Έχουμε ακούσει κατά καιρούς για διάφορες διαταραχές του ύπνου. Αϋπνία, υπνοβασία κ.λ.π. Για την σεξουαλική αϋπνία έχετε ακούσει;
«Η παραϋπνία είναι ένα ανεπιθύμητο σωματικό γεγονός ή εμπειρία με δραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος που συμβαίνει κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε σταδίου του ύπνου ή των μεταβάσεών του από ή προς την εγρήγορση», σύμφωνα με τον Thomas Kilkenny, διευθυντή του Ινστιτούτου Ιατρικής του Ύπνου στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Northwell Staten Island στη Νέα Υόρκη και συμπληρώνει πως «υπάρχει επίσης η σεξουαλική αϋπνία, η οποία περιλαμβάνει κινήσεις στη μέση της νύχτας που έχουν καθαρά σεξουαλικό χαρακτήρα».
Ας δούμε, λοιπόν, τι είναι αυτή η σπάνια διαταραχή του ύπνου, τι την προκαλεί και πώς μπορούμε να τη σταματήσουμε.
Σημάδια και συμπτώματα
Σύμφωνα με την Cleveland Clinic, οι σεξουαλικές πράξεις που σχετίζονται με τη σεξοαϋπνία περιλαμβάνουν:
- Χάιδεμα
- Αυνανισμός
- Συνουσία
- Σπρώξιμο της λεκάνης
- Αυθόρμητος οργασμός
Μια βασική πτυχή της σεξουαλικής αϋπνίας είναι να κοιμάστε και να έχετε τις αισθήσεις σας ενώ επιδίδεστε σε αυτές τις πράξεις. «Η κατάσταση πρέπει να περιλαμβάνει μη ανταπόκριση ή ελάχιστη ανταπόκριση στη συζήτηση, ασυνήθιστες σεξουαλικές αντιδράσεις ή επιθετικότητα και αδυναμία ή δυσκολία αφύπνισης κατά τη διάρκεια του γεγονότος», λέει ο Δρ Kilkenny και προσθέτει: «Παρόλο που το άτομο κοιμάται, μπορεί να φαίνεται στους άλλους ότι είναι ξύπνιο». Οι λόγοι για τους οποίους εμφανίζονται επεισόδια σεξουαλικής αϋπνίας είναι μάλλον… σκοτεινοί. «Κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει ακριβώς το γιατί», υποστηρίζει ο Kilkenny.
Ένα πράγμα που φαίνεται να πυροδοτεί τις παρασύνες είναι μια απότομη αλλαγή από το ένα στάδιο του ύπνου στο άλλο, η οποία πιθανότατα ανοίγει την κερκόπορτα στην ανεπιθύμητη δραστηριότητα που σχετίζεται με τον ύπνο. «Η σεξουαλική αϋπνία εμφανίζεται εκτός του ύπνου των ονείρων και πιθανότατα συμβαίνει καθώς το άτομο μεταβαίνει στις φάσεις του ύπνου», λέει η Dr. Keisha Sullivan, γιατρός οστεοπαθητικής ιατρικής και οικογενειακής ιατρικής και ειδικός στην ιατρική του ύπνου. Το έναυσμα μπορεί να είναι κάτι τόσο απλό όσο ένας θόρυβος ή ένα φως που ανάβει στο δωμάτιο, σύμφωνα με την Cleveland Clinic.
Μπορεί να ευθύνεται μια κατάσταση υγείας που διαταράσσει τον ύπνο σας; «Η απάντηση στο ερώτημο μπορεί να περιλαμβάνει το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών, το τρίξιμο των δοντιών, τις καούρες, την άπνοια ύπνου, την αϋπνία και τις επιληπτικές κρίσεις που σχετίζονται με τον ύπνο», λέει η Dr. Sullivan. Ο Dr. Kilkenny προσθέτει το σύνδρομο Kleine-Levin, τη ναρκοληψία, το σύνδρομο επίμονης σεξουαλικής διέγερσης ή τις νυχτερινές ψυχωσικές διαταραχές στον κατάλογο των καταστάσεων υγείας που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο σεξουαλικής αϋπνίας. Σύμφωνα με την Cleveland Clinic ο κίνδυνος μεγαλώνει όταν κάποιος αντιμετωπίζει άλλη παραϋπνία, όπως η υπνοβασία.
Υπάρχουν επίσης ορισμένοι παράγοντες του τρόπου ζωής που μπορεί να πυροδοτήσουν επεισόδια σεξουαλικής αϋπνίας . Σύμφωνα με την Cleveland Clinic, οι παράγοντες αυτοί είναι:
- Το αλκοόλ
- τα ναρκωτικά
- το στρες
- το άγχος
- η στέρηση ύπνου
- η κόπωση και
- Ορισμένα μη συνταγογραφούμενα βοηθήματα ύπνου
«Στην ουσία, οποιαδήποτε κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει στρες ή διαταραχή του ύπνου μπορεί να πυροδοτήσει τη σεξουαλική αϋπνία», λέει ο Kilkenny.
Η διάγνωση της διαταραχής
Συχνά, οι άνθρωποι ανακαλύπτουν ότι επιδίδονται σε αυτά τα σεξουαλικά επεισόδια μόνο αν κάποιος άλλος είναι μάρτυρας – ένας σύντροφος ή συγκάτοικος, για παράδειγμα, σύμφωνα με την Cleveland Clinic. Αν σας συμβεί αυτό, βάλτε το άτομο αυτό να γράψει τι είδε. Μπορεί να σας είναι δύσκολο να το ακούσετε, αλλά θα μπορούσε να βοηθήσει έναν γιατρό να καταλάβει τι συμβαίνει και να διαγνώσει την κατάσταση.
Πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να παραδεχτούν τις συμπεριφορές σεξουαλικής αϋπνίας, καθώς νιώθουν αμηχανία και ντροπή και συχνά συμπεριφέρονται με τρόπους που δεν θα έκαναν ποτέ αν ήταν ξύπνιοι, σύμφωνα με την Cleveland Clinic. Αυτό μπορεί να εμποδίσει τη θεραπεία. «Η αμηχανία μπορεί να αποτρέψει πολλούς ανθρώπους από το να αναζητήσουν βοήθεια», επισημαίνει ο Dr. Kilkenny και συνεχίζει: «Η σεξουαλική αϋπνία είναι πιθανότατα μια υποδιαγνωσμένη πάθηση, καθώς ένα άτομο μπορεί να αναζητήσει ιατρική βοήθεια μόνο όταν αντιμετωπίζει αρνητικές συνέπειες είτε από τον σύντροφο του κρεβατιού – είτε νομικά».
Πρόγνωση της σεξουαλικής αϋπνίας
Τα καλά νέα είναι ότι όποιος είναι σε θέση να μιλήσει έντιμα με τον γιατρό του για τα επεισόδια σεξουαλικής αϋπνίας που βιώνει, θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Εάν η σεξουαλική αϋπνία αντιμετωπίζεται ή όχι, δεν φαίνεται να επηρεάζει τη μακροπρόθεσμη υγεία όσον αφορά την αύξηση του κινδύνου για άλλες ασθένειες ή χρόνιες παθήσεις. Μπορεί, μαζί με τις συμπεριφορές που συνεπάγεται, να επηρεάσει τη συναισθηματική υγεία και ευημερία, κάτι που καλύπτεται λεπτομερέστερα παρακάτω.
Η διάρκεια της διαταραχής
Δεδομένου ότι η σεξουαλική αϋπνία συχνά υποδηλώνεται και μπορεί να βιώνεται διαφορετικά από άτομο σε άτομο, δεν υπάρχουν τρέχοντα δεδομένα σχετικά με το πόσο συχνά εμφανίζονται αυτά τα επεισόδια ή πόσο διαρκούν. Είναι όμως δυνατό να ξεπεραστεί η σεξουαλική αϋπνία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, θα συνεχιστεί έως ότου αντιμετωπιστεί η υποκείμενη αιτία. «Εάν οι εκλυτικοί παράγοντες ενός ασθενούς αντιμετωπιστούν σωστά, τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρήσουν με την πάροδο του χρόνου», λέει η Dr. Sullivan.
Θεραπεία και φαρμακευτικές επιλογές
Υπάρχουν διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές και επικεντρώνονται στο τι καθορίζει ο γιατρός ως την υποκείμενη αιτία. «Το πρώτο βήμα είναι να βεβαιωθείτε ότι μιλάτε στο γιατρό σας για όλα τα συμπτώματα που αντιμετωπίζετε», τονίζει λέει η Sullivan και προσθέτει: «Ο γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει να αναπτύξετε μια πορεία δράσης για την κατανόηση των εκλυτικών παραγόντων».
Εάν ο γιατρός σας υποπτεύεται ότι υπάρχει υποκείμενη διαταραχή του ύπνου, είναι πιθανό να σας προτείνει μια καταγεγραμμένη μελέτη ύπνου, σύμφωνα με την έρευνα του 2021. Από εκεί και πέρα, μπορεί να διαπιστώσει αν υπάρχει κάποιο ιατρικό πρόβλημα που διαταράσσει τον ύπνο σας και προκαλεί τη σεξουαλική αϋπνία. Στη συνέχεια, μπορούν να εστιάσουν εκεί το σχέδιο θεραπείας σας. Για παράδειγμα, η διάγνωση και η θεραπεία της υποκείμενης υπνικής άπνοιας με μια συσκευή συνεχούς θετικής πίεσης των αεραγωγών (CPAP) θα μπορούσε να βοηθήσει στην ελαχιστοποίηση ή τον πλήρη τερματισμό των επεισοδίων σεξοπνίας, σύμφωνα με την Cleveland Clinic.
Η αναζήτηση διάγνωσης και θεραπείας είναι σημαντική, καθώς η σεξουαλική αϋπνία μπορεί να είναι επικίνδυνη για εκείνους με τους οποίους ζείτε, καθώς δεν έχετε τον έλεγχο των πράξεών σας. «Ένας γιατρός μπορεί να ενθαρρύνει τους ασθενείς να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν την ασφάλεια του ασθενούς και του συντρόφου του ασθενούς, ενώ εργάζονται για να βρουν μια λύση», σύμφωνα με τη Dr. Sullivan.
Αλλαγές που μπορούν να βοηθήσουν
Βλέποντας ότι το άγχος, η κατάχρηση ουσιών και η στέρηση ύπνου μπορεί να πυροδοτήσουν τη σεξουαλική αϋπνία, ο γιατρός σας μπορεί να σας συμβουλεύσει να κάνετε αλλαγές στον τρόπο ζωής σας που θα σας κάνουν να αισθάνεστε πιο ήρεμοι και καλύτερα προετοιμασμένοι για να κοιμηθείτε καλά. «Ο γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει να δημιουργήσετε ένα σχέδιο θεραπείας που μπορεί να περιλαμβάνει απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η μείωση του στρες, ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ και η διατήρηση ενός σταθερού προγράμματος ύπνου», συμβουλεύει η Dr. Sullivan.
Μπορείτε επίσης να υιοθετήσετε αλλαγές στον τρόπο ζωής σας με στόχο την προστασία της δικής σας ασφάλειας και του συντρόφου σας. Για παράδειγμα, μπορείτε να αποφασίσετε να κοιμάστε σε ξεχωριστό δωμάτιο, να κλειδώνετε τις πόρτες, να αποφεύγετε τα ερεθίσματα και να δίνετε προτεραιότητα στην καλή υγιεινή του ύπνου, ενώ βρίσκετε μια θεραπευτική επιλογή, σύμφωνα με την Cleveland Clinic.
Επιλογές φαρμακευτικής αγωγής
Ο γιατρός σας μπορεί να διαπιστώσει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας που παρεμβαίνει στον ύπνο σας και οδηγεί σε επεισόδια σεξουαλικής αϋπνίας και μπορεί να σας συνταγογραφήσει ένα φάρμακο για τη θεραπεία του. Για παράδειγμα, αν έχετε άλλη παραϋπνία, όπως υπνοβασία, που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης σεξ-αϋπνίας, ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει ένα φάρμακο βενζοδιαζεπίνης, σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες.
Εκτός από μια συσκευή CPAP για την άπνοια ύπνου, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει έναν εκλεκτικό αναστολέα επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) για τη θεραπεία της κατάθλιψης ή του άγχους ή φάρμακα για την αντιμετώπιση της καούρας ή του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών -εάν ο γιατρός σας υποψιάζεται ότι αυτές οι καταστάσεις πυροδοτούν τη σεξοϋπνία σας, σύμφωνα με την Cleveland Clinic.
Προς το παρόν δεν υπάρχουν μεγάλες μελέτες που να περιλαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για τη σεξουαλική αϋπνία, αλλά υπάρχουν μικρότερες μελέτες περιπτώσεων που τεκμηριώνουν τι έχει λειτουργήσει. Μια μελέτη περίπτωσης διαπίστωσε ότι ο SSRI paroxetine λειτούργησε για την επίλυση της σεξουαλικής αϋπνίας για έναν ασθενή. Αυτός ο ασθενής παρουσίαζε επιδείνωση των συμπτωμάτων σεξουαλικής αϋπνίας όταν έπινε αλκοόλ, οπότε του χορηγήθηκε θεραπεία με τον SSRI αντί για βενζοδιαζεπίνη, η οποία θα μπορούσε να έχει παρόμοια αποτελέσματα με το αλκοόλ.
Τέλος, η σεξουαλική αϋπνία που προκαλείται από επιληπτικές κρίσεις μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα σπασμολυτικά φάρμακα καρβαμαζεπίνες, σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες.
Εναλλακτικές και συμπληρωματικές θεραπείες
Η συμβουλευτική ή η θεραπεία μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη για την αντιμετώπιση της σεξουαλικής αϋπνίας, σύμφωνα με μια μελέτη περίπτωσης που δημοσιεύθηκε το 2021. Αυτό συνιστάται για το άτομο που βιώνει σεξουαλική αϋπνία, καθώς η αντιμετώπιση των επεισοδίων μπορεί να φέρει στην επιφάνεια κάθε είδους δύσκολα συναισθήματα και καταστάσεις.
Μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη για οποιονδήποτε επηρεάζεται από τη σεξουαλική αϋπνία, όπως ο σύντροφος του ατόμου. Το άτομο αυτό μπορεί να έχει ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια ή να αμφισβητεί την ακεραιότητα της σχέσης του με τον σύντροφό του και ένας θεραπευτής ή σύμβουλος μπορεί να είναι σε θέση να βοηθήσει στην επεξεργασία αυτών των συναισθημάτων ή να ενθαρρύνει την επικοινωνία μεταξύ των δύο συντρόφων, σύμφωνα με την Cleveland Clinic.
Επιπλοκές της σεξουαλικής αϋπνίας
Μία από τις πιο συνηθισμένες αρνητικές επιπτώσεις της σεξουαλικής αϋπνίας είναι η αμηχανία που προκαλεί. «Οι ασθενείς με σεξουαλική αϋπνία νιώθουν ντροπή για τις πράξεις τους και φοβούνται ότι το μυστικό τους θα εκτεθεί μέσα σε διάφορες σχέσεις, είτε οικογενειακές είτε κοινωνικές», επισημαίνει ο Dr. Kilkenny.
Για παράδειγμα, στη μελέτη περίπτωσης του 2021 που αναφέρθηκε προηγουμένως, μια ασθενής αναζήτησε βοήθεια από έναν επαγγελματία υγείας αφού τα επεισόδια σεξουαλικής αϋπνίας της προκάλεσαν ζητήματα σχέσεων με τον σύζυγό της. Ένιωθε ανασφάλεια ότι δεν την ικανοποιούσε σεξουαλικά και πίστευε ότι μπορεί να τον απατούσε επειδή έλεγε τα ονόματα άλλων ανδρών στον ύπνο της.
«Οι σύντροφοι του κρεβατιού μπορεί να υποφέρουν νιώθοντας φόβο ότι δεν ικανοποιούν σεξουαλικά τους συντρόφους τους ή φοβούνται την προδοσία από τον ασθενή», επισημαίνει ο Dr. Kilkenny και προσθέτει πως «νιώθουν επίσης την ντροπή ότι η κατάσταση εκτίθεται και στον υπόλοιπο περίγυρο».
Υπάρχει επίσης η πιθανότητα η σεξουαλική δραστηριότητα να είναι επιθετική και να οδηγήσει σε σωματικό τραυματισμό ή ακόμη και σε σεξουαλική επίθεση. Μπορεί να υπάρξουν νομικές συνέπειες που σχετίζονται με τη σεξομανία, όταν στις σεξουαλικές πράξεις εμπλέκεται άλλο άτομο χωρίς τη συγκατάθεσή του.
Υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις όπου η sexsomnia χρησιμοποιήθηκε ως υπεράσπιση για την ποινική δίωξη σεξουαλικών εγκλημάτων, σύμφωνα με μια ανασκόπηση της νομολογίας. Η αμφιλεγόμενη αυτή τακτική, ωστόσο, μέχρι στιγμής σπάνια έχει απαλλάξει κάποιον από την ενοχή.
Έρευνα και στατιστικά στοιχεία
Είναι δύσκολο να πούμε πόσοι άνθρωποι βιώνουν σεξουαλική αϋπνία. Κάποιος μπορεί να μην ξέρει ότι το κάνει, εκτός αν ένας σύντροφος ή κάποιος άλλος είναι μάρτυρας της πράξης, και μπορεί να ντρέπεται πολύ για να το παραδεχτεί. Ωστόσο, έρευνα διαπίστωσε ότι σχεδόν το 8% των ανθρώπων σε ένα κέντρο ύπνου παρουσίαζαν σημάδια σεξουαλικής αϋπνίας.
Πάρτε αυτό το δεδομένο, ωστόσο, με επιφύλαξη. «Ο αριθμός αυτός είναι παραπλανητικός, καθώς λαμβάνει υπόψη μόνο τις παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια μελετών ύπνου», λέει η Dr. Sullivan. Ο αριθμός είναι πιθανό να είναι σημαντικά μικρότερος στον γενικό πληθυσμό και, για να περιπλέξει ακόμη περισσότερο τα πράγματα, η σεξοϋπνία συχνά μένει αδιάγνωστη. Σύμφωνα με τη Dr. Sullivan «η πλειονότητα των ασθενών δεν αισθάνεται άνετα να συζητήσει τα συμπτώματά της για να λάβει μια σωστή διάγνωση»
Συνολικά, η σεξουαλική αϋπνία είναι εξαιρετικά σπάνια. «Σε σχεδόν 30 χρόνια πρακτικής άσκησης, είχα μόνο δύο ασθενείς που παρουσίασαν τη διαταραχή», ισχυρίζεται ο Dr. Kilkenny.
