Η μοναξιά αποτελεί έναν από τους πιο ύπουλους παράγοντες κινδύνου για την άνοια στους ηλικιωμένους. Οι περιορισμοί στις κοινωνικές επαφές, η πρόσφατη απομόνωση λόγω lockdown και η μείωση της επικοινωνίας με οικογένεια και φίλους δημιούργησαν ένα περιβάλλον κοινωνικής αποξένωσης που επιβαρύνει την ψυχική και γνωστική υγεία των ηλικιωμένων.
Μελέτες δείχνουν ότι η έλλειψη κοινωνικής αλληλεπίδρασης συνδέεται με αυξημένη φλεγμονή, μειωμένη νευροπλαστικότητα και επιβράδυνση των γνωστικών λειτουργιών. Όσοι βιώνουν παρατεταμένη μοναξιά εμφανίζουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ή επιτάχυνσης της άνοιας, ακόμα και αν δεν υπάρχουν άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες, όπως η υπέρταση ή ο διαβήτης. Η κοινωνική απομόνωση δρα ως πολλαπλασιαστής των υπόλοιπων κινδύνων, εντείνοντας τη γνωστική παρακμή και την ψυχική κόπωση.
Ειδικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η περιορισμένη πρόσβαση σε κοινωνικές δραστηριότητες, προγράμματα άσκησης και πολιτιστικές εκδηλώσεις αύξησε την απομόνωση των ηλικιωμένων. Η έλλειψη επαφής με άλλους ανθρώπους μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και άγχος, τα οποία αποτελούν πρόσθετους επιβαρυντικούς παράγοντες για την εμφάνιση άνοιας. Παράλληλα, η τεχνολογική απομάκρυνση από ψηφιακά μέσα επικοινωνίας δημιουργεί ένα κενό στην καθημερινή κοινωνική αλληλεπίδραση.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι η αντιμετώπιση της μοναξιάς πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα της δημόσιας υγείας. Η ενίσχυση κοινωνικών δικτύων, η συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες, ακόμα και μέσω ψηφιακών πλατφορμών, καθώς και η τακτική επικοινωνία με την οικογένεια μπορούν να περιορίσουν σημαντικά τον κίνδυνο. Επιπλέον, η ενεργητική συμμετοχή σε πνευματικές ασκήσεις και ψυχαγωγικές δραστηριότητες ενισχύει τη γνωστική ανθεκτικότητα και την ψυχική ευεξία.
Η πανδημία ανέδειξε τη σοβαρότητα της κοινωνικής απομόνωσης για τους ηλικιωμένους. Η έγκαιρη αναγνώριση της μοναξιάς και η εφαρμογή μέτρων πρόληψης μπορούν να επιβραδύνουν τη γνωστική παρακμή, προστατεύοντας τη μνήμη και τη συνολική ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων. Η κοινωνική επαφή, ακόμα και περιορισμένη, παραμένει ισχυρό “φάρμακο” ενάντια στην άνοια.
