Αρκεί να δούμε κάποιον να χασμουριέται και αυτόματα και εμείς το κάνουμε. Γιατί συμβαίνει αυτό; Η απάντηση έχει να κάνει με τη φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος. Όταν νιώθουμε πλήξη ή κούραση, η αναπνοή μας επιβραδύνεται, με αποτέλεσμα να μειώνεται η πρόσληψη οξυγόνου.
Το χασμουρητό είναι η φυσική αντίδραση που προκαλείται από αυτήν την κατάσταση. Σηκώνοντας τα χέρια και ανοίγοντας το στόμα, επεκτείνουμε τους πνεύμονες και αυξάνουμε την πρόσβαση σε αίμα πλούσιο σε οξυγόνο. Το χασμουρητό συνδέεται επίσης με την απελευθέρωση ορισμένων ορμονών που αυξάνουν προσωρινά τον καρδιακό ρυθμό και την εγρήγορση. Έτσι, το σώμα μας κάνει ό,τι μπορεί για να μας διατηρήσει ξύπνιους και εγρήγορσης, τουλάχιστον για λίγο.
Αυτό βγάζει νόημα. Αλλά γιατί χασμουριόμαστε όταν κάποιος άλλος το κάνει -ή ακόμα κι αν το σκεφτόμαστε; Τι ακριβώς αντίκτυπο έχει η θέασή του στο σώμα μας και γιατί είναι τόσο μεταδοτικό; Ας ανακαλύψουμε!
Γιατί χασμουριόμαστε;
Όταν εμφανίζεται η πλήξη ή η κούραση, η αναπνοή μας επιβραδύνεται, με αποτέλεσμα τη μείωση της πρόσληψης οξυγόνου. Όταν συμβαίνει αυτό, το σώμα προκαλεί χασμουρητό για να μας βοηθήσει να αναπνεύσουμε περισσότερο.
Επιπλέον, το χασμουρητό χρησιμεύει ως ένας τρόπος για να δροσιστεί ο εγκέφαλος, αποτρέποντάς τον από την υπερθέρμανση. Ως εκ τούτου, περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να χασμουριούνται το καλοκαίρι παρά τον χειμώνα. Το χασμουρητό αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, τη ροή του αίματος και τη δραστηριότητα των μυών του προσώπου, συμβάλλοντας όλα στο να δροσιστεί ο εγκέφαλος. Η πιθανότητα χασμουρητού αυξάνεται όταν ο εγκέφαλος κινδυνεύει να υπερθερμανθεί, ιδιαίτερα όταν είναι κουρασμένος ή στερημένος ύπνου.
Ωστόσο, εάν η αιτία του χασμουρητού σχετίζεται με τα επίπεδα οξυγόνου και τη θερμοκρασία του εγκεφάλου, γιατί χασμουριόμαστε όταν κάποιος άλλος το κάνει;
Ο λόγος που το χασμουρητό είναι τόσο μεταδοτικό
Όλοι έχουμε βιώσει στο παρελθόν μεταδοτικό χασμουρητό. Είτε προκαλείται από το να βλέπει κάποιος κάποιον να χασμουριέται, είτε να κουβεντιάζει για χασμουρητό ή να ακούει τον ήχο ενός χασμουρητού, αυτό το φαινόμενο επεκτείνεται και στα ζώα. Μελέτες με χιμπατζήδες και κατοικίδια δείχνουν ότι και εκείνα παρουσιάζουν μεταδοτικό χασμουρητό.
Πολλές θεωρίες προσπαθούν να εξηγήσουν αυτή τη συμπεριφορά. Κάποιοι λένε ότι πηγάζει από την ενσυναίσθηση, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι περιλαμβάνει τη μίμηση άλλων λόγω νευρολογικής διέγερσης. Η έναρξη του μεταδοτικού χασμουρητού συνήθως ευθυγραμμίζεται με την ανάπτυξη ενσυναισθητικής συμπεριφοράς του παιδιού γύρω στην ηλικία των τεσσάρων ή πέντε ετών. Αυτό γίνεται όταν αρχίζουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα στους άλλους.
Μια επικρατούσα θεωρία από ειδικούς, εμπλέκει τους «καθρέφτες νευρώνες» στο μεταδοτικό χασμουρητό. Αυτοί οι νευρώνες ενεργοποιούνται τόσο όταν ένα άτομο εκτελεί μια ενέργεια όσο και όταν βλέπουν ένα άλλο άτομο να κάνει το ίδιο. Επομένως, όταν βλέπουμε κάποιον να χασμουριέται, οι νευρώνες-καθρέφτες μας διεγείρουν την αντίστοιχη δράση στο μυαλό μας, ωθώντας μας να χασμουριόμαστε μιμούμενοι.
Είναι ενδιαφέρον ότι τα άτομα με διαταραχές ενσυναίσθησης, όπως ο αυτισμός, παρουσιάζουν λιγότερες περιπτώσεις χασμουρητού όταν βλέπουν άλλους να χασμουριούνται. Οι ψυχοπαθείς, που δείχνουν αφοβία καθώς και έντονη έλλειψη ενσυναίσθησης, φαίνονται επίσης να μην επηρεάζονται από το μεταδοτικό χασμουρητό. Σε πειράματα που έγιναν, όσοι ήταν λιγότερο επιρρεπείς στο τρόμαγμα ήταν λιγότερο πιθανό να χασμουρηθούν.
Το χασμουρητό φαίνεται να είναι μια καθολική συμπεριφορά σε ακανθώδη ζώα. Οι πιγκουίνοι συμμετέχουν στο χασμουρητό ως τελετουργικό ζευγαρώματος, τα φίδια το κάνουν για να ευθυγραμμίσουν ξανά τα σαγόνια τους μετά το φαγητό και τα ινδικά χοιρίδια το χρησιμοποιούν για να εκφράσουν θυμό. Είναι αξιοσημείωτο ότι ακόμη και τα μωρά μπορούν να χασμουριούνται στη μήτρα, με αυτή τη συμπεριφορά να ξεκινά από το δεύτερο τρίμηνο.
