Η φράση “δεν ξέρω τι έκανα, είχα πιει” χρησιμοποιείται συχνά ως δικαιολογία για απερίσκεπτες ή ακατάλληλες συμπεριφορές υπό την επήρεια αλκοόλ. Αλλά πόσο αληθινή είναι αυτή η δήλωση; Μπορεί το αλκοόλ να επηρεάσει σε τέτοιο βαθμό τις ενέργειες και τις αποφάσεις ενός ατόμου, ώστε να μην έχει συνείδηση των πράξεών του; Η επιστήμη δείχνει ότι η αλήθεια είναι πιο σύνθετη και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Πώς το αλκοόλ επηρεάζει τον εγκέφαλο
Το αλκοόλ δρα ως κατασταλτικό στο κεντρικό νευρικό σύστημα, μειώνοντας τη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Οι πρώτες περιοχές που επηρεάζονται είναι εκείνες που σχετίζονται με την κρίση, την αυτοσυγκράτηση και τη λήψη αποφάσεων. Αυτός είναι και ο λόγος που οι άνθρωποι γίνονται πιο τολμηροί, χαλαροί ή και παρορμητικοί όταν πίνουν.
Ωστόσο, ακόμη και σε υψηλές ποσότητες, το αλκοόλ δεν “σβήνει” εντελώς τη συνείδηση. Οι περισσότεροι άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν κάποια συναίσθηση των πράξεών τους, αν και η ικανότητά τους να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους μειώνεται. Η λογική και η αυτοσυγκράτηση μειώνονται, με αποτέλεσμα να παίρνονται αποφάσεις που υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα γίνονταν.
Αλκοολική αμνησία και “blackout”
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει φαινόμενα γνωστά ως “blackout” ή αλκοολική αμνησία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το άτομο μπορεί να συμμετέχει σε δραστηριότητες και να μιλά, αλλά να μην θυμάται τι συνέβη την επόμενη μέρα. Το αλκοόλ επηρεάζει τη λειτουργία του ιππόκαμπου, την περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία νέων αναμνήσεων. Αυτό σημαίνει ότι το άτομο μπορεί να μην θυμάται καθόλου ορισμένα γεγονότα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είχε πλήρη έλεγχο ή συνείδηση εκείνη τη στιγμή.
Η κοινωνική διάσταση της δικαιολογίας
Η φράση “είχα πιει” συχνά χρησιμοποιείται για να απαλλάξει κάποιον από την ευθύνη των πράξεών του. Όμως, οι πράξεις αυτές δεν είναι απόλυτα ανεξέλεγκτες, παρά το γεγονός ότι το αλκοόλ μειώνει την ικανότητα αυτοελέγχου. Ενίοτε, οι άνθρωποι μπορεί να επιλέξουν να πιουν για να “δικαιολογήσουν” συμπεριφορές που σε νηφάλια κατάσταση θα θεωρούσαν απρεπείς. Με άλλα λόγια, το αλκοόλ μπορεί να λειτουργεί ως ένα κοινωνικά αποδεκτό άλλοθι για αμφιλεγόμενες πράξεις.
Πόσο δικαιολογείται η συμπεριφορά υπό την επήρεια αλκοόλ
Αν και το αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει τη λήψη αποφάσεων και την αυτοσυγκράτηση, δεν απαλλάσσει πλήρως κάποιον από την ευθύνη των πράξεών του. Σε νομικά και ηθικά πλαίσια, το “ήμουν μεθυσμένος” δεν αποτελεί πλήρη δικαιολογία. Οι συνέπειες των πράξεων, ακόμη και υπό την επήρεια, παραμένουν, και η χρήση του αλκοόλ ως δικαιολογία δεν πρέπει να απαλλάσσει κάποιον από αυτές.
Συμπερασματικά, το “δεν ξέρω τι έκανα, είχα πιει” μπορεί να περιέχει κάποιον βαθμό αλήθειας, αλλά δεν αποτελεί πλήρη εξήγηση ή δικαιολογία για ανεξέλεγκτες ή ανεύθυνες πράξεις.
