Το καύσιμο του οργανισμού μας είναι η καρνιτίνη. Πιο συγκεκριμένα, η καρνιτίνη είναι ένα μόριο το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό του λίπους και κατ’ επέκταση στην παραγωγή ενέργειας των κυττάρων. Ο κύριος ρόλος της είναι η μεταφορά των λιπαρών οξέων μακράς αλυσίδας στα μιτοχόνδρια των κυττάρων και η βοήθεια στη διάσπαση τους, ώστε να παραχθεί ενέργεια. Απαρτίζεται από έναν αριθμό ουσιών την L-καρνιτίνη, την ακετυλο-L-καρνιτίνη και την προπιονυλο-L- καρνιτίνη.
Η καρνιτίνη δημιουργείται στο σώμα μας και παράγεται κυρίως στο ήπαρ και τα νεφρά από δύο απαραίτητα αμινοξέα, τη λυσίνη και τη μεθειονίνη. Πολύ σημαντικό ρόλο στη βιοσύνθεσή της έχουν επίσης, ο σίδηρος και οι βιταμίνες C, B6 και Β3 (γνωστή και ως νιασίνη).
Η ονομασία της είναι λατινογενής και προέρχεται από τη λέξη “carnus” που σημαίνει σάρκα και αυτό γιατί η κύρια τροφή στην οποία συναντάται είναι το κρέας. Το 90% της καρνιτίνης βρίσκεται στο μυικό σύστημα αλλά αποθηκεύεται και στην καρδιά, τον εγκέφαλο και το σπέρμα.
Ο οργανισμός μας συνήθως παράγει όση καρνιτίνη χρειάζεται ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες του. Ωστόσο, κάποιες φορές λόγω γενετικών ή παθολογικών παραγόντων, καθώς και χορτοφαγικής διατροφής, μπορεί να δημιουργηθεί έλλειψη. ‘Ετσι, η κάλυψη της μέσω της τροφής και συμπληρωμάτων διατροφής κρίνεται απαραίτητη.
Καρνιτίνη – Οφέλη
Η καρνιτίνη έχει μελετηθεί αρκετά καθώς είναι πολύ σημαντική σε πολλές λειτουργίες του οργανισμού και παρουσιάζει σημαντικά οφέλη.
- Αποτοξινωτική & Αντιοξειδωτική δράση
Βοηθά στην απομάκρυνση τοξικών ενώσεων που δημιουργούνται μέσα στα μιτοχόνδρια προς το αίμα για την αποφυγή συσσώρευσης τους που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Επίσης, έχει την ιδιότητα να αλληλεπιδρά με τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και με αυτόν τον τρόπο προστατεύει τα κύτταρα από το οξειδωτικές βλάβες.
- Αντιφλεγμονώδης δράση
Η καρνιτίνη φαίνεται να βοηθά στην εξασθένηση φλεγμονωδών αλλαγών που προκαλούνται στον οργανισμό από διάφορους παράγοντες.
- Καρδιαγγειακή προστασία
Μελέτες δείχνουν πως η καρνιτίνη δρα προστατευτικά στον καρδιακό μυ και φαίνεται να βοηθά στην αντιμετώπιση της στηθάγχης, στη μείωση των καρδιακών παλμών και της πίεσης. Επίσης, σχετίζεται με πιθανή μείωση των επιπέδων χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων.
- Αθλητική απόδοση & αποκατάσταση
Οι απόψεις για τον αν η καρνιτίνη βοηθά στην αθλητική απόδοση είναι αντικρουόμενες καθώς δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες που να αποδεικνύουν την ενίσχυση της. Υπάρχει σαν συστατικό σε αρκετές φόρμουλες για γράμμωση και η χορήγηση της ελαττώνει τους αιματολογικούς δείκτες του μεταπροπονητικού μυϊκού τραύματος και το πιάσιμο μετά την προπόνηση.
- Νοητική λειτουργία
Συμβάλλει στην ενίσχυση της μνήμης και τη μείωση της πνευματικής εξασθένησης και κόπωσης.
- Νεφρική λειτουργία
Η λήψη καρνιτίνης είναι ωφέλιμη για τη λειτουργία των νεφρών σε άτομα με νεφρική δυσλειτουργία.
- Διαβήτης τύπου ΙΙ
Κάποιες μελέτες έδειξαν πως η χορήγηση καρνιτίνης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ βελτίωσε την ευαισθησία στην ινσουλίνη και μείωσε τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
Χρήση καρνιτίνης
Σε περιπτώσεις μεγάλης έλλειψης καρνιτίνης συστήνεται η χρήση της μέσω συμπληρώματος διατροφής, πάντα με τη σύμφωνη γνώμη και υπό την επίβλεψη του θεράποντα ιατρού. Λόγω της δύσκολης απορρόφησης της από τα κύτταρα καλό είναι να λαμβάνεται με άδειο στομάχι.
Ποιες τροφές περιέχουν καρνιτίνη;
Όπως προαναφέρθηκε η καρνιτίνη μπορεί να ληφθεί από τον οργανισμό και μέσω της τροφής. Μια ισορροπημένη διατροφή προσφέρει από 100-300mg καρνιτίνης την ημέρα. Το 75% της καρνιτίνης προέρχεται από τη διατροφή και το υπόλοιπο 25% το συνθέτει ο οργανισμός μας.
Οι τροφές με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε καρνιτίνη είναι:
- Μοσχαρίσια μπριζόλα: 60-95mg ανά 100γρ.
- Μοσχαρίσιος κιμάς: 60-94mg ανά 100γρ.
- Χοιρινό: 27,7mg ανά 100γρ.
- Μπέικον: 23,3mg ανά 100γρ.
- Αρνί: 150-200mg ανά 100γρ.
- Μπακαλιάρος: 5,6mg ανά 100γρ.
- Κοτόπουλο στήθος: 3,9mg ανά 100γρ.
Επίσης, πηγές καρνιτίνης είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα καρύδια, οι σπόροι, οι αγκινάρες, τα σπαράγγια, το μπρόκολο κ.α. Οι φυτικές τροφές περιέχουν λιγότερη ποσότητα καρνιτίνης σε σχέση με τις ζωικές και για το λόγο αυτό οι αποκλειστικά χορτοφάγοι έχουν λιγότερα αποθέματα.
Ποια είναι η συνιστώμενη πρόσληψη καρνιτίνης;
Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη καρνιτίνης κυμαίνεται από 1-3 γρ. ημερησίως ανάλογα τις ανάγκες του κάθε ανθρώπου. Σε αυτή τη δοσολογία τα συμπληρώματα καρνιτίνης θεωρούνται ασφαλή και δεν εμφανίζουν τοξικότητα.
Σε μεγαλύτερες δόσεις μπορεί να παρατηρηθεί ναυτία, εμετός, διάρροια, κοιλιακές κράμπες και δυσάρεστη οσμή στο σώμα σαν από ψάρι.
Καρνιτίνη και θυρεοειδής
Ο υπερενεργός θυρεοειδής αδένας πιθανών να προστατεύεται από τη χρήση της καρνιτίνης. Η αυξημένη λειτουργία του θυρεοειδούς οδηγεί σε αυξημένη ανάγκη των κυττάρων σε καρνιτίνη ενώ αυξάνεται και η απώλεια της στα ούρα. Για αυτό, στην περίπτωση του υπερθυρεοειδισμού προτείνεται η χορήγηση συμπληρωματικής καρνιτίνης στους ασθενείς.
Σε κάθε περίπτωση, αν πάσχετε από παθήσεις του θυρεοειδούς συμβουλευτείτε τον ενδοκρινολόγο σας πριν τη λήψη οποιουδήποτε συμπληρώματος διατροφής.
Καρνιτίνη και αδυνάτισμα
Σε έρευνες παρατηρήθηκε πως η χορήγηση καρνιτίνης σε συνδυασμό με φυσική δραστηριότητα σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα, μακροπρόθεσμα οδήγησε σε απώλεια βάρους. Επίσης, παρατηρήθηκε όφελος στην απώλεια λίπους κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα που λόγω του γήρατος η παραγωγή καρνιτίνης στον οργανισμό μειώνεται.
Γενικά, φαίνεται να έχει ωφέλιμη επίδραση στην απώλεια λίπους, μόνο όταν υπάρχει έλλειψη στον οργανισμό.
Καρνιτίνη και γονιμότητα
Η καρνιτίνη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ποιότητα και την κινητικότητα του σπέρματος. Βάση μελετών, τα συμπληρώματα καρνιτίνης μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα του σπέρματος και να αυξήσουν τόσο τη συγκέντρωση όσο και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων υπογόνιμων ανδρών. Άλλες μελέτες έχουν δείξει πως η λήψη καρνιτίνης μπορεί να βοηθήσει στη στυτική λειτουργία.
Επίσης, στις γυναίκες η ακετυλο-L-καρνιτίνη βελτιώνει τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης, της αμηνόρροιας και του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών που σχετίζονται με τη γυναικεία υπογονιμότητα.
Ποια είναι η καλύτερη καρνιτίνη
Η κατηγοριοποίηση των μορφών της καρνιτίνης σε καλές ή λιγότερο καλές δεν είναι φρόνιμη, καθώς κάθε μια από αυτές δρα με διαφορετικό τρόπο τον οργανισμό. Επιγραμματικά, η ακετυλο-L-καρνιτίνη υποστηρίζει την λειτουργία και την υγεία του εγκεφάλου, η L-καρνιτίνη βοηθά στην παραγωγή ενέργειας και ενισχύει το μεταβολισμό του λίπους και η προπιονυλο-L-καρνιτίνη βελτιώνει τη ροή του αίματος.
