Ακόμη και λίγα λεπτά στα κοινωνικά δίκτυα αρκούν για να δείτε μια διαφήμιση που υπόσχεται στοχευμένη απώλεια λίπους. Αυτές οι διαφημίσεις προωθούν την ιδέα της “σημειακής μείωσης”, υποστηρίζοντας ότι μπορείτε να κάψετε λίπος από μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος, συνήθως την κοιλιά, μέσω εξειδικευμένων ασκήσεων ή προπονήσεων.
Παράλληλα, συχνά εμφανίζονται διαφημίσεις που προτείνουν ειδικές δίαιτες, χάπια και συμπληρώματα, τα οποία υπόσχονται να εξαφανίσουν το λίπος από συγκεκριμένα σημεία του σώματος. Αυτές οι διαφημίσεις συχνά συνοδεύονται από εντυπωσιακές φωτογραφίες πριν και μετά, τραβηγμένες μέσα σε λίγες εβδομάδες. Παρόλο που μπορεί να φαίνονται πειστικές, στην πραγματικότητα προωθούν έναν ακόμη μύθο σχετικά με την απώλεια βάρους, σε μια εποχή που η παχυσαρκία αποτελεί σοβαρό πρόβλημα τόσο για την υγεία όσο και για την εμφάνιση.
Η επιστήμη και εδώ έχει την απάντηση: Απλώς δεν είναι δυνατόν να στοχεύσετε στη θέση της απώλειας λίπους. Ας εξηγήσουμε τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό…
1. Το σώμα μας είναι προγραμματισμένο να έχει πρόσβαση και να καίει όλα τα αποθέματα λίπους για ενέργεια: Για να καταλάβετε γιατί η σημειακή μείωση είναι ένας μύθος, είναι σημαντικό να κατανοήσετε πώς αποθηκεύεται και χρησιμοποιείται το σωματικό λίπος.
Το λίπος που αποθηκεύεται στο σώμα μας παίρνει τη μορφή τριγλυκεριδίων, τα οποία είναι ένας τύπος λιπιδίων ή μορίων λίπους που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για ενέργεια. Περίπου το 95% των διατροφικών λιπών που καταναλώνουμε είναι τριγλυκερίδια και όταν τρώμε, το σώμα μας μετατρέπει επίσης την τυχόν αχρησιμοποίητη ενέργεια που καταναλώνουμε σε τριγλυκερίδια.
Τα τριγλυκερίδια αποθηκεύονται σε ειδικά λιποκύτταρα που ονομάζονται λιποκύτταρα και απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος και μεταφέρονται στον λιπώδη ιστό ιστό που συνηθέστερα τον αναφέρουμε ως σωματικό λίπος.
Αυτό το σωματικό λίπος βρίσκεται σε όλο το σώμα μας, αλλά αποθηκεύεται κυρίως ως υποδόριο λίπος κάτω από το δέρμα μας και ως σπλαχνικό λίπος γύρω από τα εσωτερικά μας όργανα.
Αυτές οι αποθήκες λίπους χρησιμεύουν ως ζωτικό ενεργειακό απόθεμα, με το σώμα μας να κινητοποιείται για να αποκτήσει πρόσβαση στα αποθηκευμένα τριγλυκερίδια για να παρέχει ενέργεια κατά τη διάρκεια περιόδων παρατεταμένης άσκησης. Αξιοποιούμε επίσης αυτά τα αποθέματα όταν κάνουμε δίαιτα και νηστεία.
Ωστόσο, αντίθετα με ό,τι θέλουν να μας κάνουν να πιστεύουμε πολλές διαφημίσεις για τη μείωση των κηλίδων, οι μύες μας δεν μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση και να καίνε συγκεκριμένες αποθήκες λίπους όταν γυμναζόμαστε.
Αντ’ αυτού, χρησιμοποιούν μια διαδικασία που ονομάζεται λιπόλυση για να μετατρέψουν τα τριγλυκερίδια σε ελεύθερα λιπαρά οξέα και μια ένωση που ονομάζεται γλυκερόλη, η οποία στη συνέχεια ταξιδεύει στους μυς μας μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.
Ως αποτέλεσμα, οι αποθήκες λίπους που χρησιμοποιούμε για ενέργεια όταν γυμναζόμαστε προέρχονται από παντού στο σώμα μας – όχι μόνο από τις περιοχές που στοχεύουμε για απώλεια λίπους.
Η έρευνα ενισχύει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μας καίει λίπος όταν γυμναζόμαστε, επιβεβαιώνοντας ότι η σημειακή μείωση είναι ένας μύθος για την απώλεια βάρους. Αυτό περιλαμβάνει μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή 12 εβδομάδων, η οποία δεν διαπίστωσε μεγαλύτερη βελτίωση στη μείωση του λίπους της κοιλιάς μεταξύ των ατόμων που ανέλαβαν ένα πρόγραμμα αντίστασης στην κοιλιά επιπλέον των αλλαγών στη διατροφή σε σύγκριση με εκείνους που συμμετείχαν στην ομάδα που έκανε μόνο διατροφή.
Περαιτέρω, μια μετα-ανάλυση που έγινε 2021 βασισμένη σε 13 προγενέστερες μελέτες με περισσότερους από 1.100 συμμετέχοντες διαπίστωσε ότι η τοπική μυϊκή προπόνηση δεν είχε καμία επίδραση στις τοπικές εναποθέσεις λίπους. Δηλαδή, η άσκηση ενός συγκεκριμένου μέρους του σώματος δεν μείωσε το λίπος στο συγκεκριμένο μέρος του σώματος.
Οι μελέτες που υποτίθεται ότι δείχνουν οφέλη από την τοπική μείωση έχουν μικρό αριθμό συμμετεχόντων με αποτελέσματα που δεν έχουν το παραμικρό κλινικό νόημα.
2. Το σώμα μας αποφασίζει πρώτα από πού αποθηκεύουμε λίπος και από πού το χάνουμε: Παράγοντες που δεν τους ελέγχουμε επηρεάζουν τις περιοχές και τη σειρά με την οποία το σώμα μας αποθηκεύει και χάνει λίπος. Συγκεκριμένα
- τα γονίδιά μας. Ακριβώς όπως το DNA προδιαγράφει αν είμαστε κοντοί ή ψηλοί, η γενετική παίζει σημαντικό ρόλο στο πώς λειτουργούν οι αποθήκες λίπους μας. Η έρευνα δείχνει ότι τα γονίδιά μας μπορεί να ευθύνονται για το 60% του πού κατανέμεται το λίπος. Έτσι, αν η μαμά σας τείνει να αποθηκεύει και να χάνει βάρος πρώτα από το πρόσωπό της, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να το κάνετε και εσείς
- το φύλο μας. Το σώμα μας, από τη φύση του, έχει ξεχωριστά χαρακτηριστικά αποθήκευσης λίπους που καθοδηγούνται από το φύλο μας, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών που έχουν περισσότερη λιπώδη μάζα από τους άνδρες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι το γυναικείο σώμα είναι σχεδιασμένο να διατηρεί αποθέματα λίπους για την υποστήριξη της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, με τις γυναίκες να τείνουν να χάνουν βάρος πρώτα από το πρόσωπο, τις γάμπες και τα χέρια τους, επειδή επηρεάζουν λιγότερο την τεκνοποίηση, ενώ διατηρούν το λίπος που αποθηκεύεται γύρω από τους γοφούς, τους μηρούς και τους γλουτούς
- την ηλικία μας. Η διαδικασία της γήρανσης προκαλεί αλλαγές στη μυϊκή μάζα, το μεταβολισμό και τα επίπεδα των ορμονών, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν το πού και πόσο γρήγορα χάνεται το λίπος. Οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και οι μεσήλικες άνδρες τείνουν να αποθηκεύουν σπλαχνικό λίπος γύρω από τη μέση και το βρίσκουν ένα επίμονο σημείο για να μετατοπιστεί το λίπος από εκεί.
3. Τα χάπια και τα συμπληρώματα δεν μπορούν να στοχεύσουν αποτελεσματικά στην απώλεια λίπους: Οι περισσότερες διαφημίσεις για αυτά τα χάπια και τα συμπληρώματα διατροφής – συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων που ισχυρίζονται ότι είναι «ο καλύτερος τρόπος για να χάσετε λίπος στην κοιλιά» – θα ισχυριστούν επίσης με υπερηφάνεια ότι τα αποτελέσματα του προϊόντος τους υποστηρίζονται από «κλινικές δοκιμές» και «επιστημονικά στοιχεία».
Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι μια σειρά από ανεξάρτητες μελέτες δεν τεκμηριώνουν αυτούς τους ισχυρισμούς. Σε αυτές περιλαμβάνονται δύο πρόσφατες μελέτες του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ που εξέτασαν δεδομένα από περισσότερες από 120 ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο δοκιμές φυτικών και διαιτητικών συμπληρωμάτων. Κανένα από τα συμπληρώματα που εξετάστηκαν δεν παρείχε κλινικά σημαντική μείωση του σωματικού βάρους σε υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα.
Ακόμα ένας μύθος της εποχής μας
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η σημειακή μείωση αποτελεί έναν ακόμα μύθο της εποχής μας. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε πού χάνει λίπος το σώμα μας. Μπορούμε όμως να επιτύχουμε τα αποτελέσματα που επιδιώκουμε σε συγκεκριμένες περιοχές στοχεύοντας στη συνολική απώλεια λίπους.
Ενώ μπορεί να μην χάσετε το βάρος σε ένα συγκεκριμένο σημείο όταν ασκείστε, κάθε σωματική δραστηριότητα βοηθά στην καύση του σωματικού λίπους και στη διατήρηση της μυϊκής μάζας. Αυτό θα οδηγήσει σε αλλαγή του σχήματος του σώματός σας με την πάροδο του χρόνου και θα σας βοηθήσει επίσης στη μακροπρόθεσμη διαχείριση του βάρους σας.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο μεταβολικός σας ρυθμός, δηλαδή πόση ενέργεια καταναλώνετε σε κατάσταση ηρεμίας, καθορίζεται από το πόσο μυϊκό και λιπώδη ιστό κουβαλάτε. Καθώς οι μύες είναι πιο δραστήριοι μεταβολικά από το λίπος, δηλαδή καίνε περισσότερη ενέργεια από το λίπος, ένα άτομο με μεγαλύτερη μυϊκή μάζα θα έχει ταχύτερο μεταβολικό ρυθμό από κάποιον με το ίδιο σωματικό βάρος και μεγαλύτερη λιπώδη μάζα.
Η επιτυχής απώλεια λίπους μακροπρόθεσμα έγκειται στο να χάνετε βάρος σε μικρά, διαχειρίσιμα κομμάτια που μπορείτε να διατηρήσετε – περιόδους απώλειας βάρους, ακολουθούμενες από περιόδους διατήρησης του βάρους, και ούτω καθεξής, μέχρι να επιτύχετε το βάρος που έχετε θέσει ως στόχο.
Απαιτεί επίσης σταδιακές αλλαγές στον τρόπο της καθημερινής σας ζωής (σ.σ.: σωστή διατροφή, τακτική άσκηση και ποιοτικός ύπνος) για να διασφαλίσετε ότι θα διαμορφώσετε συνήθειες που θα διαρκέσουν μια ζωή.
