«Τα ακάρεα της σκόνης υπάρχουν παντού – σε χαλιά, κρεβάτια και ρούχα – αλλά, όπως γνωρίζουμε, δεν ζουν στο ανθρώπινο δέρμα», δηλώνει ο ερευνητής αλλεργιών Euan Tovey από το Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας Woolcock. Ο καθηγητής Tovey εξηγεί: «Όταν πλένετε τα ρούχα σας και το νερό γίνεται θολό, αυτό συμβαίνει επειδή τα κύτταρα του δέρματός σας αιωρούνται στο νερό!»
Ο τρόπος που λειτουργούν τα ακάρεα είναι ο εξής: καθώς μαλακώνουν τα νεκρά δερματικά κύτταρα, τα ακάρεα απελευθερώνουν ένζυμα στο έντερό τους, τα οποία βοηθούν στη διάσπαση αυτών των κυττάρων. Στη δεκαετία του 1980, ο καθηγητής Tovey ανακάλυψε ότι ένα από αυτά τα ένζυμα είναι ένα ισχυρό αλλεργιογόνο, το οποίο αιωρείται στον αέρα μέσω των ακαθαρσιών των ακάρεων. «Αυτό το αλλεργιογόνο από τα περιττώματα των ακάρεων διασπάται σε μικροσκοπικά σωματίδια σκόνης», προσθέτει ο ίδιος, «που είναι τόσο μικρά – λιγότερο από ένα χιλιοστό – ώστε μπορούν να εισπνευστούν».
Τα ακάρεα σκόνης είναι μικροσκοπικά αραχνοειδή, συγγενικά με τα τσιμπούρια, με μήκος περίπου ενός τρίτου του χιλιοστού. Τρέφονται με τα νεκρά δερματικά κύτταρα, τα οποία βρίσκονται σε αφθονία σε όλο το σπίτι, καθώς ο άνθρωπος αποβάλλει περίπου ένα κουταλάκι του γλυκού δερματικά κύτταρα την εβδομάδα.
Οι άνθρωποι μπορεί επίσης να είναι αλλεργικοί σε μια σειρά άλλων πρωτεϊνών στα ακάρεα, αλλά αυτό το ένζυμο αντιπροσωπεύει μόνο περίπου το 60% των αλλεργιών. Αυτό συμβαίνει επειδή ένα ακάρεα μπορούν να παράγουν πολλές ακαθαρσίες κατά τη διάρκεια ζωής του, η οποία είναι περίπου 90 ημέρες.
Τα αλλεργιογόνα ακάρεων σκόνης μπορούν επίσης να παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στον χώρο, ανάλογα με το επίπεδο υγρασίας. «Σε ξηρές συνθήκες, μπορούν να παραμείνουν για χρόνια, ενώ υπό υγρές συνθήκες διασπώνται σε λίγους μήνες», σύμφωνα με τον καθηγητή.
Η ποσότητα των ακάρεων ανά εποχή
Η ποσότητα των αλλεργιογόνων από τα ακάρεα κυμαίνεται ανάλογα με την εποχή. «Οι συνθήκες ανάπτυξης για τα ακάρεα είναι αρκετά ιδανικές την άνοιξη, επειδή τους αρέσουν οι 25 βαθμοί Κελσίου και η αρκετά υψηλή υγρασία, περίπου 75%», λέει ο καθηγητής Tovey.
Όσο πιο ζεστός και πιο υγρός είναι ο καιρός, τόσο το καλύτερο, αλλά τα σπίτια μας παρέχουν το τέλειο περιβάλλον για να ευδοκιμούν όλο το χρόνο, ακόμη και σε άνυδρες περιοχές. «Υπάρχουν λίγα υγρά μέρη στα σπίτια, όπως το κάτω στρώμα του χαλιού και τα στρώματα στα κρεβάτια που έχουν υγρά μπαλώματα λόγω συμπύκνωσης ιδρώτα και χνώτων. Οπότε δεν γλιτώνουμε από τα ακάρεα σκόνης», σύμφωνα με τον καθηγητή.
Αλλά παρόλο που ο αριθμός των ακάρεων σκόνης στο σπίτι αυξομειώνεται, η έκθεση στα αλλεργιογόνα τους αυξάνονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα, όταν το σπίτι είναι κλειστό.
Η επίδρασή του στους ανθρώπους
Και κάπου εδώ γεννάται το ερώτημα: Γιατί μερικοί άνθρωποι επηρεάζονται από τα ακάρεα σκόνης, ενώ άλλοι όχι;
«Τα αλλεργιογόνα ακάρεων σκόνης μπορούν να προκαλέσουν αλλεργίες, έκζεμα και άσθμα. Αλλά το μεγάλο ερώτημα είναι το γιατί μερικοί άνθρωποι γίνονται πολύ αλλεργικοί στα ακάρεα και άλλοι, όχι. Παλιά πιστεύαμε ότι όσο περισσότερη έκθεση είχε κάποιος σε ακάρεα, τόσο χειρότερη ήταν η αλλεργία του, αλλά αυτό αποδείχθηκε ότι δεν ισχύει», λέει ο καθηγητής Tovey. «Υπάρχει ένα τεράστιο παράδοξο σχετικά με την έκθεση σε ακάρεα σκόνης».
Κανείς δεν ξέρει γιατί μερικοί είναι πιο αλλεργικοί από άλλους, λέει από την πλευρά του ο Wayne Thomas, από το Ινστιτούτο Telethon Kids, ο οποίος έχει μελετήσει τα αλλεργιογόνα ακάρεων σκόνης.
Ο καθηγητής Thomas επισημαίνει ότι ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι λοιμώξεις του αναπνευστικού μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις. «Μπορεί να είναι θέμα χρονισμού. Το πότε έρχεστε σε επαφή με πολλά αλλεργιογόνα από ακάρεα σκόνης σε σύγκριση με την τελευταία φορά που είχατε λοίμωξη αναπνευστικού, θα μπορούσε να είναι σημαντικό», λέει ο καθηγητής και προσθέτει: «Τα βακτήρια στο έντερο μπορεί επίσης να επηρεάσουν το αν θα εκδηλώσετε αλλεργίες, ή όχι».
Δύσκολη διάγνωση για τις αλλεργίες
«Η τυπική εξέταση που αρέσει στους γιατρούς να κάνουν με το τεστ αλλεργίας στο δέρμα είναι πολύ ευαίσθητη», λέει ο καθηγητής Thomas. Εκτιμά ότι περίπου το 75% των ατόμων που είναι θετικοί σε ακάρεα σκόνης έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα ευαισθησίας, ή αντιδρούν σε διαφορετικούς παράγοντες στο περιβάλλον.
Αλλά για τους ανθρώπους που είναι ευαίσθητοι στα ακάρεα σκόνης, τα νέα δεν είναι καλά. «Η ικανότητά μας να τα αντιμετωπίζουμε δεν έχει βελτιωθεί τα τελευταία 30 χρόνια», τονίζει ο καθηγητής Thomas.
Παρόλο που έχουμε εντοπίσει τα κύρια αλλεργιογόνα, δεν ξέρουμε πολλά για το τι ακριβώς κάνουν στο ανθρώπινο σώμα και γιατί διαφορετικοί άνθρωποι είναι αλλεργικοί σε διαφορετικά αλλεργιογόνα ακάρεων σκόνης.
Τα ακάρεα είναι περισσότερα σε κάποια σημεία του σπιτιού σε σύγκριση με άλλα; Κάποτε πιστεύαμε ότι η κύρια έκθεσή μας στα αλλεργιογόνα των ακάρεων σκόνης συμβαίνει στο κρεβάτι. Αλλά πειράματα του καθηγητή Tovey έδειξαν ότι εκτιθέμεθα σε αυτά κάθε φορά που μετακινούμαστε στο σπίτι.
Μελέτες δείχνουν ότι ανασηκώνουμε σκόνη όταν ξαπλώνουμε αρχικά στο κρεβάτι, η οποία κατακάθεται όταν τελικά ακινητοποιηθούμε. Αν κάνετε ανήσυχο ύπνο, πιθανότατα θα έχετε και περισσότερη έκθεση στα ακάρεα σκόνης.
Εκτιθέμεθα σε αυτά, όμως, και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Βγαίνουν από τα ρούχα σας, όταν κάθεστε στον καναπέ και όταν περπατάτε στα χαλιά και τις μοκέτες.
Και προσέξτε αν σκοπεύετε να βγάλετε ρούχα από χώρο αποθήκευσης. Εκεί υπάρχουν πιθανώς τα υψηλότερα επίπεδα αλλεργιογόνων από οπουδήποτε αλλού στο σπίτι, λέει ο καθηγητής Tovey. «Αν φορέσετε ρούχα απευθείας από την ντουλάπα που τα είχατε για καιρό, αν είστε λίγο αλλεργικοί στα ακάρεα σκόνης, τότε σίγουρα μπορεί να αρχίσετε να φτερνίζεστε».
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος μείωσης των αλλεργιογόνων ακάρεων σκόνης; Αν και δεν μπορείτε ποτέ να τα ξεφορτωθείτε εντελώς, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε την έκθεσή σας σε αυτά.
Η πιο απλή λύση είναι το πλύσιμο!
«Τα αλλεργιογόνα ακάρεων σκόνης είναι απίστευτα διαλυτά. Εάν χρησιμοποιείτε καυτό νερό, το οποίο είναι πραγματικά δύσκολο να το κάνετε, μπορείτε να σκοτώσετε τα ακάρεα, αλλά θα επιστρέψουν από κάπου αλλού».
Κρατώντας το σπίτι σας στεγνό, θα διατηρήσετε επίσης χαμηλά τα επίπεδα ακάρεων σκόνης και και των αλλεργιογόνων τους.
Ο τακτικός και καλός αερισμός ρούχων και χαλιών στο φως του ήλιου μπορεί επίσης να σκοτώσει τα ακάρεα σκόνης, αλλά δεν θα απαλλαγείτε από τα αλλεργιογόνα, αν δεν πλύνετε πρώτα τα αντικείμενα.
Η χρήση υγρού πανιού για τη σκόνη μπορεί να βοηθήσει στην μείωση των αλλεργιογόνων ελαφρώς.
Ο καθηγητής Tovey λέει ότι η ηλεκτρική σκούπα θα βοηθήσει επίσης στην μείωση του αλλεργιογόνου στις επιφάνειες, αλλά «δεν είναι πανάκεια. Υπάρχουν ακόμα πολλά ακάρεα σκόνης αφότου σκουπίσετε το πάτωμα αρκετά καλά. Υπάρχουν πολλά ακάρεα στην βάση του χαλιού και της μοκέτας».
Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ότι κάποια ειδικά καλύμματα στρωμάτων σταματούν τα ακάρεα σκόνης.
«Μπορείτε να ξοδέψετε ένα τεράστιο ποσό για καλύτερες ηλεκτρικές σκούπες και περιβλήματα στρωμάτων, αλλά το καλύτερο είναι μόνο το τακτικό πλύσιμο», λέει ο καθηγητής Tovey.
Και ξεχάστε τα ειδικά σπρέι. «Μόλις σκοτώσετε μερικά ακάρεα, κάποια άλλα πρόκειται απλώς να τα αντικαταστήσουν, οπότε θα έλεγα ότι είναι λίγο μάταιη κίνηση», λέει ο ίδιος.
