Η καθημερινή μας επαφή με το διαδίκτυο δεν αλλάζει μόνο τον τρόπο που επικοινωνούμε ή μαθαίνουμε, αλλά επηρεάζει βαθιά και τον τρόπο που λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος — και κυρίως, τη μνήμη μας. Πλήθος επιστημονικών μελετών δείχνει ότι η συνεχής προσβασιμότητα σε πληροφορίες μέσω smartphone, Google και social media διαμορφώνει νέες συνήθειες σκέψης, αποθήκευσης και ανάκλησης πληροφοριών.
Η πιο χαρακτηριστική αλλαγή αφορά το φαινόμενο που οι επιστήμονες αποκαλούν “ψηφιακή αμνησία” ή “φαινόμενο Google”. Πρόκειται για την τάση του εγκεφάλου να μην αποθηκεύει πληροφορίες που μπορεί να βρει εύκολα online. Αντί να θυμόμαστε γεγονότα, ονόματα ή ημερομηνίες, θυμόμαστε πού και πώς να τα αναζητήσουμε. Δηλαδή, μετατοπίζεται η λειτουργία της μνήμης από την αποθήκευση περιεχομένου στην αποθήκευση πρόσβασης.
Επιπλέον, η συνεχής εναλλαγή προσοχής μεταξύ καρτελών, εφαρμογών και ειδοποιήσεων μειώνει τη συγκέντρωση και την ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί αναμνήσεις μακροπρόθεσμης διάρκειας. Το multitasking μπορεί να μας κάνει πιο γρήγορους επιφανειακά, αλλά πιο “ρηχούς” στην επεξεργασία πληροφοριών.
Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το Internet κάνει τον εγκέφαλο χειρότερο. Αντίθετα, τον επαναπροσαρμόζει. Βελτιώνει την ταχύτητα πρόσβασης σε γνώση, ενισχύει την οπτική μνήμη και αναπτύσσει νέους τρόπους μάθησης, ιδιαίτερα σε παιδιά και εφήβους που μεγαλώνουν με ψηφιακά ερεθίσματα. Το κλειδί είναι η ισορροπία: η τεχνολογία πρέπει να λειτουργεί ως εργαλείο υποστήριξης της σκέψης και όχι ως υποκατάστατο της.
Καθώς ο εγκέφαλος παραμένει πλαστικός και ευπροσάρμοστος, η κατανόηση του πώς το διαδίκτυο τον επηρεάζει είναι ζωτικής σημασίας — όχι μόνο για την ατομική υγεία, αλλά και για την παιδεία, την εργασία και τη συλλογική μας μνήμη στην ψηφιακή εποχή.
