Εσείς το γνωρίζατε ότι το σπίτι μας έχει το δικό του μικροβίωμα και μάλιστα μας επηρεάζει άμεσα; Αυτό το περίπλοκο μικρό σύμπαν βακτηρίων, μυκήτων, ιών και άλλων μικροβίων βρίσκεται σε κάθε επιφάνεια, ακόμη και στον αέρα που αναπνέουμε.
Παρότι ο όρος μικροβίωμα άρχισε να ακούγεται μόλις πρόσφατα, ωστόσο είναι αρκετά εύκολο να γίνει κατανοητός. «Ένα μικροβίωμα είναι η συλλογή όλων των μικροβίων σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον», εξηγεί η μικροβιολόγος Erica Hartmann από το Πανεπιστήμιο Northwestern. Ίσως είναι πιο γνώριμος ο όρος ως προς τα μικρόβια του εντέρου (προβιοτικά). Αλλά οπουδήποτε υπάρχει ζωή, υπάρχουν και μικρόβια ή για να το πούμε πιο σωστά για να υπάρχει ζωή χρειάζεται να υπάρχουν πρωτίστως μικρόβια. Κάθε περιβάλλον -ακόμη και ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός- έχει το δικό του μικροβίωμα και δεν υπάρχει ένα κανονικό ή τυπικό μικροβίωμα για όλα τα σπίτια. Το σημαντικό πάντα είναι να κυριαρχούν τα φιλικά βακτήρια έναντι των παθογόνων.
Από πού προέρχονται οι μικροοργανισμοί στο εσωτερικό περιβάλλον;
Οι περισσότεροι μικροοργανισμοί σε εσωτερικούς χώρους προέρχονται από ανθρώπους, κατοικίδια ζώα, παράσιτα, αέρα, νερό, ψώνια, καθώς και τα μικροσκοπικά ζωύφια που ζουν στο σπίτι μας π.χ. από το νεροχύτη μέχρι και το σκονισμένο ανεμιστήρα οροφής, ακόμα και τον αέρα. Μόλις κατακαθίσουν στις επιφάνειες, οι μικροοργανισμοί μπορούν να εισέλθουν ξανά στον αέρα με επαναιώρηση, η οποία αναδεύει την καθιζόμενη σκόνη ή βρωμιά. Αυτό συμβαίνει καθώς άνθρωποι και κατοικίδια κινούνται μέσα στο σπίτι.
Τα συνήθη καθαριστικά που χρησιμοποιούμε καθώς και τα φάρμακα δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες ώστε τα παθογόνα μικρόβια να εξελιχθούν και να γίνουν πιο ανθεκτικά. Αυτό το φαινόμενο άλλωστε παρατηρήθηκε έντονα μετά το τέλος της πανδημίας, διότι η υπερβολική χρήση καθαριστικών μαζί με τον εγκλεισμό και η αποκοπή μας από τη φύση, διατάραξαν την ισορροπία του κάθε μικροβιώματος. Η μικροβιακή αντοχή επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία διότι καθιστά τις θεραπείες για ορισμένες μολυσματικές ασθένειες λιγότερο αποτελεσματικές και επίσης επηρεάζει την ποιότητα της τροφής μας.
Πώς μπορεί το μικροβίωμα εσωτερικού χώρου να επηρεάσει την υγεία μας;
Ερχόμαστε σε επαφή με μικροοργανισμούς καθημερινά, οι οποίοι μπορεί να έχουν ουδέτερες, δυσμενείς ή ευεργετικές επιπτώσεις στην υγεία μας. Αυτό εξαρτάται από πολλές μεταβλητές, όπως η κατάσταση υγείας του ατόμου, το ανοσοποιητικό του, η χώρα διαμονής, κλπ. Για παράδειγμα, ορισμένοι μικροοργανισμοί ή τα προϊόντα τους συνδέονται με αλλεργίες ή άσθμα, αλλά η έκθεση σε ορισμένους μικροοργανισμούς νωρίς στη ζωή μπορεί επίσης να προστατεύσει από το άσθμα και τον επαναλαμβανόμενο συριγμό στα παιδιά. Πολλά παραμένουν άγνωστα σχετικά με τις άμεσες και έμμεσες συνδέσεις μεταξύ του ανθρώπου και του μικροβιώματος εσωτερικού χώρου. Ένα είναι σίγουρο: όσο περισσότερο ενισχύουμε το μικροβίωμά μας (εσωτερικά και εξωτερικά) τόσο καλύτερη υγεία χτίζουμε!
Τι είναι τελικά «καθαρό»;
Τις τελευταίες δεκαετίες, η εικόνα της καθαριότητας στη δυτική κοινωνία έχει αλλάξει. Θέλουμε όλα να είναι κλινικά καθαρά, χωρίς σκόνη, ψίχουλα ή οποιοδήποτε βακτήριο – ένα αντιβακτηριακό (αποστειρωμένο) περιβάλλον. Αυτή η προσδοκία ενισχύεται περαιτέρω σε διαφημιστικά μηνύματα προωθώντας αντιβακτηριακούς παράγοντες σαν να ήταν απαραίτητοι για την καταπολέμηση της βρωμιάς και των βακτηρίων. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι «καθαρίζουν» τα χέρια τους με απολυμαντικά όταν μπαίνουν σε δημόσιους χώρους και αγγίζουν τα πόμολα της πόρτας, καθαρίζουν προσεκτικά την περιοχή φαγητού των νηπίων τους με απολυμαντικά μαντηλάκια, μερικές φορές ακόμη και το ίδιο το παιδί. Σήμερα, καθαρό σημαίνει «κλινικά καθαρό»: απαλλαγμένο από βακτήρια και βρωμιά κάθε είδους.
Είναι το “κλινικά καθαρό” υγιές;
Το καθαρό είναι σίγουρα υγιεινό.
Χωρίς βακτήρια, όμως, δεν υπάρχει ζωή, γιατί τα βακτήρια είναι ζωή.
Μας αποικίζουν, επιτελούν σημαντικές λειτουργίες μέσα και πάνω στο σώμα μας και στη φύση. Χωρίς αυτά, η τροφή μας δεν μπορεί να αναπτυχθεί στα χωράφια, το σώμα μας δεν μπορεί να επιβιώσει. Χωρίς βακτήρια, δεν θα είχαμε δημιουργηθεί εξαρχής και επομένως τα χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε. Αν τα διώξουμε από το περιβάλλον μας, η υγεία μας θα υποφέρει πολύ. Και το κάνει ήδη.
Παρατηρείται μια αξιοσημείωτη μείωση των βακτηρίων στον αέρα μας. Μόλις πριν από μερικές δεκαετίες, ο αέρας ήταν γεμάτος με σημαντικά βακτήρια που εισπνέαμε και επηρέαζαν θετικά ακόμη και τη διάθεσή μας.
