Συνήθως, η ηλικία των 45 σηματοδοτεί την έναρξη της μέσης ηλικίας. Η σημασία αυτής της φάσης της ζωής δεν είναι τόσο η ηλικία αυτή καθαυτή, όσο η ψυχολογία των ανθρώπων και η γνωστή ως “κρίση μέσης ηλικίας” που διαμορφώνεται με τα χρόνια.
Πρέπει να ανησυχούμε γι’ αυτό; Έρευνες δείχνουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν την ύπαρξη κάποιου προβλήματος κατά τη μέση ηλικία και παραδέχονται ότι υπάρχουν αλλαγές. Μάλιστα, πολλοί είναι πρόθυμοι να περιγράψουν σε τι ακριβώς συνίστανται αυτές οι αλλαγές.
Όσον αφορά τις γυναίκες, οι αλλαγές της εμμηνόπαυσης επηρεάζουν τις συμπεριφορές τους, κάτι που τις διαφοροποιεί από την κρίση που βιώνουν οι άνδρες. Η κρίση της μέσης ηλικίας συχνά αφορά κυρίως τους άνδρες, οι οποίοι, σύμφωνα με αναφορές γυναικών σε σχετικές έρευνες, γίνονται πιο εγωιστές και παρορμητικοί.
Επίσης η κρίση αυτή είναι ιδιαίτερα σκληρή με άνδρες υψηλού μορφωτικού επιπέδου, καλλιτέχνες, συγγραφείς κλπ. Οι διανοούμενοι και ευφυείς άνδρες, αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα με τη ψυχοσύνθεσή τους στη μέση ηλικία. Παρατηρείται επίσης και μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας σε άνδρες αυτής της κατηγορίας, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι δεν είναι κάτι που δεν μπορούν να αποφύγουν.
Σύμφωνα με τους ειδικούς λοιπόν, οι άνδρες άνω των 40 ετών, ιδιαίτερα οι ιδιοφυείς, εξαντλώντας όλη τη δυναμική που είχαν νεότεροι, αρχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα με την ισορροπία τους. Αυτό τους κάνει συχνά να παραιτούνται από την ενεργό δράση ή απλά να εξαφανιστούν από το προσκήνιο λόγω αδυναμίας.
Άλλοι αρχίζουν να παρουσιάζουν αγωνία και φόβο για τις μέχρι τώρα δραστηριότητές τους και γίνονται ιδιαίτερα ανασφαλείς, όταν έχουν περάσει τα 50 χρόνια ζωής. Γι’αυτό και σε πολλές περιπτώσεις ανακάμπτουν και δημιουργούν το καλύτερό τους έργο, όταν περνούν αυτήν την κρίση.
Σε πολλές περιπτώσεις, η μέση ηλικία κάνει αυτούς τους ανθρώπους πιο παραγωγικούς και δραστήριους, σχεδόν όσο ήταν πιο νέοι, μετριάζοντας όμως την επιπολαιότητα της εφηβείας και κάνοντάς τους πιο δημιουργικούς.
Πέρα όμως από τους διανοούμενους, τους εφυείς και έξυπνους ανθρώπους, η κρίση της μέσης ηλικίας αφορά και τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους. Πολλοί αρχίζουν να λυπούνται για τα λίγα χρόνια ζωής, που αισθάνονται ότι τους απομένουν. Αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η ζωή τελειώνει κάποτε και ίσως να μην έχουν κάνει ή να μην προλάβουν να κάνουν όσα ονειρεύονταν πιο νέοι. Η περίοδος που ο άνθρωπος δεν είναι ούτε νέος αλλά ούτε και πολύ μεγάλος, του δημιουργεί συχνά συναισθηματική φόρτιση, που εκφράζεται με πολλούς τρόπους.
Για κάποιους απομυθοποιούνται πρόσωπα, επιλογές και καταστάσεις που ίσχυαν μέχρι τώρα. Για άλλους κυριαρχεί η αλαζονεία για όσα πέτυχαν ή η πλήρης απογοήτευση και τα ελάχιστα επιτεύγματα ή τα λάθη τους. Η σύγκριση των νεανικών τους χρόνων με τη σημερινή τους ζωή, είναι αναπόφευκτη. Η αμφισβήτηση βρίσκεται παντού, στον τρόπο ζωής, στις επιλογές, στις ξαφνικές αλλαγές, σαν μια δεύτερη και τελευταία ευκαιρία. Για όσους αισθάνονται ότι με τις μέχρι τώρα επιλογές τους περισσότερο έχασαν παρά κέρδισαν, η επανεξέταση της ζωής τους μπορεί να επιφέρει κατάθλιψη, άγχος και παρορμητικές κινήσεις.
Ένα καλός τρόπος να αντιμετωπίσει ένας μεσήλικας παρόμοιες καταστάσεις, είναι να εστιάσει σε ό,τι έχει πετύχει μέχρι τώρα, να αισθανθεί την πραγματικότητα και να δώσει βάρος σε αξίες που κάνουν όμορφη τη ζωή του, π.χ. τα παιδιά, η οικογένεια, η επαγγελματική ζωή που διήνυσε, με τα όποια προβλήματά της κλπ. Ακόμα και αν αυτά του φαίνονται λίγα, είναι η ζωή του και πρέπει να σταθεί ήρεμα και αγαπώντας το παρελθόν, τα λάθη και τις επιλογές του, να συνεχίσει να απολαμβάνει τη ζωή του στο μέλλον, ακόμα κι αν δεν υπάρχουν φιλοδοξίες ή νέες ευκαιρίες.
Η ισορροπία είναι αυτό που χρειάζεται κανείς στη μέση ηλικία και η σωστή αυτοκριτική, έτσι ώστε να αποτραπούν βεβιασμένες κινήσεις, όπως η εγκατάλειψη μια καλής δουλειάς ή της οικογένειας ή συντρόφου.
Τα προβλήματα που εμφανίζονται σε όσους περνούν με άσχημο τρόπο αυτήν την κρίση, μπορούν να είναι ένα διαζύγιο, το αλκοόλ ή η κατάθλιψη, ακόμα και έλλειψη ενδιαφέροντος για εργασία.
Τέλος, οι ειδικοί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι η μέση ηλικία δεν είναι κάτι που πρέπει να μας αγχώνει ούτε να ασχοληθούμε ιδιαίτερα με αυτό. Μπορεί να πρόκειται αληθινά για μια ‘κρίση’, αλλά εφόσον αφορά το μέσον της ζωής, θα πρέπει πολύ χαλαρά και με επιείκεια να εκτιμήσουμε το παρελθόν και να αναθεωρήσουμε τη στάση μας με θετικό τρόπο απέναντι στη ζωή, για το μέλλον που είναι μπροστά.