Ο αθροιστικός πονοκέφαλος (Cluster Headache) θεωρείται ένας από τους πιο έντονους και βασανιστικούς πονοκεφάλους που μπορεί να βιώσει ο άνθρωπος, συχνά περιγράφεται μάλιστα ως «εξουθενωτικός». Ανήκει στην κατηγορία των πρωτοπαθών πονοκεφάλων και χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια έντονου πόνου στη μία πλευρά του κεφαλιού, συνήθως γύρω ή πίσω από το μάτι. Το όνομά του προέρχεται από το γεγονός ότι εμφανίζεται σε «συστάδες» ή «κύκλους», δηλαδή πολλές κρίσεις μέσα σε μία περίοδο εβδομάδων ή μηνών, οι οποίες μπορεί να επανεμφανιστούν μετά από διάστημα ύφεσης.
Ο πόνος του αθροιστικού πονοκεφάλου είναι ξαφνικός, διαπεραστικός και συχνά περιγράφεται σαν «κάψιμο» ή «τρύπημα» βαθιά στην περιοχή του ματιού. Τα επεισόδια διαρκούν συνήθως από 15 λεπτά έως 3 ώρες και μπορούν να επαναληφθούν έως και αρκετές φορές μέσα στο ίδιο 24ωρο. Συνοδευτικά συμπτώματα περιλαμβάνουν δάκρυα στο μάτι, ρινική συμφόρηση ή καταρροή, ερυθρότητα στο μάτι, πτώση βλεφάρου και έντονη ανησυχία ή υπερκινητικότητα κατά την κρίση, καθώς οι πάσχοντες συχνά αδυνατούν να μείνουν ακίνητοι από τον πόνο. Οι κρίσεις τείνουν να εμφανίζονται τις ίδιες ώρες κάθε ημέρα, ακόμη και κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Η ακριβής αιτία του αθροιστικού πονοκεφάλου δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι συνδέεται με δυσλειτουργία του υποθαλάμου, του τμήματος του εγκεφάλου που ρυθμίζει το βιολογικό ρολόι και ορμονικές λειτουργίες. Παράγοντες που μπορεί να πυροδοτήσουν ή να επιδεινώσουν τα επεισόδια είναι η κατανάλωση αλκοόλ, ο καπνός, οι έντονες οσμές, οι αλλαγές στον ύπνο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, το έντονο στρες.
Η αντιμετώπιση επικεντρώνεται στη μείωση της έντασης και της συχνότητας των κρίσεων. Για την άμεση ανακούφιση, οι γιατροί συχνά συστήνουν εισπνεόμενο οξυγόνο υψηλής ροής ή ειδικά φάρμακα ταχείας δράσης, όπως οι τριπτάνες. Για πρόληψη χρησιμοποιούνται θεραπείες όπως βεραπαμίλη, στεροειδή ή νεότερες νευρολογικές παρεμβάσεις ανάλογα με τη σοβαρότητα. Η καταγραφή των επεισοδίων, η αποφυγή πυροδοτικών παραγόντων και η σταθερή ρουτίνα ύπνου μπορούν επίσης να συμβάλουν σημαντικά στον έλεγχο της κατάστασης.
Αν και ο αθροιστικός πονοκέφαλος δεν απειλεί τη ζωή, επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα και την ψυχική υγεία του ασθενούς. Η σωστή διάγνωση και η εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση μπορούν να κάνουν καθοριστική διαφορά στην ποιότητα ζωής όσων ζουν με αυτή την απαιτητική νευρολογική διαταραχή.
