Έχει ίσως τις πιο ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες και γι’ αυτό η βιταμίνη C είναι τόσο απαραίτητη για τον οργανισμό μας. Απομονώθηκε πρώτη φορά από τον Ούγγρο φυσιολόγο Albert Szent-Györgyi de Nagyrápolt το 1927, ο οποίος και βραβεύτηκε με το βραβείο Νόμπελ ιατρικής για αυτή του την ανακάλυψη το 1937.
Η δράση της βιταμίνης C
Η δράση της βιταμίνης C είναι ευρύτατη και οι ιδιότητές της πολυάριθμες και μοναδικές. Για αυτό είναι μία βιταμίνη, ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του ανθρώπου. Δεν είναι τυχαίο, που από την ανακάλυψή της μέχρι σήμερα έχει μελετηθεί πιο πολύ από όλα τα γνωστά θρεπτικά συστατικά για να εξακριβωθεί επ ́ ακριβώς η δράση της, η βιολογική της σημασία και οι θεραπευτικές της ιδιότητες.
Εκτός από την ισχυρή αντιοξειδωτική της δράση, η βιταμίνη C παίζει σημαντικό ρόλο στη σύνθεση του κολλαγόνου, που με τη σειρά του αποτελεί βασικό δομικό συστατικό όλων των ιστών του σώματος. Παράληλα, συμβάλλει στην παραγωγή της νορεπινεφρίνης και της καρνιτίνης, ενός αμινοξέος, που μεταφέρει ενέργεια (κυρίως λιπίδια) στα κύτταρα, ενισχύοντας τον κυτταρικό μεταβολισμό.
Αρκετές έρευνες υποστηρίζουν πως αυξημένη πρόσληψη βιταμίνης C μειώνει αισθητά τον κίνδυνο χρόνιων παθήσεων και ασθενειών, όπως ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά προβλήματα, ο καταρράκτης ματιών, κατά πάσα πιθανότητα λόγω των αντιοξειδωτικών της ιδιοτήτων και μηχανισμών. Για παράδειγμα, μια μέτα-ανάλυση ομαδικών μελετών έδειξε αντίστροφη σχέση μεταξύ της διατροφικής πρόσληψης βιταμίνης C και Ε με το ποσοστό ρίσκου εμφάνισης στεφανιαία νόσου.
Η ευρεία δράση και η συμμετοχή της σε πολυάριθμες διαδικασίες του οργανισμού την κάνει ιδιαίτερα δημοφιλή σε όλες τις ηλικίες. Έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου καθώς και την πρόωρη γήρανση.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι το σώμα μας από μόνο του δεν μπορεί να τη συνθέσει και πρέπει να τη λαμβάνουμε μέσω των τροφών. Καθώς είναι υδατοδιαλυτή το σώμα μας δεν μπορεί να αποθηκεύσει την περίσσια και την αποβάλει με τα ούρα. Αυτοί είναι και οι βασικοί λόγοι που η βιταμίνη C είναι ίσως το πιο δημοφιλές συμπλήρωμα παγκοσμίως.
Ποια μορφή βιταμίνης C είναι η καλύτερη;
Συχνά η βιταμίνη C θεωρείται ένα συμπλήρωμα διατροφής ευρείας δράσης για καλή υγεία και ανοσία απέναντι σε ασθένειες. Συμμετέχει σε μια ευρεία σειρά από μεταβολικές διαδικασίες, όπως η σύνθεση κολλαγόνου, η αναδόμηση των οστών, του δέρματος, των αιμοφόρων αγγείων και άλλων ιστών του σώματος.
Διαφορά φυσικής από τη συνθετική βιταμίνη C
Ασκορβικό οξύ είναι η χημική ονομασία της βιταμίνης C. Πήρε το όνομά της από την ασθένεια σκορβούτο (λατινικής ρίζας: scurvy) χρησιμοποιώντας το στερητικό «α», καθώς αποτρέπει την εμφάνισή του. Η βιταμίνη C υπάρχει σε 2 μορφές: στη μορφή L-ascorbic acid και D-ascorbic acid.
Το L – ασκορβικό οξύ έρχεται επίσης σε 2 μορφές:
1. Φυσική μορφή – Τη συναντάμε στα φρούτα και λαχανικά καθώς και στα φυσικά συμπληρώματα διατροφής.
2. Συνθετική μορφή – Τη συναντούμε σε κλασικά σκευάσματα συμπληρωμάτων, όπως τα αναβράζοντα δισκία και οι μασώμενες ταμπλέτες.
Η D – μορφή δεν υπάρχει στη φύση και έχει διαφορές σε μοριακό επίπεδο και δεν μπορεί να αφομοιωθεί από τον οργανισμό.
Μεταξύ της φυσικής και της συνθετικής μορφής υπάρχουν τεράστιες διαφορές τόσο στην απορρόφηση αλλά και στη δράση στον οργανισμό. Η πλειονότητα των συμπληρωμάτων βιταμίνης C που κυκλοφορούν στο εμπόριο είναι συνθετικές και παρασκευάζονται από φυτά όπως το καλαμπόκι. Με τη χρήση υψηλής θερμοκρασίας, πίεσης και χημικών, μετατρέπεται σε γλυκόζη, η οποία με τη σειρά της μετατρέπει τα σάκχαρα σε ασκορβικό οξύ. Αντιθέτως, με την κοινή άποψη και πεποίθηση το συνθετικό ασκορβικό οξύ και η φυσική βιταμίνη C δεν έχουν την ίδια δομή, ούτε τα ίδια στοιχεία σε μοριακό επίπεδο. Η συνθετική μορφή είναι χημικό υπο-παράγωγο και διαφέρει από τη φυσική βιταμίνη C.
Συμπληρώματα φυσικής βρώσιμης βιταμίνης C (food state)
Οι διαβασμένοι και ιδιαίτερα κατατοπισμένοι καταναλωτές θα ψάξουν για φυσική βιταμίνη C (βρώσιμη) που αναφέρεται στα αγγλικά ως “food form” ή αλλιώς “food state”. Με άλλα λόγια αναζητούν σκευάσματα με βότανα ή υπερτροφές, όπως η acerola και το rosehips που είναι ιδιαίτερα πλούσια πηγή βιταμίνης C.
Τα συγκεκριμένα σκευάσματα περιέχουν εκτός από βιταμίνη C και τα υπόλοιπα δραστικά του βοτάνου, τα οποία δεν έχουν καταστραφεί από την επεξεργασία. Το τελικό προϊόν είναι όσο πιο κοντά στη φύση μπορούμε να έχουμε, καθώς έχουν διατηρηθεί τα δραστικά συστατικά του φυτού καθώς και οι αναλογίες, χωρίς την προσθήκη συντηρητικών ή πρόσθετων χημικών στοιχείων.
Η λογική των φυσικών συμπληρωμάτων διατροφής βασίζεται στο ότι το σώμα μας αναγνωρίζει τα θρεπτικά συστατικά στη φυσική τους μορφή, όπως αυτά απαντώνται στα τρόφιμα και μπορεί έτσι να τα επεξεργαστεί και να τα αφομοιώσει στο έπακρο.
Στον αντίποδα τα συνθετικά παρασκευασμένα συμπληρώματα δεν αναγνωρίζονται από το πεπτικό μας σύστημα και έχουν ιδιαίτερα χαμηλή απορροφητικότητα και κατ’ επέκταση δράση.
Με απλά λόγια τα φυσικά συμπληρώματα διατροφής και όχι τα συνθετικά παρασκευασμένα πολύ πιο εύκολα απορροφώνται από τον οργανισμό και είναι πολύ πιο αποτελεσματικά στη δράση τους καθώς αποτελούν συμπυκνωμένη μορφή φυσικών θρεπτικών συστατικών όπως τα συναντάμε στα τρόφιμα. Τα θρεπτικά συστατικά αποδεσμεύονται σταδιακά μέσα στον πεπτικό σωλήνα (βραδείας αποδέσμευσης) και έτσι έχουν πολύ μεγαλύτερη απορροφητικότητα σε σχέση με τα συνθετικά παρασκευασμένα συμπληρώματα.
Ένα απλό παράδειγμα για να καταλάβουμε την παραπάνω διαδικασία είναι η λήψη μιας κλασσικής πολυβιταμίνης, συνθετικά παρασκευασμένης με άδειο στομάχι. Μετά από 30 λεπτά εάν επισκεφτούμε την τουαλέτα για ούρηση θα παρατηρήσουμε το έντονο σκούρο χρώμα των ούρων και τη χαρακτηριστική μυρωδιά. Στοιχεία που υποδηλώνουν την αποβολή των περισσότερων στοιχείων στην τουαλέτα και την ελάχιστη απορρόφηση από τον οργανισμό. Πάρτε ένα σκεύασμα βιταμίνης C στα χέρια σας και κοιτάξτε την ετικέτα με τα συστατικά. Το πιο πιθανόν είναι να διαβάστε βιταμίνη C (ως ασκορβικό οξύ).
Γιατί το συνθετικό ασκορβικό οξύ ενδέχεται να προκαλέσει μεγαλύτερη βλάβη παρά καλό
Υπάρχει ένας λόγος που δεν είναι άμεσα ορατός στον περισσότερο κόσμο, ακόμη και στους γνώστες. Το σώμα μας λειτουργεί με τη λογική «κλειδί – κλειδαριά» για να χρησιμοποιήσει τα θρεπτικά συστατικά. Η κλειδαριά ονομάζεται υποδοχέας και το κλειδί είναι το θρεπτικό συστατικό. Μόλις το κλειδί μπει στην κλειδαριά (το θρεπτικό συστατικό μπει στον υποδοχέα) το θρεπτικό συστατικό είναι «βιο-διαθέσιμο» και ενεργοποιείται η δράση του και το όφελός του. Υπάρχει ωστόσο συγκεκριμένος αριθμός από υποδοχείς στον οργανισμό. Εάν οι υποδοχείς της βιταμίνης C κλειδώσουν με συνθετικό ασκορβικό οξύ, η φυσική βιταμίνη C από τα φρούτα που θα φάτε ΔΕΝ μπορεί να απορροφηθεί ή να αξιοποιηθεί και απλά αποβάλλεται από τον οργανισμό.
Αυτός είναι ο βασικός λόγος που μεγάλες ποσότητες συνθετικού ασκορβικού οξέως (ψεύτικη βιταμίνη C) σε συνδυασμό με διατροφή πτωχή σε φρούτα και λαχανικά μπορεί να έχει ανάποδα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα.
