Η έναρξη της σχολικής χρονιάς φέρνει ανησυχίες τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Οι καλοί βαθμοί, η επαρκής ξεκούραση, και η θετική συνεργασία με δασκάλους και συμμαθητές είναι σημαντικοί παράγοντες. Ωστόσο, ένα από τα πιο σοβαρά θέματα που ανησυχούν γονείς και παιδιά είναι ο σχολικός εκφοβισμός (bullying).
Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, πτώση στις επιδόσεις και ακόμα και αυτοκτονικές σκέψεις. Η Jami Margolis, σύμβουλος ψυχικής υγείας του Κέντρου Παιδιών John Hopkins, απαντά σε ερωτήσεις για τον εκφοβισμό στο σχολείο και παρέχει συμβουλές για τους γονείς των παιδιών που είναι θύματα ή θύτες.
Τι ακριβώς είναι ο εκφοβισμός;
Ο γενικά αποδεκτός ορισμός από τους περισσότερους ειδικούς ψυχικής υγείας περιγράφει τον εκφοβισμό ως «συστηματική σωματική ή λεκτική επίθεση που επαναλαμβάνεται σε μια χρονική περίοδο και περιλαμβάνει μια ανισορροπία δυνάμεων».
Πόσο συχνό είναι το bullying σήμερα
Το bullying δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Δυστυχώς, τώρα έχει φτάσει επιδημικά επίπεδα στα σχολεία, ειδικά εξαιτίας των social media. Στο Πανεπιστήμιο John Hopkins, συνήθως παρατηρούνται περιστατικά bullying τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, αφότου τα παιδιά έχουν ενσωματωθεί σε «κλίκες».
Ποιο είναι το συνηθισμένο θύμα bullying
Ο οποιοσδήποτε μπορεί να πέσει θύμα σχολικού εκφοσβισμού. Ωστόσο, τα παιδιά που είναι κοινωνικά διαφορετικά, που έχουν μικρότερη αποδοχή από τους συνομίληκους, που θεωρούνται πιο αδύναμα είναι πιο πιθανό να δεχτούν εκφβοβισμό. Αν και σήμερα, τα παιδιά νιώθουν πιο ανοιχτά να μιλήσουν για τέτοια θέματα, δεν είναι όλοι έτσι. Αυτά είναι τα παιδιά που παρατηρούμε με συμπτώματα που μοιάζουν με κατάθλιψης.
Οι διαφορετικοί τύποι σχολικού εκφοβισμού
Υπάρχουν 5 είδη σχολικού εκφοβισμού»
- Σωματικό : περιλαμβάνει αλλά δεν περιορίζεται στο σπρώξιμο, στις κλωτσιές, στα χτυπήματα ή στους τσακωμούς με άλλους
- Λεκτικό : αναφέρει στη χρήση λέξεων για την πρόκληση ζημιάς, όπως με τη χρήση χαρακτηρισμών και προσβολών
- Σχεσιακό: επικεντρώνεται στο να αποκλείσεις ένα ή περισσότερα άτομα από ένα γκρουπ.
- Bullying αντίδρασης όταν ένας άνθρωπος που είχε υποστεί bulyying στο παρελθόν, αρχίζει να εκφοβίζει άλλα παιδιά.
- Cyberbullying είναι η επαναλαμβονέμη συμπεριφορά bulyying μέσω ηλεκτρονικών τεχνολογιών, όπως μέσω του ίντερνετ, τα social media, τα τηλέφωνα και τα email.
Παραδείγματα cybebullying
Ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να λάβει πολλές μορφές, όπως:
- Αποστολή κακόβουλων ή απειλητικών μηνυμάτων μέσω email, γραπτών μηνυμάτων, tweets ή άμεσων μηνυμάτων
- Εξαπάτηση κάποιου για να αποκαλύψει προσωπικές ή ενοχλητικές πληροφορίες
- Χακάρισμα λογαριασμού και υιοθέτηση σκληρής συμπεριφοράς ενώ υποδύεσαι αυτό το άτομο
- Δημιουργία ιστοσελίδων για να φέρουν σε αμηχανία ή να κοροϊδέψουν κάποιον
Τι γίνεται αν το παιδί δεχτεί bullying στα social media;
Ενώ ο ίδιος ο εκφοβισμός είναι τόσο παλιός όσο ο χρόνος, τα εργαλεία της ψηφιακής εποχής συχνά κλιμακώνουν το πρόβλημα εκθετικά. Τώρα ορισμένα θύματα εκφοβισμού βιώνουν φρικτές εμπειρίες στο διαδίκτυο. Όχι μόνο το παιδί είναι θύμα στην προσωπική του ζωή, αλλά μπορεί επίσης να χρειαστεί να αντιμετωπίσει το θέμα δημόσια και να παρενοχληθεί γι’ αυτό. Τα παιδιά έχουν κάνει απόπειρες κατά της ζωής τους ως αποτέλεσμα του εκφοβισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εάν αυτό συμβεί στην οικογένειά σας, σκεφτείτε να υποβάλετε μια αναφορά στην αστυνομία και να ασκήσετε κατηγορίες.
Τι νιώθουν τα παιδιά όταν εκφοβίζονται;
Η αυτοεκτίμησή τους πέφτει κατακόρυφα και νιώθουν ότι δεν μπορούν να το πουν σε κανέναν. Επίσής, φοβούνται αντίποινα σε περίπτωση που το μαρτυρήσουν ή κάνουν οτιδήποτε. Είναι ενδιαφέρον ότι μερικά από αυτά τα παιδιά γίνονται και τα ίδια θύτες. Εκλογικεύουν ότι αν δεν θέλουν να γίνουν θύμα, πρέπει να γίνουν μέρος της ομάδας. Έτσι γίνονται επιθετικοί, κάτι που οδηγεί σε αναστολές, αποβολές και αποτυχίες.
Τι χρειάζονται τα παιδιά που εκφοβίζονται;
Χρειάζονται υποστήριξη τόσο από ενήλικες όσο και από συνομηλίκους. Πρέπει να μπορούν να μιλήσουν για τις εμπειρίες και τα συναισθήματά τους. Αναζητούν την αίσθηση ότι ανήκουν και είναι ασφαλείς, καθώς και υποστήριξη στο να μην κατηγορούν τον εαυτό τους για τον εκφοβισμό. Θέλουν επίσης να ξέρουν ότι υπάρχουν συνέπειες για τους θύτες.
Συμβουλές σε θύματα εκφοβισμού
Ο Jami Margolis αναφέρει: «Μιλάμε για το πώς πρέπει να υπερασπίζονται τον εαυτό τους και πώς να είναι καλοί φίλοι, και πόσο δύσκολα μπορεί να είναι και τα δύο αυτά πράγματα. Συνεργαζόμαστε με γονείς, διευθυντές σχολείων και δασκάλους για να βοηθήσουμε τα παιδιά που εκφοβίζονται να αισθάνονται λιγότερο απομονωμένα. Βοηθάμε τους μαθητές να βρουν τρόπους να είναι ασφαλείς, ενθαρρύνοντάς τους να παραμείνουν σε ομάδες. Ενθαρρύνουμε επίσης τα παιδιά που υφίστανται εκφοβισμό να χρησιμοποιούν τους γονείς τους ως στηρίγματα».
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να σταματήσουν τον εκφοβισμό;
Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας παραμένοντας ήρεμος και υποστηρικτικός και καθησυχάζοντάς το ότι σε καμία περίπτωση δεν φταίει για τη θυματοποίηση. Η διατήρηση ενός ανοιχτού διαλόγου μπορεί να βοηθήσει πολύ το θύμα του εκφοβισμού να αισθανθεί άνετα να μιλήσει γι’ αυτό.
Θα πρέπει επίσης να είστε σε εγρήγορση και να προσέχετε τις αλλαγές στην προσωπικότητα του παιδιού σας. Αν ο γιος ή η κόρη σας ήταν πάντα χαρούμενοι και εξωστρεφείς και ξαφνικά κρύβονται στο δωμάτιό τους και δεν θέλουν να μιλήσουν, τότε κάτι μπορεί να μην πάει καλά. Πρώτα, ενημερώστε τους ότι είναι ασφαλές να μιλήσετε και η συζήτηση θα παραμείνει μεταξύ σας. Εάν πρέπει να πάτε στο σχολείο, κάντε το ανώνυμα και βεβαιωθείτε ότι το παιδί δεν θα τραυματιστεί με κανέναν τρόπο.
Τι συμβουλές μπορούν να δώσουν οι γονείς στα παιδιά τους σχετικά με τον εκφοβισμό;
Διδάξτε στα παιδιά σας στρατηγικές ασφάλειας, όπως να απομακρύνονται, να πηγαίνουν σε δάσκαλο, προπονητή ή άλλο ασφαλή ενήλικα ή να βρουν έναν ασφαλή δημόσιο χώρο. Καλλιεργήστε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας και ενθαρρύνετέ το να αναφέρει τον εκφοβισμό σε εσάς, τους δασκάλους, τους προπονητές ή τους διευθυντές του σχολείου.
Πρέπει οι γονείς να μιλήσουν με την οικογένεια του θύτη;
Είναι καλύτερο να μην εμπλακείτε με την οικογένεια και αντ’ αυτού να αναφέρετε περιστατικά εκφοβισμού στη διεύθυνση του σχολείου, ώστε το σχολείο να αναλάβει δράση και να διεξαγάγει την κατάλληλη έρευνα. Στη συνέχεια, το σχολείο θα λάβει τα κατάλληλα μέτρα κατά του θύτη, είτε πρόκειται για διαμεσολάβηση συνομηλίκων, κράτηση, αναστολή ή αποβολή.
Συμβουλές για τους γονείς του θύτη;
Χρειάζεται να είναι αυστηροί, να τονίζουν ότι ο εκφοβισμός δεν είναι ποτέ θεμιτός και να θέσουν όρια στην επιθετική συμπεριφορά. Θυμηθείτε να ενεργείτε ως πρότυπο και να χρησιμοποιείτε μη φυσική πειθαρχία.
Τι μπορούν να κάνουν τα σχολεία για τον εκφοβισμό;
Μπορεί να είναι καλή ιδέα τα σχολεία να δημιουργήσουν μια διάταξη κατά του εκφοβισμού στο κοινωνικό-ψυχολογικό πρόγραμμα σπουδών τους, στην οποία οι μαθητές υπογράφουν τον πειθαρχικό κώδικα δεοντολογίας ως εκτελεστό αδίκημα. Τα σχολεία πρέπει να έχουν μηδενική ανοχή στον εκφοβισμό: Εάν εκφοβίζετε, θα σας αποκλείσουμε και αν σας πιάσουν ξανά, μπορεί να αποβληθείτε.
