Η αφασία είναι μια διαταραχή της γλώσσας που επηρεάζει την ικανότητα ενός ανθρώπου να επικοινωνεί — να μιλά, να κατανοεί, να διαβάζει ή να γράφει. Δεν πρόκειται για απώλεια της νοημοσύνης, αλλά για βλάβη στα κέντρα του λόγου του εγκεφάλου, συνήθως μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, κρανιοεγκεφαλική κάκωση ή νευροεκφυλιστική νόσο.
Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που έχει πληγεί. Σε κάποιους ασθενείς, η ομιλία είναι κοφτή και δυσνόητη, σαν να «ψάχνουν» τις λέξεις. Σε άλλους, η ροή του λόγου διατηρείται αλλά οι λέξεις είναι ασύνδετες ή λανθασμένες. Συχνά παρατηρείται δυσκολία στην κατανόηση του προφορικού ή γραπτού λόγου, ενώ πολλοί δυσκολεύονται να θυμηθούν ονόματα ή να απαντήσουν σε απλές ερωτήσεις. Αυτή η αδυναμία επικοινωνίας μπορεί να προκαλέσει έντονη απογοήτευση, απομόνωση και άγχος τόσο στον ασθενή όσο και στην οικογένειά του.
Οι μορφές της αφασίας διακρίνονται σε εκφραστική (του Broca), όπου ο ασθενής γνωρίζει τι θέλει να πει αλλά δυσκολεύεται να το εκφράσει, και αντιληπτική (του Wernicke), όπου ο λόγος είναι ρέων αλλά χωρίς λογική συνοχή. Υπάρχει επίσης η ολική αφασία, η πιο σοβαρή μορφή, όπου επηρεάζονται τόσο η ομιλία όσο και η κατανόηση.
Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία και τη βαρύτητα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η λογοθεραπεία αποτελεί τον βασικό πυλώνα αποκατάστασης. Μέσα από ασκήσεις επανάληψης, εκπαίδευσης στην κατανόηση και χρήση εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας (όπως χειρονομίες ή εικόνες), ο ασθενής μαθαίνει να ξαναβρίσκει τον δρόμο προς τον λόγο. Σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική υποστήριξη και τη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, η βελτίωση μπορεί να είναι εντυπωσιακή.
Αν και η πλήρης αποκατάσταση δεν είναι πάντα δυνατή, πολλοί ασθενείς καταφέρνουν να επανενταχθούν στην καθημερινότητα, να επικοινωνούν με τους δικούς τους και να ανακτήσουν σημαντικό μέρος της αυτονομίας τους. Η έγκαιρη διάγνωση και η συνεχής θεραπευτική φροντίδα αποτελούν το κλειδί για μια καλύτερη πρόγνωση και αξιοπρεπή ποιότητα ζωής.
