Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι έχουν συνδέσει την ημέρα των γενεθλίων μας με τη χαρά, υπάρχουν και κάποιοι άνθρωποι που εκείνη την ημέρα μελαγχολούν.
Η «κατάθλιψη» των γενεθλίων δεν αποτελεί αυτόνομη ψυχική διαταραχή ωστόσο σύμφωνα με τους ειδικούς ψυχικής υγείας είναι ένα πραγματικό φαινόμενο που αφορά σε χιλιάδες ανθρώπους.
Αναφέρεται σε ένα σύνολο συμπτωμάτων που εμφανίζουν ορισμένοι από εμάς καθώς τα γενέθλια μας πλησιάζουν. Τα πιο συχνά αναφερόμενα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Αισθήματα φόβου
- Έλλειψη εορταστικής διάθεσης
- Δυσθυμία για την ημέρα
- Έλλειψη ανταπόκρισης στις ευχές
- Συναισθήματα λύπης, άγχους ή θυμού που σχετίζονται με την μέρα
Αν και δεν βιώνουν όλοι το φαινόμενο με την ίδια ένταση, είναι μια κατάσταση μάλλον συνηθισμένη στο γενικό πληθυσμό λένε οι επιστήμονες, που μάλιστα επηρεάζει άτομα κάθε ηλικίας. Η δυσθυμία που συνοδεύει την ημέρα των γενεθλίων, δεν πρέπει να συγχέεται με την κλινική κατάθλιψη κατάθλιψη. Η πρώτη είναι μια προσωρινή κατάσταση που κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται λυπημένοι, ευερέθιστοι, ανήσυχοι και συνοδεύεται συνήθως από διάθεση κοινωνικής αποστασιοποίησης. Οι γιατροί εκτιμούν ότι πρόκειται για μια φυσιολογική αντίδραση έναντι κάποιων στρεσογόνων παραγόντων που συνήθως υποχωρεί όταν περάσει η επέτειος. Η κλινική κατάθλιψη, από την άλλη, είναι μια σοβαρή διαταραχή ψυχικής υγείας που μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε εποχή του χρόνου και δεν περιορίζεται στα γενέθλια. Χαρακτηρίζεται από ένα μακροχρόνιο αίσθημα θλίψης ή απώλειας ενδιαφέροντος για πράγματα που μέχρι εκείνη την στιγμή μας προκαλούσαν ευχαρίστηση.
Γιατί αισθανόμαστε λυπημένοι;
Παρά την σχετική παραδοξότητα, οι ειδικοί εξηγούν ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορούν να εξηγήσουν τα δυσάρεστα συναισθήματα που συνοδεύουν τα γενέθλια μας.
- Άγχος ή λύπη για το ότι μεγαλώνουμε
- Διάψευση συγκεκριμένων στόχων και προσδοκιών που είχαμε συνδέσει με την πάροδο των χρόνων
- Ο φόβος του θανάτου
- Μοναξιά
- Έλλειψη οικογενειακού ή φιλικού περίγυρου
- Τραύματα που σχετίζονται με την περίσταση
Πώς εκδηλώνεται η «κατάθλιψη» των γενεθλίων
Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο όμως υπάρχουν κοινά συναισθήματα που οι ειδικοί θεωρούν χαρακτηριστικά του φαινομένου:
- Αυξανόμενο άγχος πριν ή ανήμερα των γενεθλίων
- Αποφυγή σκέψεων που αφορούν στην ηλικία
- Εκνευρισμός ακόμα και θυμός που εκδηλώνονται σε οποιαδήποτε αναφορά σε σχέση με την μέρα
- Κοινωνική απόσυρση ή απομόνωση
- Δυσκολία στον ύπνο ή αλλαγές στην όρεξη.
- Έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες
«Μέρα είναι, θα περάσει»
Αρκετοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας αναφέρουν ότι τα δυσάρεστα συναισθήματα που για κάποιους είναι συνδεδεμένα με την μέρα, προσομοιάζουν στην μελαγχολία που δημιουργεί σε επίσης μεγάλο μέρος του πληθυσμού η Πρωτοχρονιά. Μέρες που τυπικά θεωρούνται «ορόσημα» μπορεί να μας φορτίσουν ψυχικά και συναισθηματικά καθώς μας προκαλούν να αναμετρηθούμε με στόχους που ενδόμυχα έχουμε τοποθετήσει χρονικά με βάση μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Και πολύ συχνά, οι προσδοκίες για την επίτευξη αυτών των στόχων δεν επαληθεύονται στην έκταση που ελπίζαμε όταν τους προγραμματίζαμε.
Οι επιστήμονες, συμβουλεύουν αντί να αποφύγουμε τις αρνητικές σκέψεις να προσπαθήσουμε να τις διαχειριστούμε αναζητώντας την πηγή τους. Και μετά, να τις αμφισβητήσουμε. Ακούγεται ευκολότερο από όσο ίσως είναι, όμως μερικές φορές η επαναδιατύπωση μιας κατάστασης μπορεί να την αποφορτίσει. Αντί για το «γερνάω» λόγου χάρη, θα μπορούσαμε να σκεφτούμε «μεγαλώνω και αυτό είναι ένα προνόμιο που πολλοί δεν έχουν».
Εξίσου κοινή της περίστασης είναι η αίσθηση ματαιότητας, ότι όσο κι αν προσπαθούμε, κάθε μέρα γενεθλίων μας βρίσκει στο ίδιο στάδιο ζωής που ήμασταν ένα χρόνο πριν. Κι όμως, λένε οι γιατροί, αρκεί μια ορθολογική εκτίμηση αυτής της σκέψης για να αντιληφθούμε ότι στην πραγματικότητα καταφέραμε να ανταπεξέλθουμε σε έναν ακόμα χρόνο παρά τις όποιες δυσκολίες έπρεπε να ξεπεράσουμε. Και αυτό από μόνο του είναι ένα κατόρθωμα. Ταυτόχρονα, είναι απόλυτα φυσιολογικό να αφήσουμε τον εαυτό μας να «γιορτάσει» όπως πραγματικά επιθυμεί ακόμα κι αν αυτό απέχει από το στερεοτυπικό εορτασμό που έχει συνδεθεί με τα γενέθλια.
Με λίγα λόγια, δεν είναι «υποχρεωτικό» να σβήσουμε κεράκια αν αυτό μας στενοχωρεί, ούτε να «υποστούμε» ένα πάρτι όταν στην πραγματικότητα θέλουμε να μείνουμε μόνοι. Δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος. Αποδομώντας την σημειολογία της μέρας, μπορούμε να φτιάξουμε μια εντελώς αυτόνομη, προσωπική παράδοση, με τα χαρακτηριστικά που θέλουμε. Σε τελική ανάλυση, η μέρα των γενεθλίων μας έχει 24 ώρες όπως όλες οι υπόλοιπες… υπομονή και θα περάσει.
