Διγλωσσία ονομάζεται η ικανότητα κάποιου να μιλάει άπταιστα, σαν την μητρική του, περισσότερες από μια γλώσσες. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν πως αυτό μπορεί να είναι το καλύτερο “φάρμακο” για τον εγκέφαλο.
Όλα ξεκίνησαν όταν η συνταξιούχος καθηγήτρια Kathy Jones μετακόμισε στην Καλιφόρνια. Εκεί, βλέποντας τα παιδιά λατινικής καταγωγής να μιλούν άπταιστα Αγγλικά και Ισπανικά, αποφάσισε πως πρέπει να μάθει και εκείνη τη γλώσσα. «Έβλεπα όλα αυτά τα νέα παιδιά να μιλούν τέλεια Αγγλικά και Ισπανικά. Και να αλλάζουν από τη μία γλώσσα στην άλλη με ευχέρεια. Τότε είπα στον εαυτό μου, θέλω κι εγώ να μπορώ να το κάνω αυτό», λέει.
Κάπως έτσι ξεκίνησε μαθήματα Ισπανικών, με τακτικές συναντήσεις πριν την πανδημία και online μαθήματα ύστερα. «Πριν την πανδημία κάναμε συναντήσεις για καφέ, πάρτι, εργαστήρια με χειροτεχνίες και εκδρομές στη Λατινική Αμερική. Όλα αποκλειστικά στα Ισπανικά»
Τα οφέλη
Μιας και η Jones ήταν πολύ καλή μαθήτρια, κατάφερε να μιλά Ισπανικά σχεδόν άπταιστα. Και αυτό μπορεί να είναι καλό για τον εγκέφαλό της.
Μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες έρευνες για τη διγλωσσία έχουν γίνει από την Ellen Bialystok, στο πανεπιστήμιο York του Τορόντο. Ανακάλυψε ότι οι δίγλωσσοι διαγιγνώσκονται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ 4 με 5 χρόνια αργότερα απ’ ότι οι μονόγλωσσοι.
«Όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε μία γλώσσα, τόσο καλύτεροι γινόμαστε σε αυτήν. Αυτό δεν είναι κάτι καινούριο αλλά παράλληλα, όσο περισσότεροι χρησιμοποιούμε δύο γλώσσες, τόσο περισσότερο ο εγκέφαλός μας αλλάζει ανεπαίσθητα», υποστηρίζει.
Όταν αναφερόμαστε στα πλεονεκτήματα της διγλωσσίας στον εγκέφαλο, το μορφωτικό επίπεδο δεν παίζει ρόλο. Στην πραγματικότητα, τα πιο αδιάσειστα αποτελέσματα βρέθηκαν σε ανθρώπους που δεν είχαν κάποια μόρφωση ή ήταν αναλφάβητοι. Η διγλωσσία ήταν η μόνο πηγή διέγερσης για τον εγκέφαλό τους και όσο μεγάλωναν τον προστάτεψε από το γήρας.
Στην πραγματικότητα, η διγλωσσία δεν αποτρέπει τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Δεν μπορεί να επανορθώσει τη βλάβη στον εγκέφαλο σε όσους ήδη νοσούν αλλά βοηθά τα άτομα να είναι πιο λειτουργικά, ακόμη και αν έχουν υποστεί βλάβη. «Είναι σαν ένας αθλητής με τραυματισμό να τερματίζει στον αγώνα, παρά το ότι έχει υποστεί ζημιά», υποστηρίζει ο Tamar Gollan, ερευνητής του Alzheimer‘s Disease Research Center στο Σαν Ντιέγκο.
Αλλαγές στον εγκέφαλο
Η Bialystok υποστηρίζει ότι η χρήση δύο γλωσσών είναι μία εμπειρία που αναδιοργανώνει αποτελεσματικά τον εγκέφαλο. Όσο μεγαλύτερη είναι η εμπειρία μας με τη διγλωσσία, τόσο εντυπωσιακότερες οι αλλαγές. Όσο περισσότερο καιρό είναι κάποιος δίγλωσσος, τόσο μεγαλύτερες αλλαγές θα συμβούν στον εγκέφαλό του. Επίσης, η ηλικία και ο βαθμός στον οποίο θα γίνει κάποιος δίγλωσσός παίζουν σημαντικό ρόλο.
«Όταν είναι κάποιος δίγλωσσος, δεν μπορεί να σιγάσει τη μία γλώσσα, οπότε πρέπει συνεχώς να έρθει αντιμέτωπος με επιλογές που οι μονόγλωσσοι άνθρωποι δεν χρειάζεται να κάνουν», εξηγεί ο Gollan.
Οι άνθρωποι που έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο ή εκείνοι που κάνουν πολύ απαιτητικές δουλειές μπορεί να δουν παρόμοια αποτελέσματα, αναφορικά με τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Παρότι μπορεί να νοσήσουν, η σκληρή δουλειά που έχει κάνει ο εγκέφαλός τους όλα αυτά τα χρόνια, τον κάνει ανθεκτικό για περισσότερο καιρό.
Τι μπορούν να κάνουν οι ηλικιωμένοι;
Όσο οι έρευνές πάνω στα οφέλη της διγλωσσίας συνεχίζονται, τόσο περισσότερα ευρήματα θα έρχονται στο φως για τα οφέλη της.
Στο μεταξύ όμως, τι μπορούν να κάνουν οι ηλικιωμένοι; Είναι πολύ αργά για να «ισοφαρίσουν» τα οφέλη μιας δεύτερης γλώσσας για τον εγκέφαλο;
«Σε μεταγενέστερα στάδια της ζωής, η εκμάθηση γλωσσών έχει πιο περιορισμένα αλλά σημαντικά οφέλη» υποστηρίζει η Bialystok. Όσο περισσότερο εξασκούμε τον εγκέφαλό μας τόσο αυξάνεται η ικανότητά του να μαθαίνει πράγματα και να διατηρεί την ευελιξία του.
Μερικοί ακόμη τρόποι για να ενισχύσετε τον εγκέφαλό σας είναι:
– Ο επαρκής ύπνος
– Η άσκηση
– Η καλή διατροφή
– Η διατήρηση του εγκεφάλου σε εγρήγορση
«Το πιο σημαντικό είναι να δίνετε ενέργεια στον εγκέφαλό σας», λέει η Bialystok. Και μιας και οι ενήλικες δεν έρχονται σε επαφή με πολλά ερεθίσματα, όπως το σχολείο και τα μαθήματα, είναι σημαντικό να συνεχίσουν να αναζητούν τέτοιες καταστάσεις όσο μεγαλώνουν. Μία συναυλία, μία επίσκεψη σε ένα φιλικό πρόσωπο και κάθε είδους κοινωνική αλληλεπίδραση κάνει καλό. Αυτό γιατί κάθε φορά που πρέπει να αλληλοεπιδράσουμε με κάποιον ή με κάτι χρησιμοποιούμε τον εγκέφαλό μας.
Μην αφήσετε τον εγκέφαλό σας να «μουχλιάσει»
Η άσκηση είναι μία ακόμη δραστηριότητα που προτείνουν οι ειδικοί. «Η αερόβια γυμναστική είναι το καλύτερο φάρμακο για τον εγκέφαλο», υποστηρίζει η Bialystok. Οι άνθρωποι που εξιτάρουν τον εγκέφαλό τους σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους παρουσιάζουν πολύ καλύτερη εικόνα στα γηρατειά. «Για αυτό βλέπουμε μικρότερες επιδράσεις της διγλωσσίας σε πιο προνομιούχες κοινότητες και ομάδες. Αυτοί οι άνθρωποι ήδη πηγαίνουν στο γυμναστήριο και σε συναυλίες. Εμπλέκονται σε κοινωνικές ομάδες και αλληλοεπιδρούν με άλλα άτομα. Όλα αυτά βοηθούν», καταλήγει η Bialystok.
Μερικά ακόμη οφέλη της διγλωσσίας
Εάν λοιπόν θέλετε να ξεκινήσετε μία νέα δραστηριότητα για να κρατήσετε σε εγρήγορση τον εγκέφαλό σας, μια νέα γλώσσα είναι καλή επιλογή.
Όπως υποστηρίζει η Jones, τα μαθήματα Ισπανικών είχαν οφέλη που δεν μπορούσε να φανταστεί. «Πιστεύω ότι η εκμάθηση μία γλώσσας διευρύνει τους ορίζοντές μας. Μας φέρνει σε επαφή με την τέχνη και την κουλτούρα ενός λαού. Υπάρχει μία κοινότητα ανθρώπων που αγαπούν να μαθαίνουν νέες γλώσσες. Και τις περισσότερες φορές είναι πολύ ενδιαφέροντες, αγαπούν τα ταξίδια και έχουν πολλές εμπειρίες. Ακόμη εκτιμούν τις άλλες κουλτούρες και τους αρέσει να μαθαίνουν νέα πράγματα. Είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα κοινότητα για να κάνουμε νέους φίλους. Και αυτό είναι υπέροχο».
