Τέλος υπάρχουν δερματολογικές παθήσεις που βελτιώνονται αισθητά με την ηλιοθεραπεία, όπως οι περισσότερες περιπτώσεις ψωρίασης, η ατοπική δερματίτιδα και η σμηγματορροική δερματίτιδα.
Πέραν όμως των ευεργετημάτων της ηλιοθεραπείας, θα πρέπει να λάβουμε υπ’οψιν μας και τους κινδύνους από τη μη συνετή έκθεση στον ήλιο. Υπάρχουν πολλές δερματολογικές παθήσεις που εμφανίζουν έξαρση ή εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Στην Ελλάδα, η περίοδος ηλιοφάνειας είναι πολύ μεγάλη και ξεκινάει νωρίς, ήδη από τον Μάρτιο με ημέρες έντονης λιακάδας. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε να προστατευόμαστε εγκαίρως από τον ήλιο. Από το φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας η υπεριώδης ακτινοβολία είναι αυτή που ασκεί κυρίως επίδραση στο δέρμα του ανθρώπου. Περιλαμβάνει την UVB, υπεύθυνη κυρίως για καρκινογένεση, την UVA, υπεύθυνη για φωτογήρανση και την UVC, η οποία όμως απορροφάται από το όζον. Πρόσφατες μελέτες καταδεικνύουν και τον ρόλο της υπέρυθρης ακτινοβολίας (που μετατρέπεται σε θερμότητα) στη φωτογήρανση. Ο ήλιος, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι υπεύθυνος για τη γήρανση του δέρματος αλλά και για πολλές φωτοδερματοπάθειες και για τον καρκίνο του δέρματος.
Είναι σε όλους γνωστό ότι η υπερβολική έκθεση στον ήλιο προκαλεί έγκαυμα στο ανθρώπινο δέρμα. Η σοβαρότητα του εγκαύματος είναι συνάρτηση πολλών παραμέτρων, όπως ο τύπος του δέρματος (οι ανοιχτόχρωμοι κινδυνεύουν περισσότερο από τους σκούρους φωτοτύπους), η διάρκεια έκθεσης, η ώρα της ημέρας και η εποχή, το υψόμετρο, η αντανάκλαση, η προστασία με αντιηλιακά ή ρουχισμό.
Το ηλιακό έγκαυμα οφείλεται στη δράση της UVA, αλλά κυρίως της UVB ακτινοβολίας που είναι η κύρια ερυθηματογόνος ακτινοβολία και ευθύνεται για την πρόκλησή του. Τα περισσότερα αντιηλιακά ακόμα και αν εφαρμόζονται σωστά (μεγάλη ποσότητα, τακτική επανάληψη) δεν προσφέρουν εξίσου αποτελεσματική προστασία για την UVA όσο για την UVB ακτινοβολία, με αποτέλεσμα το έγκαυμα να προκαλείται παρά τη χρήση αντιηλιακού, λόγω της υπερβολικής UVA.
Κλινικά, το έγκαυμα από την UVB εμφανίζεται 12-24 ώρες μετά την έκθεση αλλά εάν αυτή είναι υπερβολική, εμφανίζεται πολύ νωρίτερα. Παρατηρείται ερύθημα (κοκκίνισμα) στην πάσχουσα περιοχή, ευαισθησία ή πόνος στην αφή και σε εκσεσημασμένες περιπτώσεις εμφανίζονται φυσαλίδες. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να υπάρχει οίδημα στα άκρα και το πρόσωπο, ενώ πυρετός, ταχυκαρδία ναυτία και υπόταση συνοδεύουν μεγάλης επιφάνειας και βαρύτητας εγκαύματα. Τα συμπτώματα διαρκούν δύο 24ωρα, και μετά από 7 ημέρες ακολουθεί απολέπιση (ξεφλούδισμα) των εγκαυματικών επιφανειών. Στις περιοχές αυτές μπορεί αργότερα να εμφανιστούν κηλίδες, δυσχρωμίες, σπίλοι (ελιές) ενώ αυξάνεται η πιθανότητα καρκινογένεσης μελλοντικά.
Η αντιμετώπιση του ηλιακού εγκαύματος συνίσταται στην παραμονή σε δροσερό περιβάλλον, ελαφρά ρούχα και απόλυτη αποφυγή έκθεσης στον ήλιο, λήψη άφθονων υγρών και αναλγητικών για τον πόνο όπως ινδομεθακίνη. Ως τοπική φροντίδα συνιστάται για μεγάλες επιφάνειες η επάλειψη με σκευάσματα (μείγματα) περιέχοντα κορτιζόνη για την αντιμετώπιση της φλεγμονής και εντατική ενυδάτωση με μαλακτικά. Σε μικρή έκταση μπορεί να εφαρμοστούν απευθείας κοτιζονούχες κρέμες ή αλοιφές. Εάν υπάρχουν φυσαλίδες, συνιστάται ήπια αντισηψία (π.χ οκτενιδίνη) και αν διανοιχθούν, εφαρμογή τοπικών αντιβιοτικών αλοιφών (π.χ φουκιδικού οξέος). Εξυπακούεται ότι δεν θα πρέπει να γίνει περαιτέρω έκθεση στον ήλιο για αρκετές ημέρες.
Εκτός από το ηλιακό έγκαυμα, πάρα πολλές παθήσεις του δέρματος προκαλούνται από τον ήλιο, μακροπρόθεσμα ή άμεσα.Οι πιο γνωστές παθήσεις είναι τα καρκινώματα του δέρματος (επιθηλιώματα) που όμως δεν απειλούν συνήθως τη ζωή του πάσχοντα, καθώς και ο επιθετικός καρκίνος, το μελάνωμα. Το μελάνωμα είναι από τους πιο επικίνδυνους καρκίνους και σχετίζεται άμεσα με την έκθεση στον ήλιο. Προέρχονται όλοι οι καρκίνοι του δέρματος από τη χρόνια έκθεση στον ήλιο αλλά παίζουν ρόλο και πολλοί άλλοι παράγοντες (χρώμα δέρματος, κληρονομικότητα, είδος έκθεσης, ύπαρξη δυσπλαστικών σπίλων κ.α). Επίσης υπάρχουν και προκαρκινικές καταστάσεις που προκαλεί η χρόνια έκθεση στον ήλιο και λέγονται ακτινικές υπερκερατώσεις. Επίσης ο ήλιος προκαλεί ηλιακές φακές (πανάδες) καθώς και μέλασμα σε ορισμένα άτομα που είναι πολύ επίμονο και δύσκολο στη θεραπεία αισθητικό πρόβλημα. Επίσης είναι υπεύθυνος για φωτοαλλεργίες σε κάποια ευαισθητα στον ήλιο άτομα. Σε αυτες τις περιπτώσεις εμφανίζεται κνησμώδες εξάνθημα στις φωτοεκτεθειμένες περιοχές και η χρήση αντιηλιακού δεν προστατεύει επαρκώς. Υπάρχουν πολλά είδη φωτοαλλεργιών και συνήθως ταλαιπωρούν αρκετά τους πάσχοντες γιατί δεν υποχωρούν εύκολα.
Τέλος, η αλόγιστη ηλιοθεραπεία προκαλεί φωτογήρανση μέσω καταστροφής του κολλαγόνου από την υπεριώδη ακτινοβολία με αποτέλεσμα πρόωρες ρυτίδες, δυσχρωμίες και χαλάρωση του δέρματος.
Ο ήλιος επιδεινώνει πολλές προυπάρχουσες δερματοπάθειες είτε λόγω ανοσοκαταστολής τοπικά, είτε μέσω άλλων μηχανισμών. Ο επιχείλιος έρπητας υποτροπιάζει μετά από πολύωρη έκθεση στον ήλιο. Οι πορφυρίες, η δερματομυοσίτιδα, η φυλλώδης πέμφιγα, η πελλάγρα (ένδεια νιασίνης), η νόσος Darier, η νόσος Hailey-Halley, η ροδόχρους ακμή, η νόσος Darier, επιδεινώνονται με τον ήλιο. Η λεύκη είναι ένα νόσημα που επίσης απαιτεί ισχυρή αντιηλιακή προστασία των πασχουσών περιοχών, καθώς μη έχοντας μελανίνη, καίγονται αμέσως.Τα φαρμακευτικά εξανθήματα φουντώνουν στον ήλιο, ενώ και όσοι έχουν ευρυαγγείες πρέπει να αποφεύγουν την ηλιοθεραπεία διότι επιδεινώνονται.
Ειδικά για την καλοκαιρινή περίοδο, οι ασθενείς με ακμή πρέπει να έχουν υπ’οψιν τους τα εξής: ο ήλιος και το θαλασσινό νερό βοηθούν τις περισσότερες φορές την ακμή αλλά η έκθεση στον ήλιο να γίνεται με μέτρο, διότι η υπερβολική έκθεση μπορεί να την επιδεινώσει.
Η έγκαιρη λοιπόν αντιηλιακή προστασία είναι πολύ σημαντική και το αντιηλιακό πρέπει να είναι η πρώτη αγορά καλλυντικού μας και όχι να το αγοράζουμε λίγο πριν πάμε διακοπές. Πρέπει να έχει υψηλό δείκτη SPF, που αναφέρεται στην προστασία από τη Β ακτινοβολία. Αντίστοιχος δείκτης δεν υπάρχει για την Α, αλλά πρέπει το αντιηλιακό μας να αναφέρει υψηλή προστασία και για αυτή.
