Το άγχος για την υγεία είναι απόλυτα φυσιολογικό σε ένα λογικό βαθμό. Όλοι ανησυχούμε περιστασιακά για κάποιο σύμπτωμα ή για την έκβαση μιας εξέτασης. Ωστόσο, όταν το άγχος γίνεται εμμονικό, επηρεάζοντας την καθημερινότητα και τη λειτουργικότητα του ατόμου, τότε μπορεί να προκαλέσει πραγματικά προβλήματα υγείας – και όχι απλώς να τα φανταζόμαστε.
Τι είναι το υπερβολικό άγχος για την υγεία;
Στην ψυχολογία, αυτή η κατάσταση ονομάζεται υποχονδρία ή, σύμφωνα με τα νεότερα διαγνωστικά κριτήρια, διαταραχή άγχους για την υγεία. Το άτομο νιώθει διαρκή ανησυχία πως πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια, παρότι οι ιατρικές εξετάσεις είναι φυσιολογικές. Συχνά ερμηνεύει αθώα σωματικά συμπτώματα (π.χ. πονοκέφαλο, ταχυπαλμία, ζάλη) ως ενδείξεις σοβαρής νόσου.
Πώς επηρεάζει το σώμα;
Η συνεχής ενεργοποίηση του στρες επιδρά αρνητικά στο σώμα. Η αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης και αδρεναλίνης προκαλεί:
- Υψηλή αρτηριακή πίεση,
- Αϋπνία και κόπωση,
- Πεπτικά προβλήματα (π.χ. ευερέθιστο έντερο, καούρες),
- Πτώση του ανοσοποιητικού,
- Ενίσχυση της σωματοποιημένης συμπτωματολογίας (π.χ. μυϊκοί πόνοι, τάσεις λιποθυμίας).
Επιπλέον, το άτομο μπορεί να επισκέπτεται υπερβολικά συχνά γιατρούς, να αποφεύγει δραστηριότητες, να κλείνεται κοινωνικά και να βασανίζεται από αρνητικές σκέψεις που χειροτερεύουν την ψυχική του υγεία.
Πώς αντιμετωπίζεται;
- Ψυχοθεραπεία (ιδίως γνωσιακή-συμπεριφορική) για να αλλάξει ο τρόπος σκέψης και να μειωθεί η καταστροφική ερμηνεία των συμπτωμάτων.
- Διαχείριση του στρες με τεχνικές χαλάρωσης, αναπνοές, άσκηση και mindfulness.
- Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδείκνυνται φαρμακευτικές παρεμβάσεις (αντικαταθλιπτικά/αγχολυτικά).
Το σώμα και το μυαλό λειτουργούν σε άμεση σύνδεση. Όταν το άγχος για την υγεία μας ξεφεύγει από τον έλεγχο, η ψυχική πίεση μετατρέπεται σε σωματικά προβλήματα. Γι’ αυτό η φροντίδα του νου είναι εξίσου σημαντική με τη φροντίδα του σώματος.
