Τα τελευταία χρόνια αρκετοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως τα προϊόντα σόγιας συνδέονται με κάποιον τρόπο με την εμφάνιση καρκίνου.
Υπάρχει η εντύπωση πως η κατανάλωση σόγιας μπορεί να προκαλέσει πρόωρη εμμηναρχή, ορμονικές διαταραχές, μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης ή επανεμφάνισης καρκίνου, κ.ο.κ. Συχνά μάλιστα η αποφυγή της σόγιας στη διατροφή είναι και οδηγία που δίνεται από θεράποντες ογκολόγους και ενδοκρινολόγους, καθώς και γιατρούς άλλων ειδικοτήτων.
Η αντίληψη αυτή βασίζεται στην παρουσία μιας κατηγορίας ουσιών που βρίσκονται στη σόγια και ονομάζονται ισοφλαβόνες, οι οποίες λειτουργούν με τρόπο αντίστοιχο με τα οιστρογόνα και ονομάζονται φυτοοιστρογόνα.
Σε παλαιότερες μελέτες, τρωκτικά που εκτέθηκαν σε υψηλές ποσότητες ισοφλαβόνης παρουσίασαν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού και αυτός είναι και ο λόγος που θεωρήθηκε πως υπάρχει σύνδεση μεταξύ της σόγιας και του καρκίνου σε ανθρώπους.
Ωστόσο, οι μελέτες που έγιναν στη συνέχεια, έδειξαν πως τα τρωκτικά μεταβολίζουν με διαφορετικό τρόπο τη σόγια απ’ ο,τι οι άνθρωποι. Επιπλέον οι υποδοχείς οιστρογόνων έχουν δυο θέσεις: υπάρχουν οι υποδοχείς οιστρογόνων Α και οι υποδοχείς οιστρογόνων Β. Τα οιστρογόνα επιδρούν στους υποδοχείς Α, ενώ τα φυτοοιστρογόνα από τη σόγια επιδρούν σε άλλο σημείο, το οποίο όχι απλά δεν ενεργοποιεί τη διαδικασία που ενεργοποιούν τα οιστρογόνα αλλά την μπλοκάρει κιόλας. Αυτό σημαίνει δηλαδή ότι σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, τα φυτοοιστρογόνα της σόγιας μπορούν να λειτουργήσουν προστατευτικά σε σχέση με την πρόσληψη οιστρογόνων.
Αυτό το εύρημα έρχονται να ενισχύσουν αποτελέσματα από επιδημιολογικές μελέτες, δηλαδή μελέτες παρατήρησης σε χώρες όπου παραδοσιακά η σόγια είναι αναπόσπαστο μέρος της διατροφής και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες, όπως οι χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας. Εκεί βλέπουμε ότι η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού όχι μόνο δεν είναι μεγαλύτερη, αντιθέτως μάλιστα, είναι μικρότερη, ειδικά σε γυναίκες ασιατικής καταγωγής, όπου το ποσοστό φτάνει έως και 30%[i]
Παράλληλα, έχουν δημοσιευτεί μελέτες παρεμβατικές, με χορήγηση προϊόντων σόγιας σε καρκινοπαθείς, είτε κατά τη διάρκεια είτε μετά το πέρας των θεραπειών. Και εκεί τα αποτελέσματα ήταν θετικά σε σχέση με την κατανάλωση των προϊόντων σόγιας και την πιθανότητα επανεμφάνισης της νόσου, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τις δευτερογενείς μελέτες και μετα-αναλύσεις[ii],[iii], όχι μόνο για τον καρκίνο του μαστού αλλά και του προστάτη[iv].
Εάν όμως η σόγια είναι τόσο ασφαλής, συστήνεται η λήψη φυτοοιστρογόνων για την πρόληψη του καρκίνου; Εδώ θα πούμε πως οι μελέτες που έχουμε ακόμη δεν είναι επαρκείς για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα, ούτε και έχουμε καταλήξει ακόμη σε κάποια προτεινόμενη ημερήσια δοσολογία. Μπορούμε όμως να καταναλώνουμε προϊόντα σόγιας, όπως το τόφου, τα edamame, το tempeh, καθώς και την ίδια τη σόγια, προτιμώντας αυτά της βιολογικής καλλιέργειας.
