25η Μαρτίου αύριο και παραδοσιακά το ελληνικό τραπέζι “σερβίρει” μπακαλιάρο σκορδαλιά. Το… ταπεινό κατά πολλούς σκόρδο, όμως, αποτελεί έναν πραγματικό θησαυρό για την υγεία μας.
Τα πολλαπλά οφέλη του σκόρδου αποδίδονται κατά κύριο λόγο στις θειούχες ενώσεις που δημιουργούνται όταν αυτό τεμαχίζεται, θρυμματίζεται ή μασιέται. Η πιο γνωστή από αυτές τις ενώσεις του σκόρδου είναι η αλλισίνη. Ωστόσο η αλλισίνη σαν ένωση είναι ασταθής και υφίσταται για λίγη ώρα αφότου το φρέσκο σκόρδο κοπεί ή θρυμματιστεί. Άλλα δραστικά συστατικά τα οποία προσδίδουν τις ιδιότητες του σκόρδου και τα οφέλη για την υγεία είναι το διαλλυλο-δισουλφίδιο, το οποιό είναι μία ελαιοδιαλυτή ένωση οργανοθείου που παράγεται κατά την αποσύνθεση της αλλισίνης καθώς και η S-αλλυλ-κυστεΐνη. Επιπλέον περιέχει, πτητικό έλαιο, γλίσχρασμα, γλυκοκινίνες και γερμάνιο, καθώς και λευκωματούχες, λιπαρές και αμυλώδες ουσίες και κυτταρίνη. Οι θειούχες ενώσεις του σκόρδου εισέρχονται στο σώμα από το λεπτό έντερο όταν το καταναλώνουμε και ταξιδεύουν σε όλο το σώμα όπου επιδρούν ανάλογα.
Η διατροφική αξία του σκόρδου
Το σκόρδο δικαιωματικά συγκαταλέγεται στις υπερτροφές (super-foods) καθώς γραμμάριο προς γραμμάριο περιέχει πληθώρα θρεπτικών συστατικών σε μεγάλες ποσότητες.
Μια σκελίδα ωμού σκόρδου (3γρ) περιέχει:
- Μαγγάνιο: 2% της συνιστώμενης ημερήσιας διατροφής
- Βιταμίνη B6: 2% της ΣΗΔ
- Βιταμίνη C: 1% της ΣΗΔ
- Σελήνιο: 1% της ΣΗΔ
- Φυτικές ίνες: 0,06 γρ
Μια μέση σκελίδα περιέχει 4,5 θερμίδες, 0,2 γραμμάρια πρωτεΐνης και 1 γραμμάριο υδατανθράκων.
Το αιθέριο έλαιο σκόρδου περιέχει αλλιίνη, αλλινάση, αλλικίνη, αχοένιο, σκορδινίνες, σελήνιο, ιώδιο, ασβέστιο, μαγγάνιο, σίδηρο, φώσφορο, θειάφι και βιταμίνες Α, Β, Β1, Β2, Β3, Β6, C, και Ε. Θα μπορούσαμε να πούμε πως λειτουργεί ως φυσική πολυβιταμίνη λόγω της πληθώρας των θρεπτικών συστατικών που περιέχει.
Οι ιδιότητες και η δράση του σκόρδου στον οργανισμό
Παρακάτω θα δούμε τις βασικές ιδιότητες του σκόρδου βάσει των επίσημων ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί.
Καταπολεμά αποτελεσματικά αδιαθεσία και συμπτώματα όπως αυτά του κοινού κρυολογήματος: Υπάρχουν μια σειρά από συμπληρώματα σκόρδου στην κυκλοφορία τα οποία στοχεύουν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Δεν είναι τυχαίο αυτό. Μια μεγάλη μελέτη με διάρκεια 12 εβδομάδων βρήκε πως η καθημερινή λήψη συμπληρώματος σκόρδου μείωσε τον αριθμό κρυολογημάτων κατά 63% σε σχέση με την ομάδα που έλαβε ψευδοφάρμακο. Επιπλέον παρατηρήθηκε μείωση στη διάρκεια του κρυολογήματος κατά 70% και συγκεκριμένα από 5 μέρες στην ομάδα ελέγχου που έλαβε ψευδοφάρμακο σε 1,5 μέρα στην ομάδα που έλαβε σκόρδο. Μια άλλη μελέτη βρήκε πως υψηλή δόση παλαιωμένου σκόρδου (2.56 γραμμάρια ημερησίως) μείωσε τις συνολικές ημέρες κρυολογήματος ή γρίπης κατά 61%. Ωστόσο μια ανασκόπηση κατέληξε στο συμπέρασμα πως περισσότερη έρευνα χρειάζεται για να καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα. Πέραν τούτου το να προσθέσετε το σκόρδο στη διατροφή σας περισσότερο καλό θα σας κάνει παρά κακό αναφορικά με την πρόληψη και την αντιμετώπιση του κοινού κρυολογήματος.
Ενδέχεται να μειώνει την αρτηριακή πίεση: Οι καρδιαγγειακές παθήσεις όπως το έμφραγμα και η ανακοπή αποτελούν τις κυριότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως. Η υψηλή πίεση ή αλλιώς αρτηριακή υπέρταση είναι από τους πιο συχνούς παράγοντες κινδύνου για όλες τις καρδιακές παθήσεις και βλάβες. Μελέτες επάνω σε ανθρώπους έδειξαν πως τα συμπληρώματα σκόρδου έχουν σημαντική επίδραση στη μείωση της αρτηριακής υπέρτασης σε άτομα με υψηλή πίεση. Μια μελέτη έδειξε πως η χορήγηση 600–1,500 mg εκχύλισμα παλαιωμένου σκόρδου είναι το ίδιο αποτελεσματικό με το φάρμακο Atenolol στη μείωση της αρτηριακής πίεσης σε διάστημα 24ών εβδομάδων. Η δοσολογία πρέπει να είναι αρκετά υψηλή για να υπάρξουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σε αναλογία υπολογίζεται περίπου σε 5 σκελίδες την ημέρα.
Μειώνει τη χοληστερίνη και τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων: Το σκόρδο ενδέχεται να μειώνει την κακή LDL αλλά και τη συνολική χοληστερίνη. Ένα θέμα που ενδιαφέρει όλους όσους έχουν υψηλή χοληστερίνη είναι πως τόσο το ωμό σκόρδο όσο και τα συμπληρώματα σκόρδου μειώνουν τη συνολική και πιο σημαντικά την κακή LDL χοληστερίνη κατά 10-15%. Έρευνες έδειξαν πως το σκόρδο μειώνει την κακή χοληστερίνη, ωστόσο δεν επηρεάζει τα επίπεδα της καλής HLD χοληστερίνης. Ένας άλλος παράγοντας ρίσκου για καρδιοπάθειες είναι τα υψηλά τριγλυκερίδια. Ωστόσο η κατανάλωση σκόρδου δεν φαίνεται να επηρεάζει τα επίπεδά τους.
Τα αντιοξειδωτικά του είναι πιθανό να προφυλάσσουν από το Αλτσχάιμερ και τη γεροντική άνοια: Οι ελεύθερες ρίζες είναι υπεύθυνες για το αυξημένο οξειδωτικό στρες το οποίο ευθύνεται με τη σειρά του για πρόωρη γήρανση του οργανισμού. Το σκόρδο περιέχει ισχυρά αντιοξειδωτικά στοιχεία τα οποία αυξάνουν την αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού απέναντι στις βλάβες που προκαλεί το οξειδωτικό στρες.
Υψηλές δόσεις συμπληρωμάτων σκόρδου έδειξαν πως αυξάνουν την αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού μειώνοντας αποτελεσματικά τους δείκτες οξειδωτικού στρες σε άτομα με υψηλή πίεση (αρτηριακή υπέρταση).
Ο συνδυασμός της μείωσης στη χοληστερίνη καθώς και της αρτηριακής πίεσης, παράλληλα με την αύξηση της αντιοξειδωτικής ικανότητας του οργανισμού μειώνουν το ρίσκο εμφάνισης και άλλων κοινών ασθενειών και νόσων που σχετίζεται με τα γηρατειά όπως το Αλτσχάιμερ και η άνοια.
Το σκόρδο προάγει τη μακροζωία: Τα ενδεχόμενα οφέλη του σκόρδου αναφορικά με τη μακροζωία δεν μπορούν να αποδειχτούν στην πράξη. Ωστόσο λόγο του μειωμένου ρίσκου εμφάνισης πολλών σοβαρών ασθενειών και βλαβών της υγείας που σχετίζονται με την τακτική κατανάλωση σκόρδου, μπορούμε να συνάγουμε πως συμβάλλει έμμεσα στην μακροζωία. Στην πραγματικότητα το σκόρδο έχει την ικανότητα να καταπολεμά και μολύνσεις από ιούς και παθογόνα μικρόβια τα οποία επίσης αποτελούν παράγοντα ρίσκου που ενδεχομένως να οδηγούν και στο θάνατο, ειδικά σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ενδεχόμενη βελτίωση των αθλητικών επιδόσεων: Από τα πανάρχαια χρόνια το σκόρδο ήταν από τα πρώτα συστατικά που χρησιμοποιήθηκαν για την αντιμετώπιση της κόπωσης και τη βελτίωση των σωματικών επιδόσεων. Χρησιμοποιήθηκε σε αρχαίους πολιτισμούς σε εργάτες με απαιτητικές χειρωνακτικές εργασίες όπως οι Αιγύπτιοι αλλά και σε στρατεύματα όπως στους Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σημειωτέων πως το σκόρδο το χορηγούσαν και στους αθλητές των Ολυμπιακών αγώνων στην αρχαία Ελλάδα. Μελέτες σε ποντίκια έδειξαν πως το σκόρδο βοηθάει στις αθλητικές επιδόσεις. Ωστόσο ελάχιστες έρευνες υπάρχουν επάνω σε ανθρώπους.
Σε άτομα που έπασχαν από καρδιοπάθειες και έλαβαν έλαιο σκόρδου για 6 εβδομάδες παρατηρήθηκε μείωση κατά 12% στους μέγιστους καρδιακούς σφυγμούς και καλύτερη επίδοση κατά τα τεστ κοπώσεως. Ωστόσο μια μικρή μελέτη επάνω σε 9 επαγγελματίες ποδηλάτες δεν βρήκε καμία διαφορά στις επιδόσεις. Κάποιες άλλες μελέτες δείχνουν πως το σκόρδο ενδέχεται να μειώνει την κόπωση μετά από την έντονη άσκηση.
Συμβάλλει στην αποτοξίνωση του οργανισμού από τα βαρέα μέταλλα: Σε μεγάλες δόσεις οι θειούχες ενώσεις του σκόρδου έχει φανεί πως προστατεύουν τα ζωτικά μας όργανα από τοξίνωση βαρέων μετάλλων. Μια μελέτη 4 εβδομάδων επάνω σε εργαζόμενους σε εργοστάσιο μπαταριών αυτοκινήτων (με ισχυρή έκθεση στο μόλυβδο) βρήκε πως το σκόρδο μείωσε τα επίπεδα μολύβδου στο αίμα κατά 19%. Παρατηρήθηκε επιπλέον μείωση στα κλινικά συμπτώματα τοξίνωσης όπως ο πονοκέφαλος, αναγούλα και η υψηλή αρτηριακή πίεση. Τρεις δόσεις σκόρδου την ημέρα απέδωσαν καλύτερα αποτελέσματα από το φάρμακο D-penicillamine στη μείωση των συμπτωμάτων.
Πιθανή βελτίωση της υγείας των οστών: Δεν υπάρχουν έρευνες σχετικά με την επίδραση του σκόρδου στην οστεοπόρωση. Ωστόσο μελέτες που έγιναν σε ποντίκια έδειξαν πως το σκόρδο μειώνει την απώλεια οστικής μάζας σε θηλυκά ποντίκια λόγω της αύξησης των οιστρογόνων. Μια μελέτη επάνω σε γυναίκες στην εμμηνόπαυση βρήκε πως η καθημερινή κατανάλωση εκχυλίσματος σκόρδου ισοδύναμο με 2 γραμμάρια ωμού, μείωσε τους δείκτες έλλειψης οιστρογόνων. Το αποτέλεσμα αυτό συνηγορεί στο ότι το συμπλήρωμα σκόρδου ενδέχεται να έχει έμμεσα ευεργετική δράση στην υγεία των οστών στις γυναίκες που εισέρχονται στην εμμηνόπαυση. Τα τρόφιμα όπως το σκόρδο, το κρεμμύδι και το πράσο επίσης έχουν ευεργετική δράση σε όσους πάσχουν από αρθρίτιδα καθώς μειώνουν τα συμπτώματα.
Άλλες θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις του σκόρδου
Εκτός από τα παραπάνω ωστόσο, το σκόρδο αποτελούσε σε παλαιότερους καιρούς την πρώτη γραμμή άμυνας απέναντι σε μολύνσεις του δέρματος μετά από τραυματισμούς.
Μερικές επιπλέον θεραπευτικές δράσεις και χρήσης του σκόρδου εδώ και χιλιάδες είναι οι εξής:
- Έχει αντισηπτική και αντιμικροβιακή δράση. Το αιθέριο έλαιο του σκόρδου προφυλάσσει από μολύνσεις τόσο δερματικές όσο και από περιπτώσεις όπως η δυσεντερία.
- Λοιμώξεις του άνω αναπνευστικού. Το αιθέριο έλαιο του σκόρδου έχει ευεργετική δράση για την καταπολέμηση λοιμώξεων και βλαβών του άνω αναπνευστικού όπως χρόνια βρογχίτιδα, βρογχικό άσθμα, καταρροή, γρίπη και ωτίτιδα. Επιπλέον καθαρίζει τους πνεύμονες από βλέννα.
- Καταπολεμά μύκητες και παθογόνα βακτήρια. Τα ισχυρά αντιοξειδωτικά στοιχεία του σκόρδου καταπολεμούν αποτελεσματικά παθογόνα βακτήρια, παράσιτα και μύκητες όπως ο καντίντα που βρίσκονται στον πεπτικό σωλήνα. Έτσι συμβάλλει αποτελεσματικά στην ισορροπία της εντερικής χλωρίδας.
- Μειώνει τα συμπτώματα από φλεγμονώδης παθήσεις όπως η αρθρίτιδα, η φαρυγγιτιδα, η πλευρίτιδα, η παρωτίτιδα, ο τυφοειδής πυρετός ενώ δρά κατά του κοκίτη και της φυματίωσης.
- Καταπολεμά το ελικοβακτήριο του πυλωρού και τα παράσιτα εντέρου. Το έλαιο σκόρδου έχει αντιβιοτική δράση και σκοτώνει ιούς, βακτήρια και παράσιτα όπως οι οξύουροι (σκουλήκια εντέρου)
- Μειώνει το ουρικό οξύ. Η τακτική κατανάλωση σκόρδου συμβάλλει στη μείωση των επίπεδων ουρικού οξέος ελαττώνοντας έτσι τα συμπτώματα ουρικής αρθρίτιδας και κρίσης ποδάγρας.
- Χρησιμοποιείται σε πληγές με πύον. Καταπλάσματα σκόρδου χρησιμοποιούνται σε ανοιχτές πληγές για την αποτροπή μολύνσεων και συσσώρευση πύου.
Προσπεράστε, λοιπόν, τη βαριά γεύση του και την κάπως δυσάρεστη οσμή του και βάλτε το σκόρδο στη διατροφή σας, αρχής γενομένης από μεθαύριο, Δευτέρα 25 του Μάρτη και από το εορταστικό τραπέζι.
