Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού αντιμετωπίζει προβλήματα αυξημένης χοληστερίνης. Αυτό, συχνά οφείλεται σε κακή διατροφή, αλλά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην αύξησή της, όπως το φύλο, η κληρονομικότητα, η ηλικία, η καθιστική ζωή, το κάπνισμα κ.ά.
Ένας αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση της κακής χοληστερίνης είναι η κατανάλωση τροφών που είναι πλούσιες σε φυτοστερόλες. Σίγουρα σε κάποια συζήτηση έχετε ακούσει για αυτές, όμως γνωρίζετε τι είναι και ποια είναι τα οφέλη τους για την υγεία;
Στη συνέχεια, θα βρείτε όλες τις πληροφορίες που χρειάζεστε σχετικά με τις φυτοστερόλες.
Τι είναι οι φυτοστερόλες;
Οι φυτοστερόλες, γνωστές και ως φυτικές στερόλες, είναι φυσικές οργανικές ενώσεις που ανήκουν στην κατηγορία των λιπιδίων. Βρίσκονται σε μια ποικιλία φυτικών τροφίμων και έχουν παρόμοια χημική δομή με τη χοληστερόλη που βρίσκεται στα ζωικά κύτταρα. Οι πιο κοινές φυτοστερόλες είναι η καμπεστερόλη, η β-σιτοστερόλη και η στιγμαστερόλη.
Οι φυτοστερόλες δεν παράγονται από τον ανθρώπινο οργανισμό και κατά συνέπεια μπορούν να ληφθούν μόνο μέσω της διατροφής. Δεν απορροφώνται εύκολα από το γαστρεντερικό σύστημα, όμως παρεμβαίνουν στην απορρόφηση της χοληστερόλης με αποτέλεσμα τη μείωσή της.
Πού μπορείτε να τις βρείτε;
Οι φυτοστερόλες υπάρχουν αποκλειστικά σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης σε αντίθεση με τη χοληστερόλη που συναντάται σε προϊόντα που προέρχονται από ζώα. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται κάποιες από τις πιο κοινές τροφές που είναι πλούσιες σε φυτοστερόλες:
- Ξηροί καρποί και σπόροι: Καρύδια, αμύγδαλα, φιστίκια, λιναρόσπορος, σπόροι chia, σουσάμι. Η ένταξη μιας ποικιλίας ξηρών καρπών και σπόρων στη διατροφή μπορεί να σας προσφέρει μια σημαντική ποσότητα από φυτικές στερόλες.
- Φυτικά έλαια: Ελαιόλαδο, καλαμποκέλαιο, σησαμέλαιο, ηλιέλαιο. Σημαντικό είναι να αναφερθεί πως επειδή η περιεκτικότητα φυτοστερολών στα έλαια μπορεί να ποικίλει καλό είναι να επιλέγετε έλαια ψυχρής έκθλιψης ή μη ραφιναρισμένα.
- Δημητριακά ολικής άλεσης: Φύτρο σιταριού, καστανό ρύζι, πίτουρο βρώμης, κριθάρι.
- Όσπρια: Φακές, ρεβίθια, μαύρα φασόλια, σόγια.
- Φρούτα και λαχανικά: Πορτοκάλια, φράουλες, σταφύλια, μπανάνες, μήλα, λαχανάκια Βρυξελλών, μπρόκολο, αγκινάρες. Οι ποσότητες σε φυτικές στερόλες στα φρούτα και στα λαχανικά μπορεί να είναι σχετικά χαμηλές σε σύγκριση με άλλες πηγές.
- Εμπλουτισμένα τρόφιμα: Ορισμένα προϊόντα όπως μαργαρίνες, αλείμματα, γιαούρτι και ορισμένα γάλατα φυτικής προέλευσης, συχνά εμπλουτίζονται με φυτοστερόλες για να αυξηθεί η πρόσληψή τους. Σε πολλές περιπτώσεις τέτοια προϊόντα μπορούν να παρέχουν υψηλότερη συγκέντρωση φυτοστερολών από τις φυσικές πηγές.
Ποιές είναι οι ιδιότητες και ποιά τα οφέλη τους;
Ακολουθούν κάποιες από τις σημαντικές ιδιότητες και τα ευεργετικά οφέλη που παρουσιάζουν οι φυτοστερόλες για την υγεία:
- Μείωση της χοληστερίνης: Οι φυτοστερόλες επιδρούν στη μείωση της χοληστερίνης και κατ΄επέκταση στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων.
- Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες: Έχει βρεθεί πως οι φυτοστερόλες μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των φλεγμονών στο σώμα που σχετίζονται με διάφορες χρόνιες παθήσεις.
- Αντιοξειδωτική δράση: Ορισμένες φυτοστερόλες, όπως η β-σιτοστερόλη, παρουσιάζουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν τα κύτταρα από το οξειδωτικό στρες και συμβάλλουν στην πρόληψη εμφάνισης ορισμένων χρόνιων παθήσεων.
- Υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος: Έχει αποδειχθεί πως οι φυτοστερόλες ρυθμίζουν τις ανοσολογικές αποκρίσεις και ενισχύουν τη δραστηριότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην υποστήριξη ενός υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος και στη βελτίωση της συνολικής ανοσοποιητικής λειτουργίας.
- Αντικαρκινική δράση: Παρόλο που απαιτείται περαιτέρω έρευνα κάποιες μελέτες υποδεικνύουν πως οι φυτοστερόλες μπορεί να έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες, καθώς έχουν εμφανίσει δυνατότητες αναστολής ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων, ιδιαίτερα σε καρκίνους του προστάτη, του μαστού και του παχέος εντέρου.
- Οφέλη για την υγεία του δέρματος: Η εφαρμογή δερμοκαλλυντικών με φυτοστερόλες μπορεί να είναι ευεργετική για το ευαίσθητο και το ξηρό δέρμα αφού βοηθούν στη βελτίωση της λειτουργίας του δερματικού φραγμού, στη μείωση της απώλειας νερού και στην ενυδάτωσή του.
Ο ρόλος τους απέναντι στη χοληστερίνη
Ο ρόλος των φυτοστερολών απέναντι στη χοληστερίνη σχετίζεται κυρίως με την ικανότητά τους να μειώνουν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης, γνωστής και ως «κακής» χοληστερόλης. Αυτό επιτυγχάνεται, καθώς η παρόμοια δομή των φυτοστερολών με τη χοληστερόλη «μπερδεύει» το έντερο, το οποίο αντί να απορροφήσει τη χοληστερόλη, απορροφά τις φυτοστερόλες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να περνούν μικρότερες ποσότητες χοληστερόλης στο αίμα που στη συνέχεια η περίσσεια αυτής αποβάλλεται από τα κόπρανα.
Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθεί πως οι φυτοστερόλες επηρεάζουν κυρίως τη χοληστερόλη που λαμβάνεται από τη διατροφή και όχι αυτή που παράγεται στο σώμα. Το μεγαλύτερο μέρος της χοληστερόλης στο σώμα παράγεται από το συκώτι και οι φυτοστερόλες δε φαίνεται να επηρεάζουν σημαντικά αυτή την ενδογενή παραγωγή.
Ποια είναι η κατάλληλη δοσολογία;
Η κατάλληλη δοσολογία φυτοστερολών για τη μείωση της χοληστερίνης μπορεί να ποικίλει από άτομο σε άτομο ανάλογα με τις ανάγκες του. Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτες, η πρόσληψη 2-3γρ. φυτοστερολών ημερησίως μπορεί να μειώσει κατά μέσο όρο 10% τα επίπεδα LDL χοληστερόλης. Η χαμηλότερη συνιστώμενη δοσολογία είναι 0,8-1γρ. την ημέρα και η ανώτερη τα 3γρ., καθώς δεν έχει αποδειχθεί ότι μεγαλύτερη πρόσληψη έχει επιπλέον οφέλη.
Για να είναι αποτελεσματική η δράση των φυτοστερολών θα πρέπει να καταναλώνονται μαζί με τα γεύματα που περιέχουν χοληστερόλη, ώστε να ανταγωνιστούν την απορρόφησή της.
Πιθανές παρενέργειες
Οι φυτοστελόρες θεωρούνται γενικά ασφαλείς όταν καταναλώνονται ως μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής. Υπάρχουν ελάχιστες πιθανές παρενέργειες που συνοψίζονται παρακάτω:
- Γαστρεντερικές διαταραχές: Ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανίσουν ήπιες γαστρεντερικές διαταραχές όπως διάρροια, δυσκοιλιότητα, φούσκωμα, καούρα και αποχρωματισμό των κοπράνων όταν καταναλώνουν υψηλές δόσεις φυτοστερολών. Οι παρενέργειες αυτές είναι, συνήθως, προσωρινές και υποχωρούν αφου το σώμα προσαρμοστεί στην αυξημένη πρόσληψη φυτοστερολών.
- Μείωση απορρόφησης λιποδιαλυτών βιταμινών: Οι φυτοστερόλες μπορεί να επηρεάσουν την απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών (A, D, E και K). Ωστόσο, αυτό είναι σπάνιο ειδικά όταν καταναλώνονται στα πλαίσια μιας καλά ισορροπημένης διατροφής.
- Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα: Τα συμπληρώματα διατροφής με φυτοστερόλες μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα ορισμένων φαρμάκων, ιδιαίτερα αυτών που χρησιμοποιούνται για τη μείωση των επιπέδων χοληστερίνης. Για να το αποφύγετε συστήνεται να λαμβάνετε το συμπλήρωμα αρκετές ώρες πριν ή μετά τη δόση του φαρμάκου.
Τέλος, συμπληρώματα διατροφής με φυτοστερόλες δεν πρέπει να χορηγούνται σε άτομα που πάσχουν από σιτοστερολαιμία, μία σπάνια γενετική διαταραχή που προκαλεί υπερβολική συσσώρευση λίπους στο αίμα και τους ιστους και μπορεί να επιδεινωθεί με την κατανάλωση φυτοστερολών.
Σε κάθε περίπτωση, εάν διαγνωστείτε με υπερχοληστερολαιμία, συστήνουμε να απευθυνθείτε στον θεράποντα ιατρό σας, ώστε να συζητήσετε για το ιδανικότερο σχήμα θεραπείας με βάση τις ανάγκες σας.
