Ο φόβος είναι ένα φυσικό ανθρώπινο συναίσθημα που όλοι αντιμετωπίζουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι πώς διαχειρίζεστε τους φόβους σας και αν τους αφήνετε να επηρεάζουν τη ζωή σας. Μπορεί να μην αναγνωρίζετε το συναίσθημά σας ως «φόβο», αλλά να το χαρακτηρίζετε ως άγχος, ανησυχία ή πανικό, ωστόσο πολλές φορές αυτά τα συναισθήματα σχετίζονται με τον ίδιο πυρήνα.
Οι φόβοι συχνά μεταδίδονται από τους γονείς σας, και οι γονείς σας από τους δικούς τους γονείς. Έχει αποδειχθεί ότι τα βρέφη μπορεί να αποκτούν τον φόβο της μητέρας τους ακόμη και ενδομήτρια.
Μπορεί να μην το συνειδητοποιείτε, αλλά μάλλον σας έμαθαν να φοβάστε σχεδόν τα πάντα. Φοβάστε να μεγαλώσετε, να πάρετε βάρος, να μείνετε μόνοι.
Σας έμαθαν να φοβάστε ότι θα κολλήσετε κάποια ίωση. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι ζουν με φόβο τις περισσότερες φορές. Και δεν μιλάμε για διαρκή φόβο κινδύνου, αν και για κάποιους ισχύει. Μιλάμε για έναν ασυνείδητο φόβο που υπάρχει συνεχώς, έτσι ώστε να σας εμποδίζει να ζήσετε τη ζωή σας και να πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας.
Όταν νιώθετε φόβο αντιμετωπίζετε τρία συμπτώματα:
- Αρνητικές σκέψεις, όπως το να πιστεύετε ότι όλοι κάνουν αρνητικές σκέψεις για εσάς ή ότι κάτι κακό θα συμβεί.
- Σωματικά συμπτώματα, όπως γρήγορος καρδιακός παλμός, ταχύτερη αναπνοή, εφίδρωση και υψηλότερη αρτηριακή πίεση (απόκριση «πάλης ή φυγής» του σώματός σας).
- Αλλαγές στη συμπεριφορά σας, που κυμαίνονται από απλά πράγματα όπως η αποφυγή μιας διασκεδαστικής δραστηριότητας έως πιο σοβαρά ζητήματα όπως το να φοβάστε να φύγετε από το σπίτι σας.
Η διαφορά μεταξύ φόβου, άγχους και φοβίας
Ενώ ο φόβος είναι στενά συνδεδεμένος με συναισθήματα όπως το άγχος, οι ψυχολόγοι κάνουν κάποιες διακρίσεις μεταξύ των δύο.
- Ο φόβος έχει ξεκάθαρο αντικείμενο και στόχο. Επομένως, αν κάποιος στρέφει ένα όπλο εναντίον σας νιώθετε φόβο.
- Το άγχος είναι πιο ασαφές ή αναμενόμενο. Ανησυχείτε ότι κάτι κακό θα μπορούσε να συμβεί – για παράδειγμα, θα μπορούσατε να συναντήσετε κάποιον με ένα όπλο – αλλά αυτό το κακό δεν έχει συμβεί ακόμα. Είστε σε εγρήγορση, αλλά δεν διατρέχετε άμεσο κίνδυνο, αυτό είναι άγχος.
- Η φοβία είναι ένας παράλογος φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση. Κάποιος με φοβία μπορεί να βιώσει έντονο άγχος όταν εκτίθεται σε αυτό το συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση – ή μερικές φορές αν απλώς το σκεφτεί. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ένα άτομο μπορεί να διαγνωστεί με μια συγκεκριμένη φοβία, σύμφωνα με μια ανασκόπηση της StatPearls για το θέμα. Οι κοινές φοβίες περιλαμβάνουν: κλειστοφοβία, υψοφοβία, αγοραφοβία, αραχνοφοβία, φοβία για τις ενέσεις κ.λπ.
Πώς ο φόβος βλάπτει την υγεία σας
Η βιοχημική κατάσταση που δημιουργεί ο φόβος στο σώμα επηρεάζει αρνητικά το ανοσοποιητικό σύστημα και αυξάνει την ευαισθησία σε ιούς και βακτήρια που βρίσκονται παντού γύρω μας. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν το βακτήριο που προκαλεί πνευμονία στο αναπνευστικό τους σύστημα ανά πάσα στιγμή, αλλά παραμένει υπό έλεγχο μέχρι να ενεργοποιηθεί από κάποιον στρεσογόνο παράγοντα. Δείτε πώς επιδρά ο φόβος στην υγεία σας:
Μειώνει την κινητικότητα του εντέρου
Όταν νιώθετε φόβο, το σώμα σας απελευθερώνει ορμόνες του στρες που επιβραδύνουν ή διακόπτουν τις σωματικές λειτουργίες που δεν χρειάζεστε άμεσα για την επιβίωση. Αυτό περιλαμβάνει το έντερο σας όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος του ανοσοποιητικού σας συστήματος.
Βραχυκυκλώνει τον εγκέφαλό σας
Η ροή των ορμονών του στρες δημιουργεί ένα υπερδραστήριο εγκέφαλο πλημμυρίζοντας το τμήμα της αμυγδαλής του εγκεφάλου σας. Αυτό σας κάνει να μην μπορείτε να σκεφτείτε λογικά καθώς αντιδράτε στα σήματα που στέλνονται από την αμυγδαλή σας.
Όταν βρίσκεται σε αυτή την υπερδραστήρια κατάσταση, ο εγκέφαλός σας αντιλαμβάνεται τα γεγονότα ως αρνητικά και αποθηκεύει όλες τις λεπτομέρειες γύρω από τον αντιληπτό κίνδυνο – συμπεριλαμβανομένων των εικόνων, των ήχων, των οσμών, της ώρας της ημέρας, του καιρού κ.λπ. – ως αρνητικές αναμνήσεις. Αργότερα, αυτές οι ίδιες εικόνες, ήχοι και άλλες λεπτομέρειες μπορεί να προκαλέσουν φόβο επαναφέροντας την αρχική μνήμη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να αισθάνεστε φόβο χωρίς να γνωρίζετε συνειδητά το γιατί. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια συνεχή κατάσταση φόβου και άγχους ή ακόμα και σε διαταραχή μετατραυματικού στρες. Ο φόβος μπορεί επίσης να επηρεάσει το σχηματισμό μακροπρόθεσμων αναμνήσεων και να προκαλέσει βλάβη σε ορισμένα μέρη του εγκεφάλου σας, όπως ο ιππόκαμπος. Τέλος, μπορεί να διακόψει τις διαδικασίες στον εγκέφαλό σας που σας επιτρέπουν να ρυθμίζετε τα συναισθήματα.
Οδηγεί σε χρόνια προβλήματα υγείας
Το να ζείτε σε μια συνεχή κατάσταση φόβου μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των ελκών και του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής βλάβης. Και ο φόβος έχει συσχετιστεί με μειωμένη γονιμότητα, κατάθλιψη, κόπωση και επιτάχυνση της γήρανσης, ακόμη και με αυξημένο κίνδυνο θανάτου.
Προσελκύει αυτό που φοβάστε περισσότερο
Όλα τα συναισθήματα συμπεριλαμβανομένου του φόβου είναι ενέργεια. Όταν αφήνετε τον φόβο να ελέγχει τη ζωή σας, προσελκύετε περισσότερο φόβο από ότι φοβάστε. Αν φοβάστε την ασθένεια, θα την προσελκύσετε. Εάν φοβάστε να μείνετε μόνοι, θα είστε μόνοι για όσο διάστημα χρειαστεί για να ξεπεράσετε αυτόν τον φόβο. Αν φοβάστε να πεθάνετε, δεν θα ζήσετε ποτέ πλήρης και χαρούμενα.
Να θυμάστε: Ο φόβος είναι ένα πολύπλοκο ανθρώπινο συναίσθημα που μπορεί να είναι θετικό και υγιές, αλλά μπορεί να έχει και αρνητικές συνέπειες. Εάν ένας φόβος ή φοβία επηρεάζει τη ζωή σας με αρνητικό τρόπο, μιλήστε σε έναν ψυχολόγο, ο οποίος μπορεί να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε το είδος της θεραπείας που θα χρειαστείτε.
