Είναι συνηθισμένο φαινόμενο: ενώ μιλάμε, ξαφνικά “κολλάμε” και δεν μπορούμε να θυμηθούμε μια λέξη που θέλουμε να πούμε, αν και την έχουμε χρησιμοποιήσει πολλές φορές στο παρελθόν. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως «το φαινόμενο στην άκρη της γλώσσας» (tip-of-the-tongue phenomenon), και παρόλο που μπορεί να μας προκαλεί αμηχανία, είναι απολύτως φυσιολογική. Αλλά γιατί συμβαίνει και πόσο συχνά είναι φυσιολογικό να συμβαίνει;
Τι είναι το φαινόμενο στην άκρη της γλώσσας;
Το φαινόμενο αυτό περιγράφει τη δυσκολία που βιώνουμε όταν δεν μπορούμε να ανακαλέσουμε μια λέξη ή ένα όνομα τη στιγμή που το χρειαζόμαστε, παρόλο που γνωρίζουμε πως “είναι εκεί”. Το φαινόμενο συνοδεύεται συχνά από την αίσθηση ότι η λέξη είναι κοντά, αλλά απλά δεν μπορούμε να τη φέρουμε στο μυαλό μας. Συνήθως, μετά από λίγη σκέψη ή αφού περάσει λίγος χρόνος, η λέξη εμφανίζεται ξαφνικά, συχνά εκτός συγκειμένου.
Γιατί δεν μπορούμε να θυμηθούμε λέξεις;
Ο εγκέφαλος μας επεξεργάζεται και αποθηκεύει τεράστιες ποσότητες πληροφοριών καθημερινά. Η ανάκληση αυτών των πληροφοριών δεν είναι πάντα αυτόματη. Όταν προσπαθούμε να ανακαλέσουμε μια λέξη, ο εγκέφαλος πρέπει να περάσει από διάφορα στάδια επεξεργασίας: να ανακτήσει την έννοια, τον ήχο και την ακριβή μορφή της λέξης. Μερικές φορές, η διαδικασία αυτή μπορεί να διακοπεί, ιδιαίτερα όταν είμαστε κουρασμένοι, αγχωμένοι ή απασχολημένοι.
Πόσο φυσιολογικό είναι;
Το να μην μπορούμε να θυμηθούμε λέξεις κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης είναι απολύτως φυσιολογικό. Σύμφωνα με μελέτες, οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν αυτό το φαινόμενο τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, και η συχνότητά του αυξάνεται με την ηλικία. Στους νέους, μπορεί να συμβαίνει όταν είναι υπερβολικά αγχωμένοι ή κουρασμένοι, ενώ στους ηλικιωμένους, η συχνότητα μπορεί να αυξηθεί λόγω φυσικών αλλαγών στη λειτουργία της μνήμης.
Το φαινόμενο και η ηλικία
Καθώς μεγαλώνουμε, η αποθήκευση και ανάκληση πληροφοριών μπορεί να γίνεται πιο αργή. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει πρόβλημα μνήμης ή κάποια παθολογική κατάσταση, όπως η άνοια. Είναι μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης. Ωστόσο, εάν το πρόβλημα εμφανίζεται συχνά και συνοδεύεται από άλλες δυσκολίες, όπως η αδυναμία να θυμηθείτε γεγονότα ή ανθρώπους, ίσως είναι καλή ιδέα να ζητήσετε ιατρική συμβουλή.
Πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε;
Αν και δεν μπορούμε να αποφύγουμε πλήρως το φαινόμενο στην άκρη της γλώσσας, υπάρχουν ορισμένοι τρόποι για να το αντιμετωπίσουμε καλύτερα:
1. Πάρτε τον χρόνο σας: Μην πανικοβάλλεστε όταν “κολλάτε”. Προσπαθήστε να χαλαρώσετε και αφήστε τον εγκέφαλο να επεξεργαστεί τη λέξη.
2. Περιγράψτε τη λέξη: Αν δεν μπορείτε να θυμηθείτε τη λέξη, προσπαθήστε να περιγράψετε αυτό που θέλετε να πείτε. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τον εγκέφαλο να ανακτήσει τη λέξη πιο γρήγορα.
3. Ενισχύστε τη μνήμη σας: Η καλή φυσική κατάσταση, ο επαρκής ύπνος, η υγιεινή διατροφή και η πνευματική άσκηση (π.χ. διάβασμα, σταυρόλεξα, κλπ.) μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της λειτουργίας της μνήμης.
Συμπέρασμα
Το να μην μπορούμε να θυμηθούμε λέξεις ενώ μιλάμε είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο που όλοι βιώνουμε κατά καιρούς. Αν και μπορεί να είναι ενοχλητικό, είναι ένα φυσικό μέρος της λειτουργίας του εγκεφάλου μας. Με τη χαλάρωση και την υπομονή, η λέξη συνήθως “επιστρέφει”. Αν όμως το πρόβλημα γίνεται πιο συχνό και συνοδεύεται από άλλα προβλήματα μνήμης, μπορεί να είναι καλή ιδέα να ζητήσετε συμβουλή από ειδικό.
