Αν πονάνε τα κόκκαλά σας δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πάσχετε από αρθρίτιδα ή οστεοαρθρίτιδα. Μπορεί απλά να έχετε έλλειψη βιταμίνης D. Στην ηλιόλουστη Ελλάδα δεν είναι λίγοι αυτοί που … “κρύβονται” από τις ακτίνες του ηλίου καθώς φοβούνται τυχόν βλάβες, τις ελεύθερες ρίζες ή ακόμη και την πιθανότητα καρκίνου στο δέρμα.
Δεν είναι λίγοι όμως και αυτοί που απλά δεν τους αρέσει η ζέστη, και τους ηλιόλουστους μήνες ψάχνουν μια σκιά ή κυκλοφορούν το απόγευμα.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που στην σήμερα Ελλάδα ένα μεγάλο ποσοστό του γενικού πληθυσμού παρουσιάζει έλλειψη στη βιταμίνη του ηλίου, τη βιταμίνη D, γνωστή και ως καλσιφερόλη. Ούτως η αλλιώς οι τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D είναι ελάχιστες.
Γνωρίζεται ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα και σημάδια έλλειψης βιταμίνης D;
Οι ανεξήγητοι πόνοι στα κόκκαλα και στους μύες
Στους μύες, στα κόκκαλα και χαμηλά στη μέση. Τα συμπτώματα εμφανίζονται σε όλο το ηλικιακό φάσμα. Δυστυχώς τα συμπτώματα του πόνου επηρεάζουν ένα μεγάλο ηλικιακό φάσμα. Από τα παιδιά μέχρι ηλικιωμένους, άνδρες και γυναίκες.
Το μόνο πράγμα που δε θα λύσει το πρόβλημα είναι τα παυσίπονα, τα αναλγητικά και τα μυοχαλαρωτικά. Πάμε να δούμε όμως αναλυτικά τι έδειξαν οι μελέτες επί του θέματος.
Έλλειψη βιταμίνης D και οι πόνοι στα κόκκαλα και τη μέση
Η βιταμίνη D σχετίζεται με την καλή υγεία των οστών μέσα από μια σειρά μηχανισμών και δράσεων. Η πιο γνωστή δράση της είναι ότι βελτιώνει την απορρόφηση του ασβεστίου.
Πόνοι στα κόκκαλα και χαμηλά στη μέση ενδέχεται να είναι ένδειξη έλλειψης βιταμίνης D στο αίμα. Μεγάλες μελέτες παρατήρησης βρήκαν άμεση σχέση έλλειψης βιταμίνης D με χρόνιους πόνους χαμηλά στη μέση.
Μια άλλη μελέτη εξέταζε τη σχέση των επιπέδων βιταμίνης D και τους πόνους στη μέση σε περισσότερες από 9,000 γυναίκες 3ης ηλικίας.
Οι ερευνητές βρήκαν πως τα άτομα που είχαν έλλειψη βιταμίνης D είχαν περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από πόνους στη μέση, συμπεριλαμβανομένου περιπτώσεων με οξείς πόνους που είχαν ως αποτέλεσμα δραστική μείωση των καθημερινών δραστηριοτήτων.
Σε μια άλλη ελεγχόμενη μελέτη, άτομα με έλλειψη βιταμίνης D είχαν σχεδόν διπλάσια πιθανότητα να βιώσουν πόνους στα κόκκαλα των ποδιών, στη θωρακική κοιλότητα και στις αρθρώσεις σε σχέση με τα άτομα που είχαν φυσιολογικές συγκεντρώσεις βιταμίνης D στο αίμα.
Έλλειψη βιταμίνης D και μυϊκοί πόνοι
Στις περισσότερες φορές είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε τις αιτίες που προκαλούνται οι μυϊκοί πόνοι. Υπάρχουν ωστόσο κάποια στοιχεία που συνδέουν τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D με μυϊκούς πόνους τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες.
Σε μια από τις μελέτες το 71% των ατόμων με χρόνιους πόνους βρέθηκαν με σοβαρή έλλειψη βιταμίνης D στο αίμα (7). Ένας υποδοχέας της βιταμίνης D βρίσκεται στα νευρικά κύτταρα με την ονομασία αλγαισθητικό και αντιλαμβάνεται τα ερεθίσματα του πόνου.
Μια μελέτη σε ποντίκια έδειξε πως η έλλειψη βιταμίνης D οδήγησε σε πόνο και ευαισθησία μετά από ενεργοποίηση των αλγαισθητικών στους μύες.
Η βιταμίνη D, η οστεοπόρωση και η καλή υγεία των οστών.
Η βιταμίνη D παίζει καταλυτικό ρόλο στην απορρόφηση του ασβεστίου και το μεταβολισμό (αναδιαμόρφωση) των οστών. Αρκετές γυναίκες που διαγιγνώσκονται με οστεοπόρωση πιστεύουν πως πρέπει να αυξήσουν την πρόσληψη του ασβεστίου.
Ωστόσο ενδέχεται να έχουν και χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Χαμηλή οστική μάζα στις μετρήσεις είναι μια ένδειξη το ασβέστιο και άλλα μέταλλα έχουν χαθεί από τα κόκαλα. Αυτό αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο καταγμάτων.
Οστεοπόρωση μετά την εμμηνόπαυση και χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D.
Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης παρουσιάζονται μια σειρά από δυσάρεστα συμπτώματα όπως η εφίδρωση και οι εξάψεις.
Εκτός των άλλων κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυση παρατηρείται απώλεια μυϊκής μάζας, αύξηση του επικίνδυνου σπλαχνικού λίπους και μείωση του μεταβολισμού.
Χαρακτηριστικό είναι η μεγάλη δυσκολία απώλειας βάρους κατά την εμμηνόπαυση, ακόμη και μετά από προσπάθεια με διάφορες δίαιτες.
Η διατροφή στις μεσήλικες γυναίκες παίζει καταλυτικό ρόλο:
- στη μείωση και ανακούφιση όσο και
- στη χειροτέρευση των συμπτωμάτων
που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση. Οι διατροφικές ελλείψεις ωστόσο μακροπρόθεσμα προκαλούν σοβαρότερες βλάβες, και ειδικά από κοινές βιταμίνες όπως η D.
Σε μια μεγάλη μελέτη παρατήρησης όπου έλαβαν μέρος περισσότερα από 1100 μεσήλικες γυναίκες, τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά την εμμηνόπαυση, οι ερευνητές βρήκαν στενή σχέση χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D και χαμηλής οστικής μάζας.
Ωστόσο σε μια ελεγχόμενη έρευνα βρέθηκε πως η χορήγηση υψηλών δόσεων βιταμίνης D σε γυναίκες με οστεοπόρωση που είχαν σοβαρή έλλειψη ΔΕΝ οδήγησε σε αύξηση οστικής πυκνότητας, ακόμη και αν αυξήθηκαν τα επίπεδα στο αίμα.
Ανεξαρτήτως των αποτελεσμάτων ικανή πρόσληψη βιταμίνης D και διατήρηση των επιπέδων στο αίμα στα φυσιολογικά επίπεδα είναι μια πολύ καλή στρατηγική πρόληψης ενάντια στην οστεοπόρωση, την οστεοπενία και τον κίνδυνο κατάγματος.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε πως η χαμηλή οστική μάζα ενδέχεται να οφείλεται σε έλλειψη βιταμίνης D.
Άλλες πιθανές αιτίες για του πόνους στα οστά
Οι επίμονοι πόνοι στα οστά βέβαια μπορεί να μην οφείλονται μόνο σε έλλειψη βιταμίνης D. Υπάρχουν μια σειρά από άλλοι παράγοντες και αιτίες στις οποίες μπορεί να οφείλεται ο πόνος όπως:
- Καρκίνος στα οστά. Τα βασικά συμπτώματα είναι οι επίμονες ενοχλήσεις οι οποίες κλιμακώνονται με την πάροδο του χρόνου.
- Λευχαιμία. Ένας δύσκολος τύπος καρκίνου που ξεκινά από τον μυελό των οστών.
- Αρθρίτιδα. Η φλεγμονή στις αρθρώσεις προκαλεί ως βασικά συμπτώματα πόνο, δυσκαμψία, μειωμένο εύρος κίνησης και δυσφορία.
- Πόνοι της ανάπτυξης σε παιδιά και εφήβους. Ως γνωστόν, ένα παιδί όταν ψηλώνει ενδεχομένως να παρουσιάσει πόνους. Ειδικά άμα ψηλώνει απότομα.
- Τραυματισμός / κάταγμα. Το ράγισμα αλλά πολύ περισσότερο το κάταγμα ενός οστού προκαλεί πόνο επίμονο.
- Λοίμωξη. Συχνά μια λοίμωξη προκαλεί πόνο στα οστά και τους μύες. Συνοδεύεται ωστόσο και με άλλα συμπτώματα όπως πυρετός, αδιαθεσία και άλλα.
- Έντονη προπόνηση. Πολλές αθλητές αλλά και ασκούμενοι που προπονούνται σε υψηλή ένταση παρουσιάζουν πόνους στα οστά.
- Δρεπανοκυτταρική αναιμία. Η ΔΑ χαρακτηρίζεται από ανεπαρκή αιμάτωση των οστών η οποία προκαλεί συμπτώματα συμπεριλαμβανομένου και του πόνου
Άλλοι λόγοι που ενδέχεται να προκαλούν πόνους στα οστά έχουν να κάνουν με την καθημερινότητά μας και τον τρόπο ζωής μας. Μερικά παραδείγματα είναι οι εξής:
- Έλλειψη άσκησης. Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας καθώς και η καθιστική ζωή έχει άμεση επίδραση στην υγεία του μυϊκού μας συστήματος καθώς και κατ’ επέκταση στα οστά μας.
- Κάπνισμα. Το κάπνισμα δε συνδέεται μόνο με βλάβες στο αναπνευστικό μας σύστημα. Μελέτες συνδέουν το κάπνισμα με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης οστεοπόρωσης και πιθανότητας κατάγματος.
- Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ. Η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ εμπλέκεται άμεσα με την ισορροπία ορυκτών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων στο σώμα καθώς και στο ορμονικό μας προφίλ. Η μεγάλη ποσότητα αλκοόλης εμποδίζει την απορρόφηση ασβεστίου και αποδυναμώνει σταδιακά τα οστά μας.
- Αναψυκτικά τύπου cola. Ίσως ότι χειρότερο για τα οστά μας. Περιέχουν τεράστια ποσότητα από ζάχαρη ή ακόμη χειρότερα σιρόπια γλυκόζης υψηλής φρουκτόζης που κυριολεκτικά αποσυντονίζει πλήρως το ορμονικό μας προφίλ ενώ παρεμποδίζουν την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών από τις τροφές.
Μελέτες έδειξαν πως η τακτική κατανάλωση αναψυκτικών τύπου cola σχετίζεται με χαμηλή οστική πυκνότητα και αυξημένο ρίσκο εμφάνισης καταγμάτων.
Σε κάθε περίπτωση δε πρέπει να ξεχνάμε πως η διατροφή και η καθημερινότητά μας (lifestyle) παίζουν τεράστιο ρόλο συνολικά στην υγεία μας όσο και στην υγεία των οστών μας.
Πότε τα συμπτώματα είναι επικίνδυνα και πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό σας
Τα συμπτώματα εκτός από τον πόνο που πρέπει να σας κάνουν να ανησυχείτε και να επισκεφτείτε το γιατρό σας άμεσα είναι:
- τοπική φλεγμονή (πρήξιμο) και ερυθρότητα
- ρίγος / πυρετός
- ανεξήγητη κόπωση και εξάντληση
- ψηλάφηση ξένου σώματος σε σημεία όπου πονάτε
- αισθάνεστε τα οστά σας αδύναμα και “εύθραυστα”
- νυχτερινή εφίδρωση
- απότομη απώλεια βάρους / απώλεια όρεξης
Εάν κάνετε εξετάσεις αίματος και δεν έχετε έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε το θεράποντα ιατρό σας για την αξιολόγηση των συμπτωμάτων, ειδικά όταν δεν υπάρχει κάποιος προφανής λόγος (πχ τραυματισμός).
Η βιταμίνη D σε συμπλήρωμα διατροφής διορθώνει το πρόβλημα;
Μερικές μελέτες έδειξαν πως η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D σε μεγάλες δοσολογίες ενδέχεται σε μεγάλο βαθμό να μειώσουν αρκετούς τύπους πόνου σε άτομα που έχουν έλλειψη.
Μια μελέτη σε 120 παιδιά με έλλειψη βιταμίνης D που αντιμετώπιζαν αυξανόμενους πόνους, έδειξε πως η λήψη μιας και μόνο δόσης βιταμίνης D μείωσε την αίσθηση πόνου κατά 57% στο μέσο όρο.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε πως υπάρχει σχέση μεταξύ χρόνιων πόνων και χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D που ενδέχεται να οφείλεται στην αλληλεπίδρασή της με τα νευρικά κύτταρα που αισθάνονται τον πόνο.
