Το παραμιλητό κατά τον ύπνο είναι ένα αρκετά κοινό φαινόμενο, που αφορά τόσο παιδιά όσο και ενήλικες. Οι ειδικοί το ονομάζουν «somniloquy» και συνήθως είναι ακίνδυνο. Μπορεί να εκδηλώνεται ως μονολεκτικά λόγια, σύντομες φράσεις ή ακόμα και εκτεταμένες συνομιλίες, ενώ συνήθως δεν έχει επίγνωση ο ίδιος ο παραμιλών.
Το παραμιλητό συνδέεται συχνά με άλλες διαταραχές ύπνου, όπως εφιάλτες, νυχτερινή άπνοια ή υπνοβασία. Στα παιδιά είναι συχνότερο και συνήθως υποχωρεί με την ηλικία. Στους ενήλικες, το φαινόμενο μπορεί να εμφανιστεί κατά περιόδους έντονης κόπωσης, στρες ή ασυνήθιστων ωρών ύπνου. Η κληρονομικότητα παίζει επίσης ρόλο· αν κάποιος γονιός παραμιλάει, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να παραμιλά και το παιδί.
Οι αιτίες του παραμιλητού ποικίλλουν. Το άγχος και οι ψυχολογικές πιέσεις είναι από τους πιο συχνούς παράγοντες, καθώς η εγκεφαλική δραστηριότητα παραμένει ενεργή κατά τον ύπνο. Η κατανάλωση αλκοόλ, η λήψη ορισμένων φαρμάκων ή η έλλειψη ύπνου μπορεί επίσης να πυροδοτήσουν επεισόδια. Επιπλέον, το παραμιλητό μπορεί να συνδυάζεται με άλλες παθολογικές καταστάσεις, όπως η υπνοβασία, η νυχτερινή άπνοια ή σπάνιες νευρολογικές διαταραχές, γεγονός που χρήζει προσοχής.
Πότε χρειάζεται επίσκεψη σε γιατρό; Αν το παραμιλητό συνοδεύεται από έντονη βία, απότομες κινήσεις, συχνούς εφιάλτες ή διαταράσσει την ποιότητα του ύπνου, συνιστάται η συμβουλή ειδικού. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν υπάρχει ξαφνική αλλαγή στο μοτίβο ή στη διάρκεια του φαινομένου, καθώς μπορεί να υποδεικνύει υποκείμενη διαταραχή ύπνου ή νευρολογικό πρόβλημα.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το παραμιλητό δεν αποτελεί ένδειξη σοβαρής ασθένειας και αντιμετωπίζεται με βελτίωση της υγιεινής του ύπνου, τακτική ξεκούραση και μείωση του άγχους. Η παρατήρηση και η κατανόηση των προτύπων ύπνου είναι σημαντική, ενώ σε επίμονες ή ανησυχητικές περιπτώσεις, η συμβουλή ενός νευρολόγου ή ειδικού ύπνου μπορεί να προσφέρει καθοδήγηση και λύσεις.
