Έχουμε συνηθίσει να εντοπίζουμε “ανεπιθύμητους επισκέπτες” στα κεφάλια των παιδιών όταν ανοίγουν τα σχολεία. Ωστόσο, αυτό δεν είναι ακριβές. Και το καλοκαίρι ενδείκνυται για τη μεταφορά τους. Ας δούμε πώς κινούνται για να καταλάβουμε πώς θα τις αντιμετωπίσουμε οριστικά.
Οι ψείρες ή αλλιώς φθείρες του κεφαλιού είναι μικροσκοπικά έντομα χωρίς φτερά με έξι πόδια. Έχουν αρχικά διάφανο χρώμα και φτάνουν τα 3 έως και 4 χιλιοστά σε μήκος. Δεδομένου ότι οι ψείρες δεν πετούν, συμπεραίνουμε ότι μεταφέρονται από κεφάλι σε κεφάλι με την άμεση επαφή. Στα πόδια τους έχουν τέτοιες δαγκάνες, οι οποίες είναι κατάλληλες προκειμένου αυτές να προσκολληθούν στις τρίχες. Ζουν στο τριχωτό της κεφαλής και προτιμούν τις πιο θερμές περιοχές του κρανίου, δηλαδή στον αυχένα ή πίσω από τα αυτιά. Στο κεφάλι ευδοκιμούν καταναλώνοντας αίμα, το οποίο τους προσδίδει και ένα καφέ ή κόκκινο χρώμα κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Επειδή ακριβώς τρέφονται με το αίμα, προκαλούν ερεθισμό και αυτόν τον χαρακτηριστικό κνησμό, ο οποίος προδίδει και την παρουσία τους. Οι ψείρες δεν μπορούν να ζήσουν εκτός κεφαλιού, γιατί δεν μπορούν να πιούν αίμα και αφυδατώνονται με αποτέλεσμα να πεθαίνουν.
Ο κύκλος ζωής μίας θηλυκής ψείρας είναι περίπου 40 μέρες. Μέσα σε αυτές μπορεί να γεννάει ακόμη 10 φορές την ημέρα. Αυτά τα αυγά μπορούν να προσκολληθούν επίσης στις τρίχες με ένα υλικό που εκκρίνει το θηλυκό, γνωστό ως χιτίνη. Μέσα σε 10 ημέρες, γεννιούνται οι νύμφες οι νέες ψείρες.
Το άδειο κέλυφος από τα αυγά που μένει στο κεφάλι είναι η γνωστή κόνιδα. Ενώ οι ψείρες δεν είναι τόσο ευδιάκριτες, οι κόνιδες είναι συνήθως αυτές που εντοπίζονται πιο εύκολα λόγω του γκριζο-λευκού χρώματός τους. Βέβαια, η ύπαρξη κόνιδων δεν υποδεικνύει πάντα και την ύπαρξη ζωντανών ψειρών στο κεφάλι, αλλά είναι ένα σημάδι, που μας δείχνει ότι πρέπει να διερευνήσουμε περισσότερο, ειδικά αν το παιδί έχει και έντονη φαγούρα.
Από πού προέρχονται οι ψείρες;
Δεδομένου ότι οι ψείρες δεν πετούν, αυτές μεταφέρονται από κεφάλι σε κεφάλι με την άμεση επαφή ή έμμεσα με τη χρήση αντικειμένων, πάνω στα οποία έχουν μεταβεί οι ψείρες. Στα πόδια τους έχουν τέτοιες δαγκάνες, οι οποίες είναι κατάλληλες προκειμένου αυτές να προσκολληθούν στις τρίχες.
Επίσης, η άμεση επαφή κεφάλι με κεφάλι προκειμένου να μεταφερθούν οι ψείρες δεν αρκεί να είναι στιγμιαία. Αντίθετα, η επαφή πρέπει να είναι πιο παρατεταμένη. Τέλος, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι οι ψείρες δεν ισχύει ότι προσελκύονται από συνθήκες βρώμας. Είτε καθαρό είτε όχι και τόσο ένα κεφάλι έχει τις ίδιες πιθανότητες να προσβληθεί από ψείρες.
Ποια τα συμπτώματα της φθειρίασης;
Το κύριο σύμπτωμα της φθειρίασης δεν είναι άλλο από τη φαγούρα. Σε αυτό το στάδιο κάθε γονιός θα πρέπει να ελέγξει διεξοδικά το τριχωτό της κεφαλής του παιδιού για να εντοπίσει αν πράγματι υπάρχουν ψείρες ή είναι μόνο μια φαγούρα.
Tip: Οι ψείρες προτιμούν το ζεστό και υγρό περιβάλλον. Συνεπώς μπορείτε να τις εντοπίσετε πίσω από τα αυτιά ή στη βάση του αυχένα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν σημειώνεται καμία φαγούρα παρόλο που το άτομο έχει ψείρες, αλλά είναι πιο σπάνιο. Όπως όμως και να έχει θα πρέπει να γίνεται τακτικά έλεγχος για να προλάβουμε εξελιγμένες καταστάσεις.
Γιατί όμως ευδοκιμούν στα παιδιά;
Είναι γεγονός ότι οι ψείρες είναι πιο συχνές και διαδεδομένες στον παιδικό πληθυσμό. Αυτό δεν έχει κάποιον άλλο λόγο πέρα από τον τρόπο ζωής των παιδιών και της αλληλεπίδρασής τους με τα υπόλοιπα παιδάκια. Από τη μία πλευρά, τα παιδιά δε διαφυλάσσουν τον εαυτό τους πλησιάζοντας πολύ κοντά και παρατεταμένα το ένα το άλλο. Έτσι, αυτή ή άμεση επαφή είναι το κατάλληλο έδαφος για να μεταπηδούν οι ψείρες από το ένα κεφάλι στο άλλο. Επιπλέον, τα παιδιά δεν είναι ακόμη σε θέση να τηρούν κανόνες υγιεινής. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, τα παιδιά να χρησιμοποιούν συχνότερα αντικείμενα άλλων παιδιών και δη άκριτα. Έτσι, ένα κασκόλ, μία χτένα και άλλα αξεσουάρ μαλλιών, όπως τα κοκαλάκια ή οι κορδέλες, μπορούν όλα να αποτελέσουν εστία μόλυνσης.
Πως μπορούμε να τις αποφύγουμε;
Η πρόληψη είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγουμε τις ψείρες. Ας δούμε λοιπόν παρακάτω μερικούς από αυτούς:
Οι ψείρες όπως ήδη είπαμε μεταδίδονται με άμεση προσωπική επαφή. Έτσι, καλό είναι να αποφύγουμε την άμεση επαφή μεταξύ των παιδιών είτε αυτά έχουν ψείρες είτε όχι. Δεν χρειάζονται υπερβολές στις αντιδράσεις ούτε και να μεταδώσουμε στα παιδιά περιττό άγχος.
Πρέπει να δώσουμε στα παιδιά μας να καταλάβουν ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τα προσωπικά μας αντικείμενα όπως χτένες, βούρτσες με άλλα άτομα. Ακόμα και στο σπίτι τα αδέρφια μεταξύ τους θα πρέπει να χτενίζονται μόνο με δικά τους αντικείμενα, τα οποία θα πρέπει να απολυμαίνονται σε υψηλή θερμοκρασία για παν ενδεχόμενο.
Εάν ένα παιδί στην οικογένεια κάνει θεραπεία για να απομακρύνει τις ψείρες, αφενός θα πρέπει να μην έχει στενές επαφές με το αδερφάκι του και αφετέρου θα πρέπει να αποφύγει η οικογένεια τις συναναστροφές με πολλά άτομα, για να μην μεταδοθούν οι ψείρες και σε τρίτους
Τι κάνουμε αν “πιάσουμε” ψείρες;
Αν τελικά δεν καταφέρουμε να αποφύγουμε τις ψείρες θα πρέπει με κάποιο τρόπο να τις αντιμετωπίσουμε. Είναι πολύ σημαντικό να εντοπίσει κανείς άμεσα την ύπαρξη ψειρών στο κεφάλι, ώστε να αντιδράσει γρήγορα. Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να κοιτάμε συχνά το κεφάλι του παιδιού. Πολλές μαμάδες το πρώτο πράγμα που σκέφτονται αν κολλήσουν τα παιδιά τους ψείρες είναι να τα κουρέψουν. Αυτό όμως δεν αποτελεί λύση καθώς οι ψείρες ζουν στο τριχωτό της κεφαλής και δεν έχουν κάποια προτίμηση σε καθαρά ή βρώμικα μαλλιά.
Παλαιότερα για να φύγουν οι ψείρες απαιτούνταν ιδιαίτερος κόπος και δεν ήταν καθόλου ευχάριστη διαδικασία αφού οι μαμάδες έλουζαν τα παιδιά με βενζίνη για να τις εξοντώσουν. Αργότερα εμφανίστηκαν αντιφθειρικά προϊόντα που όμως περιείχαν εντομοκτόνα που ήταν επιβλαβή για το δέρμα. Υπάρχουν δύο είδη αντιφθειρικών, τα χημικά και τα φυσικά. Τα χημικά αντιφθειρικά μπορεί αρχικά να ήταν αποτελεσματικά, όμως εκτός από το γεγονός ότι προκαλούν ερεθισμούς στο δέρμα, οδήγησαν και στην ανάπτυξη ανοχής από τις ψείρες. Τα περισσότερα αντιφθειρικά με φυσικά συστατικά δρουν σκοτώνοντας τις ψείρες επιδρώντας στο αναπνευστικό τους σύστημα.
Σταδιακά οι ψείρες απέκτησαν αντοχή στις χημικές ουσίες και συνεπώς η εξόντωση τους ήταν πάλι δύσκολη.
Στις μέρες μας έχουν αναπτυχθεί εξειδικευμένα αντιφθειρικά προϊόντα χωρίς να περιέχουν εντομοκτόνα ή χημικά και να είναι κατάλληλα ακόμη και για τα πιο ευαίσθητα δέρματα. Εφόσον πιάσουμε ψείρες θα πρέπει να γίνει εντατική θεραπεία για την αντιμετώπιση τους με ειδικές αντιφθειρικές λοσιόν, σαμπουάν και ψειρόχτενα.
Κόνιδες: πώς φεύγουν;
Οι κόνιδες δεν είναι ένα ζωντανός οργανισμός, επομένως δεν μπορούμε και να τον σκοτώσουμε. Ο μόνος τρόπος για να φύγουν οι κόνιδες είναι τις απομακρύνουμε. Για αυτό είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσετε το ειδικό χτενάκι. Μπορείτε επίσης να εφαρμόσετε μαλακτική από τις ρίζες του κεφαλιού και στη συνέχεια να χτενίσετε τα μαλλιά με αυτό. Αφού ξεπλύνετε και στεγνώσετε τα μαλλιά, μπορείτε να κοιτάξετε το κεφάλι και να αφαιρέσατε τις κόνιδες με το χέρι, εφόσον εντοπίσετε υπολείμματα.
Φυσική αντιμετώπιση
Δεν είναι τυχαίο ότι από παλιά χρησιμοποιούνταν το ξύδι για την απομάκρυνση των ψειρών. Το ξύδι έχει την ιδιότητα να αποδυναμώνει το υλικό, που χρησιμοποιείται ως κόλλα για να προσκολληθούν ο ψείρες στην τρίχα. Ωστόσο, πλέον υπάρχουν πολύ πιο εστιασμένες θεραπείες για τις ψείρες, με αποτέλεσμα το ξύδι να χρησιμοποιείται συμπληρωματικά.
