Οι υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στη χώρα μας μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ανδρική γονιμότητα.
Οι όρχεις απαιτούν χαμηλότερη θερμοκρασία από αυτήν του σώματος για να λειτουργούν σωστά. Ωστόσο, η αυξημένη ζέστη του καλοκαιριού, τα στενά παντελόνια, τα σλιπ και άλλοι παράγοντες μπορούν να υπερθερμάνουν τα γεννητικά όργανα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της κινητικότητας του σπέρματος και επιδρά αρνητικά στη γονιμότητα. Επίσης, η χρήση λάπτοπ πάνω στους όρχεις μπορεί να βλάψει την ποιότητα των σπερματοζωαρίων. Η ζέστη μειώνει την ποιότητα και τον όγκο του σπέρματος, καθώς και τον αριθμό, τη συγκέντρωση, την κινητικότητα και τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων.
Η έρευνα έχει δείξει ότι το καλοκαίρι η συγκέντρωση σπέρματος και ο αριθμός των σπερματοζωαρίων παρουσιάζει έκπτωση, με τις τιμές να είναι περίπου στο 70% από εκείνες που ανευρίσκονται με εξετάσεις το χειμώνα. Η σοβαρότητα της βλάβης που προκαλείται εξαρτάται από την ένταση, τη συχνότητα και τη διάρκεια της έκθεσης στη θερμότητα.
Εκτός από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, υπάρχουν και συνήθειες ή πρακτικές που αφορούν στον τρόπο ζωής των ανδρών το καλοκαίρι, που προκαλούν θερμική καταπόνηση των όρχεων και εντείνουν το πρόβλημα. Το θετικό είναι ότι πολλές από αυτές μπορούν να τροποποιηθούν και να μειωθεί ο κίνδυνος υπογονιμότητας που ελλοχεύει.
Κατά τη διάρκεια τόσο του 20ού όσο και του 21ού αιώνα έχει παρατηρηθεί μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων στις δυτικές χώρες. Ορισμένες έχουν επίσης αναφέρει και μια πτωτική τάση στα επίπεδα τεστοστερόνης. Ταυτόχρονα φαίνεται ότι η μειωμένη ανδρική γονιμότητα και η υπογονιμότητα αποτελεί σημαντικό πρόβλημα εκατομμυρίων ανδρών παγκοσμίως, έχοντας άμεσες και έμμεσες συνέπειες στους ίδιους αλλά και στις οικογένειές τους.
Από τι επηρεάζεται η ανδρική γονιμότητα;
Οι αιτίες είναι πολλές και μεταξύ αυτών είναι και η θερμορύθμιση των όρχεων, αφού από αυτήν εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό η υγιής ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων. Κατηγοριοπούνται σε:
- ορμονικές διαταραχές οι οποίες εμποδίζουν την ομαλή παραγωγή ορμονών που ρυθμίζουν την παραγωγή σπέρματος,
- δυσλειτουργίες στην εκτόξευσή του (π.χ. λόγω τραυματισμού ή λοίμωξης),
- παθήσεις (π.χ. κιρσοκήλη),
- παράγοντες που μπορούν να τροποποιηθούν εάν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα.
Όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που αυξάνουν τη θερμοκρασία των όρχεων και μπορούν να ομαδοποιηθούν ανάλογα με τις:
- συνήθειες,
- τον τρόπο ζωής,
- τους επαγγελματικούς παράγοντες και
- την κλιματική αλλαγή.
Η υπερβολική εποχική ζέστη, αλλά και εκείνη που σχετίζεται με το επάγγελμα ορισμένων ανδρών (π.χ. πυροσβέστες) επηρεάζει τα σπερματοζωάρια, τα οποία φυσιολογικά πολλαπλασιάζονται σε θερμοκρασία τουλάχιστον 2-4 βαθμούς κάτω από εκείνη του υπόλοιπου σώματος. Η συγκεκριμένη συνθήκη αποτελεί και τον λόγο που ο οσχεϊκός σάκος βρίσκεται έξω από αυτό.
Μια πρόσφατη ανασκόπηση μελετών που πραγματοποιήθηκε με στόχο να αξιολογήσει τη σχέση μεταξύ της θερμοκρασίας και της ποιότητας του σπέρματος, σε 336 άνδρες από 5 χώρες (Ιταλία, Αίγυπτος, Ιράν, Ταϊλάνδη και Κίνα) έδειξε ότι οι συνήθειες διαβίωσης που αυξάνουν τη θερμοκρασία του όσχεου, έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του σπέρματος και στην ανδρική γονιμότητα.
Σε μια άλλη περίπτωση, μελέτη που διεξήχθη στη Νέα Ορλεάνη έδειξε ότι οι άνδρες που εργάζονται σε κτίρια χωρίς κλιματισμό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού είχαν χειρότερη ποιότητα σπέρματος. Το ποσοστό της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων μειωνόταν σημαντικά εάν οι άνδρες εργάζονταν ή κοιμόντουσαν σε θερμό περιβάλλον, κάθονταν κατά μέσο όρο 6 ώρες την ημέρα, φορούσαν στενά εσώρουχα ή χρησιμοποιούσαν κουβέρτες.
Τι να κάνετε
Η διατήρηση μιας διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ του σώματος και των όρχεων είναι επομένως ζωτικής σημασίας για να εξασφαλιστεί η παραγωγή φυσιολογικών σπερματοζωαρίων. Και γι’ αυτό χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια:
Αποφεύγετε, ιδίως το καλοκαίρι που αφενός οι θερμοκρασίες είναι υψηλές και ο χρόνος για ξεκούραση περισσότερος, να βρίσκεστε επί ώρες σε καθιστή θέση. Αυτό διότι η κίνηση βοηθά στην καλύτερη κυκλοφορία του αέρα και τη διασπορά της θερμότητας. Αντιθέτως, η πολύωρη καθιστή στάση, όπου οι όρχεις βρίσκονται ανάμεσα στους μηρούς ή η κατάκλιση, όπου στηρίζονται στους μηρούς, αυξάνει τη θερμοκρασία στην περιοχή.
Προτιμάτε καθίσματα που δεν διατηρούν τη θερμότητα και αποφύγετε όσα είναι ήδη ζεστά από την εξωτερική θερμοκρασία ή τον ήλιο.
Αν δεν θέλετε να αποχωριστείτε τον υπολογιστή σας ούτε στην παραλία, να φροντίζετε να μην σερφάρετε με το laptop τοποθετημένο ψηλά στους μηρούς, αφού αφενός ο ίδιος εκπέμπει θερμοκρασία, αφετέρου απαιτεί την ένωση των μηρών για την τοποθέτησή του στα πόδια, με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας των όρχεων.
Μην κάθεστε σταυροπόδι, αλλά τα πόδια να έχουν αρκετή απόσταση μεταξύ τους στο ύψος των γονάτων.
Επιλέγετε ρούχα που βοηθούν την καλή ροή του αέρα, δηλαδή φαρδιά και άνετα και από υφάσματα που δεν αυξάνουν τη θερμοκρασία (π.χ. συνθετικά).
Χρησιμοποιείτε εσώρουχα τύπου μπόξερ, αφού έχει διαπιστωθεί ότι η χρήση στενών εσώρουχων εμποδίζει την καλή κυκλοφορία του αέρα. Όσοι τα επιλέγουν έχουν σημαντικά υψηλότερη συγκέντρωση σπέρματος και συνολικό αριθμό σπερματοζωαρίων και χαμηλότερα επίπεδα FSH στον ορό (μέτρηση της θυλακιοτρόπου ορμόνης για την αξιολόγηση της υπογονιμότητας), σε σύγκριση με τους άνδρες που επιλέγουν στενά εσώρουχα.
Ασχοληθείτε με καλοκαιρινά σπορ που μειώνουν τη θερμοκρασία στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, όπως το κολύμπι. Αποφύγετε άλλα που είναι επιβαρυντικά, π.χ. η ποδηλασία. Η στάση του σώματος και η καθιστή θέση αυξάνει τη θερμοκρασία του όσχεου, ιδίως όταν η άσκηση είναι πολύωρη και με ενδυμασία που εμποδίζει τη μείωση της θερμοκρασίας που αναπτύσσεται.
Πίνετε αρκετό νερό. Η διατήρηση της ενυδάτωσης είναι απαραίτητη για την υγεία των σπερματοζωαρίων, τα οποία περιέχουν κατά 90-95% νερό. Η αφυδάτωση καθιστά το σπέρμα παχύρρευστο και προκαλεί σημαντική μείωση του όγκου του και του αριθμού των σπερματοζωαρίων.
Προσπαθήστε να μένετε κατά το δυνατόν σε κλιματιζόμενους χώρους όταν οι θερμοκρασίες είναι ακραία υψηλές.
