την ικανότητα των ιστών να κάνουν επισκευές. Τα κύτταρα γήρανσης αποβάλλουν επίσης μόρια που μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή και άλλες επιβλαβείς επιπτώσεις.
Ο Gius και η ομάδα του ανακάλυψαν τη σύνδεση της γήρανσης όταν έβαλαν ποντίκια σε μια υπερφορτωμένη κετογονική δίαιτα, στην οποία περίπου το 90% των θερμίδων προερχόταν από λίπος – κυρίως με τη μορφή του λιπαντικού Crisco. Μια ομάδα τρωκτικών κατανάλωνε τροφή στην οποία το λίπος παρείχε μόνο το 17% των θερμίδων. Αφού τα ποντίκια παρέμειναν σε αυτές τις δίαιτες για 7 ή 21 ημέρες, οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα ιστών από τις καρδιές, τα νεφρά, το συκώτι και τον εγκέφαλό τους.
Τα επίπεδα της πρωτεΐνης p53 ανέβηκαν στα ζώα που ακολουθούσαν την κετογονική δίαιτα, όπως διαπίστωσε η ομάδα. Οι επιστήμονες εντόπισαν επίσης αύξηση άλλων μορίων που υποδεικνύουν την παρουσία γερασμένων κυττάρων.
Οι ερευνητές εξέτασαν αν τα κύτταρα εξαφανίστηκαν αφού τα ποντίκια μεταπήδησαν σε κανονική διατροφή. Μετά από ένα διάλειμμα τριών εβδομάδων, το επίπεδο των γερασμένων κυττάρων είχε σχεδόν επανέλθει στο φυσιολογικό, διαπίστωσαν. Ο Gius και οι συνεργάτες του εξέτασαν επίσης τις επιπτώσεις της προσωρινής διακοπής της κετογονικής αγωγής, μιας λεγόμενης διαλείπουσας δίαιτας. Η ομάδα έβαλε τα ποντίκια σε τροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά για 4 ημέρες, τους επέτρεψε να φάνε κανονική τροφή για 7 ημέρες και στη συνέχεια επανέλαβε τον κύκλο άλλες δύο φορές. Τα γερασμένα κύτταρα δεν συσσωρεύτηκαν σε αυτά τα τρωκτικά, όπως έδειξε μια ανάλυση των οργάνων των ζώων.
Η έκπληξη με τα γερασμένα κύτταρα
Ο Gil τονίζει ότι εξεπλάγη από το γεγονός ότι τα γερασμένα κύτταρα εξαφανίστηκαν τόσο γρήγορα όταν τα ποντίκια επέστρεψαν στην κανονική τους διατροφή. Τα κύτταρα δεν ανακάμπτουν από τη γήρανση, λέει, οπότε είναι πιθανό ότι τα κύτταρα στα ποντίκια δεν ήταν γερασμένα- μπορεί να είχαν εισέλθει σε μια παρόμοια ανενεργή κατάσταση που είναι αναστρέψιμη.
Τα γερασμένα κύτταρα δεν σημαίνουν πάντα ότι ένας ιστός είναι ανθυγιεινός, σημειώνει η βιολόγος Yi Zhu της Mayo Clinic. Βοηθούν στην επούλωση των πληγών, για παράδειγμα. Προτού κάποιος ισχυριστεί ότι η δίαιτα κετοκυττάρων είναι επικίνδυνη, οι ερευνητές θα πρέπει να αποδείξουν ότι τα κύτταρα πραγματικά βλάπτουν τα ποντίκια, λέει η ίδια. «Το να δείξουμε μόνο την αύξηση της γήρανσης δεν είναι αρκετό για να δείξουμε ότι η δίαιτα είναι επιβλαβής».
Ο ερευνητής παχυσαρκίας και στατιστικολόγος David Allison του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα προσθέτει ότι οι κετογονικές δίαιτες διαφέρουν με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των πηγών λίπους και πρωτεΐνης. Η νέα μελέτη βρίσκει μια επίδραση «για αυτή τη μία δίαιτα που τυχαίνει να είναι κετογονική», λέει, ωστόσο επισημαίνει ότι «αυτό δεν σημαίνει ότι ισχύει για όλες τις κετογονικές δίαιτες».
Αν και τα αποτελέσματα δεν έχουν αναπαραχθεί σε ανθρώπους, ο Gius σημειώνει ότι τα αποτελέσματα μπορεί να προσφέρουν ένα μάθημα για τους ανθρώπους που ακολουθούν σχήματα κετοδιατροφής και καταλήγει ως εξής: «Δεν λέμε ότι η δίαιτα είναι κακή. Αλλά πιθανόν να πρέπει να κάνετε ένα διάλειμμα».
