Όσο κι αν… την έχουμε πάρει με “στραβό μάτι”, η χοληστερόλη ή χοληστερίνη είναι μια απαραίτητη ουσία που παράγεται από τον ίδιο τον οργανισμό μας γιατί την χρειάζεται για τη σωστή του λειτουργία.
Αποτελεί απαραίτητο δομικό υλικό όλων των κυτταρικών μεμβρανών και συμβάλλει στην σταθερότητα τους, ενώ συμμετέχει στη βιοσύνθεση στεροειδών ορμονών και χολικών οξέων. Ίσως δε γνωρίζατε ότι παράγεται από τον ίδιο τον οργανισμό μας, κυρίως στο συκώτι. Επιπλέον, την προσλαμβάνουμε μέσα από τρόφιμα ζωϊκής προέλευσης, όπως αβγά, συκώτι, χταπόδι κτλ.
Εάν δείτε σε κάποια εξέταση αίματος ότι το παιδί σας έχει υπερχοληστερολαιμία, δηλαδή αυξημένα επίπεδα ολικής χοληστερόλης (πάνω από την απαραίτητη ποσότητα για τον οργανισμό του) μην τρομάζετε, αλλά αντιμετωπίστε αμέσως την κατάσταση.
Γιατί; Με την υπερχοληστερολαιμία αυξάνεται ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα αθηροσκληρωτικής αιτιολογίας αργότερα στη ζωή του.
Όταν μιλάμε για καρδιαγγειακά νοσήματα, αναφερόμαστε κυρίως σε παθήσεις της καρδιάς ή/ και των αιμοφόρων αγγείων, με πιο χαρακτηριστικές την στεφανιαία νόσο, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και την περιφερική αρτηριακή νόσο.
Η αθηροσκλήρωση (ή αθηρωμάτωση) είναι μια χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση σε ποικίλους παράγοντες κινδύνου (όπως διαβήτης, παχυσαρκία, υπερλιπιδαιμία, κακή διατροφή κτλ), που έχει έναρξη στην παιδική ηλικία και εκδηλώνεται νωρίτερα ή αργότερα, σε ένα ευρύ φάσμα σοβαρών αγγειακών παθήσεων ανάλογα με την ύπαρξη και τον αριθμό των παραγόντων κινδύνου (1).
ΣΗΜΕΙΩΣΤΕ: Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στα παιδιά μπορεί να είναι κάτι που έχουν κληρονομήσει από τον έναν ή/ και τους δύο γονείς. Αυτή είναι η λεγόμενη οικογενής υπερχοληστερολαιμία (FH).
LDL και HDL χοληστερόλη: Η «κακή» και η «καλή»
Η χοληστερόλη κυκλοφορεί στο αίμα ενωμένη με ειδικές πρωτεϊνες, τις λεγόμενες λιποπρωτεϊνες με πιο κύριους εκπροσώπους της LDL και HDL. Ας δούμε ποια είναι η καλή και ποια η κακή:
LDL – Cholesterol (χοληστερόλη χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνης): Aντιπροσωπεύει το 60-70% της ολικής χοληστερόλης και ονομάζεται «κακή» χοληστερόλη λόγω του ότι ενοχοποιείται ως πρωταρχική αιτία αθηροσκλήρωσης. Όταν υπάρχει αυξημένη συγκέντρωση LDL στο αίμα, αυτό σημαίνει ότι χοληστερόλη επικάθεται στα εσωτερικά τοιχώματα των αρτηριών, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται αθηροσκληρωτικές πλάκες, ακόμα και θρόμβοι στο αίμα. Όσο πιο αυξημένη είναι η τιμή της LDL-C, τόσο πιο μεγάλος ο κίνδυνος για καρδιαγγειακές παθήσεις.
HDL – Cholesterol (χοληστερόλη υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνης): Αυτή είναι η λεγόμενη «καλή» ή καρδιοπροστατευτική χοληστερόλη, που προστατεύει έναντι της ανάπτυξης αθηροσκλήρωσης, αφού «καθαρίζει» τα τοιχώματα των αρτηριών από την χοληστερόλη. Εκτός από τις αντιαθηρογόνες ιδιότητες της, έχει αντιοξειδωτική, αντιθρομβωτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Συνεπώς, όσο υψηλότερες οι τιμές της HDL-C, τόσο το καλύτερο!
Επιθυμητά επίπεδα για παιδιά και εφήβους 1,2,3,4
Χοληστερόλη ολική: HDL χοληστερόλη: >45 mg/dL
LDL χοληστερόλη: Τριγλυκερίδια (TG):
Τα ιδανικά επίπεδα για το δικό σας παιδί, καθώς και ο τρόπος να τα διατηρείτε, είναι κάτι που θα πρέπει οπωσδήποτε να συζητήσετε με τον γιατρό του.
Αίτια παιδικής χοληστερίνης
Η χοληστερίνη ή υπερχοληστερολαιμία είναι μία κατάσταση που δεν αφορά μόνο τους ενήλικες. Αντίθετα, η χοληστερίνη απαντάται στα παιδιά πολύ συχνότερα από όσο νομίζουμε. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση χοληστερίνης κατά την παιδική ηλικία και αυτοί είναι οι παρακάτω:
#Κληρονομικότητα
Η κληρονομικότητα της χοληστερίνης οφείλεται στη βλάβη κάποιου γονιδίου, το οποίο κληροδοτείται στο παιδί. Έτσι, μέσω αυτής της διαδικασίας η χοληστερίνη στην ουσία μεταβιβάζεται στο παιδί. Υπάρχει η οικογενής χοληστερίνη, η οποία μεταφερεται με επικρατητικο χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι αν ο ένας γονιός έχει το γονίδιο, το παιδί έχει 50% πιθανότητες να εμφανίσει χοληστερίνη.
Υπάρχει και η ομόζυγος μορφή, όταν δηλαδή, το παιδί φέρει τα προβληματικά γονίδια και των δύο γονιών. Είναι εξαιρετικά σπάνια και συνήθως επιφέρει έμφραγμα του μυοκαρδίου από πολύ νωρίς, μόλις από τα 10 χρόνια του παιδιού.
Υπάρχει και η οικογενής πολυγονιδιακή χοληστερίνη που οφείλεται τόσο σε γονιδιακές βλάβες όσο και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως είναι η κακή διατροφή.
#Διάφορα νοσήματα
Πολλές φορές η χοληστερίνη στα παιδιά επέρχεται δευτερογενώς λόγω κάποιου άλλου νοσήματος. Τέτοια νοσήματα είναι σχετικά με το συκώτι, τη νεφρική ανεπάρκεια ή τον υποθυρεοειδισμό.
#Παχυσαρκία
Η παιδική παχυσαρκία είναι μία πολύ συνηθισμένη και δυσάρεστη κατάσταση σήμερα. Φαίνεται ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει από τις πρώτες θέσεις μεταξύ των χωρών με τα πιο παχύσαρκα παιδιά. Άμεση απόρροια της παραπάνω κατάστασης είναι η αύξηση των παιδιών που έχουν υψηλή χοληστερίνη καθώς οι δύο παράμετροι συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους.
#Κακή διατροφή
Οι φρενήρεις ρυθμοί της καθημερινότητας συχνά σαμποτάρουν μία ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή. Είναι πολλές φορές δύσκολο να ετοιμάζουμε κάθε μέρα ένα θρεπτικό σνακ για τα παιδιά στο σχολείο ή ένα υγιεινό μεσημεριανό. Σαν αποτέλεσμα, τα παιδιά στρέφονται σε ανθυγιεινά σνακ, που περιλαμβάνουν μη υγιεινούς υδατάνθρακες, τρανς λιπαρά και άλλα επιβλαβή συστατικά. Όλα τα παραπάνω φυσικά υποκινούν την εμφάνιση χοληστερίνης.
Προσοχή!
Δεν πρέπει να συγχέουμε την εμφάνιση χοληστερίνης με την παχυσαρκία αυτή κάθε αυτή. Δηλαδή, δε σημαίνει ότι ένα παιδί που τρώει κάθε μέρα κρουασάν ή σφολιάτα αλλά είναι αδύνατο, δε θα παρουσιάσει και χοληστερίνη. Αντιθέτως, υπάρχουν και περιπτώσεις παχύσαρκων παιδιών που δεν έχουν χοληστερίνη. Σημασία, έχει η ποιότητα του φαγητού και όχι τόσο τα κιλά.
#Μειωμένη Άθληση
Ένα ακόμη σημείο των καιρών είναι η ελάχιστη έως μηδαμινή άσκηση των παιδιών. Δυστυχώς, ο σύγχρονος τρόπος ζωής όχι απλώς απομακρύνει τα παιδιά από τον αθλητισμό, αλλά τους αφαιρεί και τη δυνατότητα να αθληθούν…παίζοντας στη γειτονιά. Ο παράγοντας αυτός σε συνδυασμό με την αυξημένη παχυσαρκία, ευνοεί το έδαφος για ανάπτυξη χοληστερίνης.
Ακολουθώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής: Ελέγξτε τα επίπεδα χοληστερόλης και χαρίστε μια πιο υγιή καρδιά στα παιδιάς σας !
Χιλιάδες επιστημονικές μελέτες προσφέρουν σήμερα μια βάση συντριπτικών στοιχείων, τα οποία υποστηρίζουν τα οφέλη της Μεσογειακής Διατροφής στην υγεία, τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και θεραπείας! Η διατροφική θεραπεία στα πρότυπα της «χρυσής» Μεσογειακής διατροφής, ενισχυμένη με τροφές και συστατικά με ευεργετικές δράσεις για το καρδιαγγειακό σύστημα, διαθέτει εντυπωσιακή επίδραση στα επίπεδα λιπιδίων. Σημειώστε πως η θετική αυτή δράση μπορεί να λάβει χώρα πριν ή και παράλληλα με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής για τη μείωση της χοληστερίνης.
Βήμα 1: Αυξήστε την κατανάλωση βρώμης και κριθαριού. Τα δύο αυτά δημητριακά έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε β-γλυκάνη, έναν τύπο εδώδιμης διαλυτής ίνας. Η υψηλή ημερήσια πρόσληψη β-γλυκάνης σε μια υγιεινή διατροφή, κατεβάζει ικανοποιητικά τα επίπεδα LDL καθώς και της ολικής χοληστερόλης.
ΑΥΞΗΣΤΕ: Εδώδιμες ίνες
«Η υψηλή κατανάλωση εδώδιμων ινών – ιδιαίτερα διαλυτών, πέραν των λοιπών ευεργετικών δράσεων που έχει, σχετίζεται με τη μείωση των λιπιδίων του αίματος και άρα μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου5 »
Πηγές: Δημητριακοί καρποί ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά και όσπρια.
Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε διαλυτές ίνες: Βρώμη, κριθάρι, φασόλια, αρακάς, ρύζι ολικής άλεσης, εσπεριδοειδή φρούτα (πορτοκάλι, μανταρίνι κτλ), μήλο κ.α.
ΜΕΙΩΣΤΕ: Επεξεργασμένα δημητριακά (σιτηρά)
Κατά την επεξεργασία των δημητριακών καρπών χάνονται βιταμίνες, ανόργανα συστατικά και εδώδιμες ίνες, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις τα επεξεργασμένα δημητριακά έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά στερεά λίπη ή/ και πρόσθετα σάκχαρα.
ΜΕΙΩΣΤΕ: Απλά σάκχαρα, ιδιαίτερα τα «πρόσθετα σάκχαρα»
Μέτρον άριστον: Η ζάχαρη και άλλα φυσικά απλά σάκχαρα στην διατροφή μας (π.χ. στα φρούτα, σε κάποια λαχανικά, το μέλι) δίνουν την γλυκιά γεύση που αγαπάμε όλοι, και ιδιαίτερα τα παιδιά! Τα φυσικά, καλά σάκχαρα αλλά και η συνειδητή επιλογή προϊόντων του εμπορίου όπως τα προϊόντα HiPP*, όταν αυτά καταναλώνονται με μέτρο και στα πλαίσια μίας ισορροπημένης διατροφής, υποστηρίζουν την επιθυμία μας για μία γλυκιά ζωή γεμάτη υγεία!
Tip: Η κρυμμένη ζάχαρη. Πολλές βρεφικές και παιδικές τροφές του βιομηχανικού και εμπορικού τομέα (μπάρες δημητριακών, δημητριακά πρωϊνού, επιδόρπια γιαουρτιού κ.α) περιέχουν ζάχαρη και άλλα σάκχαρα, όχι στην φυσική τους μορφή αλλά κυρίως ως πρόσθετο σάκχαρο, ιδιαίτερα στη μορφή καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης.
Βήμα 2: Αυξήστε την πρόσληψη φρούτων και λαχανικών (≥5 μερίδες συνολικά/ημέρα, από τα οποία ≥1 μερίδα/ ημέρα θα πρέπει να προέρχεται από σκουρόχρωμα πράσινα φυλλώδη ή πορτοκαλί λαχανικά)
Βήμα 3: Η πρόσληψη συνολικών λιπαρών δεν θα πρέπει να ξεπερνάει το 35% των συνολικών ημερήσιων ενεργειακών αναγκών μας. Σημειώστε, τα διατροφικά λιπαρά δεν είναι όλα ίδια! Τα λίπη αποτελούνται από διαφορετικά είδη λιπαρών οξέων (κορεσμένα, μονοακόρεστα, πολυακόρεστα).
Η αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών με ακόρεστα (μονοακόρεστα – ιδιαίτερα μέσω ελαιόλαδου – και πολυακόρεστα) στην διατροφή του παιδιού σας θα μειώσει τα επίπεδα LDL και ολικής χοληστερόλης και θα διατηρήσει τα φυσιολογικά επίπεδά της στο αίμα.
Αυξήστε την κατανάλωση σε:
Ψάρι (πηγή ω-3 λιπαρών οξέων).
Ελαιούχους καρπούς (ξηρούς καρπούς) και σπόρους.
Αβοκάντο.
Ελιές και καλό ελαιόλαδο (το μονοακόρεστο λιπαρό οξύ ελαϊκό οξύ, που αντιπροσωπεύει το 75% των λιπαρών οξέων του ελαιόλαδου διαθέτει αντιθρομβωτικές ιδιότητες!).
Άλλα φυτικά έλαια όπως λινέλαιο, μουρουνέλαιο, κραμβέλαιο.
Πράσινα φυλλώδη λαχανικά.
Σημείωση: Ο κρόκος αβγού είναι πηγή κορεσμένων και πολυακόρεστων λιπαρών.
Μειώστε την κατανάλωση σε:
Βούτυρο, μαργαρίνη, πλήρες γάλα και ολόπαχα γαλακτοκομικά.
Κρέας, πουλερικά και παράγωγα.
Έλαιο καρύδας και λοιπά έλαια.
Σημείωση: Διαβάστε προσεκτικά τις διατροφικές ετικέτες των προϊόντων που αγοράζετε και αποφύγετε τα trans λιπαρά λόγω του ότι μειώνουν την HDL και αυξάνουν την LDL χοληστερόλη: Τα υδρογονωμένα (trans) λιπαρά βρίσκονται στα περισσότερα προϊόντα που τηγανίζονται σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως τα τσιπς και παρόμοια σνακ, αρτοσκευάσματα και προϊόντα ζαχαροπλαστικής εμπορίου, τυποποιημένα τοστ, έτοιμες σάλτσες κ.α.
