Ιδιαίτερα αυξημένες εμφανίζονται οι συμπεριφορικές διαταραχές στα παιδιά και κυρίως η επιθετικότητα και η αυτοκαταστροφή, μετά την πανδημία σύμφωνα με τα στοιχεία του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης.
Η αύξηση υπολογίζεται σε 20% έως 30%, σε σύγκριση με τα χρόνια πριν από την πανδημία, αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο παιδοψυχίατρος Βάιος Νταφούλης, από το Παιδοψυχιατρικό Τμήμα του νοσοκομείου.
Κάποια από αυτά τα παιδιά εκδηλώνουν αυτοκαταστροφική συμπεριφορά ή επιθετική συμπεριφορά εναντίον άλλον παιδιών. ‘Άλλα βιώνουν συμπτώματα μετατραυματικού στρες μετά από συμπλοκές ανηλίκων σε εξωτερικούς χώρους. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις άσκησης λεκτικού εκφοβισμού ή σωματικού εκβιασμού.
Οι ειδικοί βλέπουν επίσης εφήβους, οι οποίοι καταγγέλλουν ή αναφέρουν τέτοιου είδους συμπεριφορές. Προχωρούν επίσης σε ψυχιατρική εκτίμηση ανηλίκων, μετά από σχετικές καταγγελίες σε οργανισμούς για τα παιδιά ή στην αστυνομία.
«Πολύ μεγαλύτερη είναι η αύξηση των επιθετικών ή αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών στα ενδοκλινικά περιβάλλοντα, δηλαδή σε περιβάλλοντα όπου χρειάζεται και κλινική νοσηλεία», επισημαίνει ο κ. Νταφούλης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν την πανδημία νοσηλεύονταν κατά μέσον όρο 50 παιδιά τον χρόνο με σοβαρές επιθετικές διαταραχές συμπεριφοράς. Τώρα πια, όμως, κυμαίνονται μεταξύ 80 και 100.
Αύξηση σημειώνει και ο αριθμός των παιδιών που παραπέμπονται από τα σχολεία στο νοσοκομείο. «Τα σχολεία έχουν ένα δικό τους σύστημα, στο οποίο σχολικοί ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί βλέπουν τα παιδιά», εξηγεί. «Εκείνα, αφού εκτιμηθούν από τα ΚΕΔΑΣΥ και τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Παιδείας, προσέρχονται στο νοσοκομείο».
Τα παιδιά αυτά αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα, που είναι κυρίως (αλλά όχι μόνο) οικογενειακά, προσθέτει. «Τέτοια παιδιά με σοβαρά προβλήματα οφείλουμε να τα δούμε και να τα προσέξουμε», τονίζει.
Ο ρόλος της πανδημίας
Ο κ. Νταφούλης εκτιμά ότι η κοινωνική απομόνωση που προκάλεσαν οι περιορισμοί της πανδημίας, έχει παίξει σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά των παιδιών. Τα παιδιά στην πλειονότητά τους έδειξαν μεγάλη ψυχική ανθεκτικότητα. Δεν συνέβη, όμως, το ίδιο και με τους ευάλωτους ψυχικά πληθυσμούς.
«Μετά την πανδημία έχουμε μια πραγματικά σημαντική αύξηση στα φαινόμενα της βίας, της παραβατικότητας και της επιθετικότητας», εξηγεί. «Μάλιστα συχνά συνυπάρχει με τάσεις αυτοκτονικότητας και αυτοκαταστροφικότητας».
Έχει επίσης αυξηθεί η σχολική παραβατικότητα. «Γίνονται επεισόδια με διάφορα παιδιά και για διάφορους λόγους, όχι μόνο σε ενδοοικογενειακά αλλά και σε σχολικά περιβάλλοντα», συνεχίζει. «Ξέρουμε επίσης ότι έχει αυξηθεί και η ενδοοικογενειακή βία. Αναφορές γίνονται στις γραμμές καταγγελίας που υπάρχουν γενικότερα στις αστυνομικές διευθύνσεις».
Ο παιδοψυχίατρος πιστεύει πως όλ’ αυτά δεν είναι επακόλουθο μόνο της πανδημίας, αλλά και:
- Των γενικότερων ψυχοπιεστικών συνθηκών ζωής
- Της έλλειψης ικανών διαπροσωπικών σχέσεων
- Της έλλειψης προτύπων
«Νομίζω ότι τα πρότυπα που προβάλλονται είναι η βιαιότητα στη ζωή μας και η επιθετικότητα», προσθέτει.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Ο κ. Νταφούλης τονίζει πως για να αντιμετωπίσουν οι γονείς το όλο πρόβλημα, πρέπει να το προλάβουν στην αρχή του. Επομένως καλό είναι να μιλάνε με τα παιδιά τους και να στέκονται δίπλα τους, για να προλάβουν την διαταραχή στη συμπεριφορά τους.
«Αν προλάβουμε, παραδείγματος χάριν, τις συμπεριφορές σχολικού εκφοβισμού, είτε στο διάλειμμα είτε διαδικτυακά, τότε τα πράγματα θα είναι πολύ καλύτερα», επισημαίνει.
Σε κάθε περίπτωση σημειώνει ότι τα παιδιά συνήθως δεν μιλούν εύκολα για περιστατικά σωματικής ή λεκτικής κακομεταχείρισης, πόσο μάλλον για ενδεχόμενη σεξουαλική κακοποίηση.
«Πρέπει τα παιδιά να εμπιστευτούν. Ο μόνος τρόπος για να μιλήσουν είναι να εμπιστευτούν», λέει ο ειδικός. «Άρα οφείλουμε να έχουμε στενές σχέσεις στην οικογένεια ή στενές φιλικές, διαπροσωπικές σχέσεις γιατί αυτές συμφέρουν στα παιδιά μας. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, τα παιδιά μπορούν να εκφραστούν και να προλάβουμε, αν γίνεται κάποιο τέτοιου είδους φαινόμενο».
Στο ερώτημα, τέλος, αν είναι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος για την εξέλιξη του φαινομένου στο μέλλον, απαντάει: «Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος… Οι συμπεριφορές εξαρτώνται από τους ανθρώπους. Εάν οι άνθρωποι ενδιαφερθούμε περισσότερο, κατ’ αρχάς οι γονείς και μετά οι εκπαιδευτικοί, τότε όλα θα είναι καλά. Εξαρτάται από τη δική μας διάθεση ως κοινωνία πόσο είμαστε αποφασισμένοι. Κάθε μορφή βίας πρέπει να είναι απόλυτα καταδικαστέα κι αυτό πρέπει να γίνεται από νωρίς…».
