Οι σκέψεις μας μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στη χημεία του σώματος, επηρεάζοντας τους νευροδιαβιβαστές, τις ορμόνες, καθώς και τον τόνο των αγγείων και των μυών. Αυτές οι ορμονικές αλλαγές μπορεί να έχουν επιπτώσεις στις σωματικές λειτουργίες και να επηρεάσουν την ευπάθεια του ανοσοποιητικού συστήματος. Τι ακριβώς είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα, που ακούμε ολοένα και πιο συχνά να διαγιγνώσκονται;
Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι καταστάσεις στις οποίες η κυτταρική βλάβη, που μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, οδηγεί το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτίθεται στον ίδιο τον οργανισμό, προσβάλλοντας έτσι διαφορετικά όργανα και ιστούς του σώματος.
Δυστυχώς ολοένα και περισσότερες ασθένειες αποδίδονται σε αυτοάνοση αιτιολογία.
Ενδεικτικά, κάποια από τα πιο συνηθισμένα αυτοάνοσα νοσήματα είναι
· Θυρεοειδίτιδα Hashimoto και νόσος του Graves (θυρεοειδής αδένας).
· Η ψωρίαση και η ψωριασική αρθρίτιδα.
· Σκλήρυνση κατά πλάκας .
· Νόσος του Addison.
· Ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn και κοιλιοκάκη (γαστρεντερικό σύστημα και έντερο).
· Ρευματοειδής αρθρίτιδα.
· Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος.
· Μυασθένεια Gravis.
· Γυροειδής αλωπεκία κ.ά.
Ευτυχώς, η ιατρική έχει εξελιχθεί στον τομέα αυτόν και προσφέρει πληθώρα διαγνωστικών, φαρμακευτικών και άλλων αποτελεσματικών προσεγγίσεων και παρεμβάσεων.
Ερευνες διεξάγονται συνεχώς και κάθε ιατρική ειδικότητα εξελίσσεται ολοένα και πιο αποτελεσματικά. Η άσκηση και η στοχευμένα υγιεινή διατροφή είναι επίσης σημαντικές στη συμπτωματική και μη θεραπεία και πρόληψη των αυτοάνοσων νοσημάτων, ειδικότερα αυτών με μεταβολική βάση και αιτιολογία.
Η ψυχολογική υπόσταση των αυτοάνοσων νοσημάτων
Πέραν λοιπόν των βιολογικών, παθολογικών και περιβαλλοντολογικών παραγόντων που προκαλούν ή/και συμβάλλουν τόσο στη γένεση όσο και στη συντήρηση των αυτοάνοσων νοσημάτων, το στρες και η γενικότερη ψυχικά αναταραγμένη ή διαταραγμένη κατάσταση του ατόμου μπορεί να είναι παράγοντας που χρειάζεται να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν τόσο από τον θεράποντα ιατρό όσο και από τον ίδιο το πάσχοντα.
* Ακριβώς εδώ χρειάζεται να εστιάσουμε για να κατανοήσουμε πώς για παράδειγμα το στρες μας επηρεάζει αρνητικά και επιβαρύνει την καλή υγεία του οργανισμού μας.
Συγκεκριμένα, η αντίδραση του οργανισμού σε ψυχοπιεστικές καταστάσεις χαρακτηρίζεται από νευρο-ενδοκρινολογικές μεταβολές, που επηρεάζουν τον υποθάλαμο (κέντρο της συγκίνησης στον εγκέφαλο) και τους αδένες της υπόφυσης.
Ο οργανισμός προκειμένου να αντισταθεί και να προσαρμοστεί στη νέα/έκτακτη κατάσταση (φυσικό ή ψυχολογικό ερέθισμα) χρησιμοποιεί ορισμένους μηχανισμούς με τους οποίους απαντά στα «επιθετικά» και ψυχοπιεστικά ερεθίσματα. Αυτοί οι μηχανισμοί είναι το στρες.
Υπάρχει μια διανοητική πτυχή σε κάθε σωματική ασθένεια. Το πώς θα αντιδράσει ο οργανισμός μας σε μια ασθένεια και το πώς θα αντιμετωπίσουμε τη νόσο διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από άτομο σε άτομο.
Για παράδειγμα, το εξάνθημα της ψωρίασης μπορεί να μην ενοχλεί πολύ κάποιους ανθρώπους. Ωστόσο, σε κάποιους αλλους το εξάνθημα σε εμφανή μέρη του σώματος μπορεί να προκαλέσει στρες και κατάθλιψη.
* Οπως αναφέραμε και παραπάνω, ο ανθρώπινος οργανισμός θεωρείται μια ενιαία ψυχοβιολογική οντότητα. Η αυτοάνοση ασθένεια χρειάζεται να αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά τόσο σε παθολογικό όσο και σε ψυχοσωματικό επίπεδο.
Ο ρόλος της ψυχολογίας εδώ έχει να κάνει με το νόημα που μπορεί να έχει για το άτομο. Με απλά λόγια, η ανάδειξη του νοήματος που έχει για το άτομο η ασθένεια θα συμβάλλει στη θεραπεία της ασθένειας.
Το σύμπτωμα υποδηλώνει συχνά τη διαταραγμένη σχέση του ατόμου με το περιβάλλον του και η θεραπεία, προκειμένου να είναι αποτελεσματική, χρειάζεται να βοηθήσει και προς αυτή την κατεύθυνση.
Τι αλλαγές και προσαρμογές χρειάζεται να κάνει το άτομο στην καθημερινότητά του; Τι θα βοηθήσει στο να ακολουθήσει τη φαρμακευτική ή άλλη αγωγή; Τι τον/τη δυσκολεύει; Ποια είναι τα «εμπόδια» στη θεραπεία που του/της έχει προταθεί; Τι νοσηρή αξία έχει για το άτομο η ασθένεια; Τι συντηρεί την ασθένεια;
Για παράδειγμα: Οταν είμαστε οργισμένοι με τον εαυτό μας, όταν νιώθουμε κάποιες ενοχές, τότε ίσως μια ασθένεια είναι μια νοσηρά «κατάλληλη» λύση. Προκαλεί πάντα την προσοχή και τη συμπάθεια των άλλων προς εμάς.
Σπεύδουν να μας περιποιηθούν και να μας φροντίσουν. Κάτι που υπό άλλες συνθήκες δεν συνέβαινε και το άτομο αισθανόμενο ενοχικά και αυτο-υποτιμητικά δεν το διεκδικούσε. Κανείς δεν έχει απαιτήσεις από κάποιον που είναι άρρωστος και ο ίδιος δεν χρειάζεται να αποδείξει τίποτα και σε κανέναν… άρα δεν κινδυνεύει να αποτύχει, να απορριφθεί κ.λπ.
* Η έκφραση των συναισθημάτων είναι το «κλειδί» της ψυχοσωματικής ισορροπίας. Οταν καταπνίγουμε τον θυμό, την οργή ή τη θλίψη, τότε αυτά είναι πολύ πιθανό να αναδυθούν με τη μορφή ενός σωματικού συμπτώματος
. Είναι σημαντικό να βλέπουμε τα πράγματα στις ρεαλιστικές τους διαστάσεις. Δεν είναι λίγες οι φορές που χάνουμε την ψυχραιμία μας και μεγαλοποιούμε τα ζητήματα που αντιμετωπίζουμε, γεγονός που δεν μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τις καταστάσεις με δημιουργικό, υγιή και αποτελεσματικό τρόπο.
– Αγαπήστε, αποδεχθείτε και βελτιώστε τον εαυτό σας όπως και όπου χρειάζεται!
– Αναζητήστε την ικανοποίηση, το νόημα και τη χαρά στη ζωή σας. Φροντίστε να εκπληρώσετε έναν στόχο που έχετε αφήσει σε εκκρεμότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
– Αναγνωρίστε με ποιον τρόπο επηρεάζει το άγχος τον οργανισμό σας.
– Εντοπίστε τις αιτίες των σωματικών ξεσπασμάτων που προκαλεί η ψυχική ένταση.
– Μειώστε τα δυσάρεστα γεγονότα – απομακρυνθείτε από τοξικούς ανθρώπους/καταστάσεις και βελτιώστε τη σχέση σας με ανθρώπους που είναι σημαντικοί στη ζωή σας.
– Αντικαταστήστε δυσλειτουργικές συμπεριφορές με άλλες πιο βοηθητικές.
– Αναζητήστε την κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική βοήθεια και υποστήριξη.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Βάσω Μακαρώνη, κλινική ψυχολόγο, ψυχοθεραπεύτρια.
