Αν και το έχουμε συνδυάσει μόνο με την αντιμετώπιση του κρυολογήματος τον χειμώνα, οι γιατροί λένε πως το ταπεινό φασκόμηλο μπορεί να βοηθήσει με πολλούς τρόπους τον οργανισμό μας να παραμείνει υγιείς. Μάλιστα από αρχαιοτάτων χρόνων το αποκαλούν “το βότανο της αθανασίας”.
Στην Ελλάδα το συναντάμε με τις ονομασίες φασκόμηλο, ελελίσφακος, ελαφόβοσκο και σφάγνο.
Ωστόσο φασκομηλιά είναι το κοινό όνομα του φυτού. Στην πραγματικότητα προέρχεται από μια πολύ συνηθισμένη ασθένεια του ίδιου του θάμνου, η οποία προκαλείται από κάποιο έντομο. Συχνά, στους θάμνους της φασκομηλιάς σχηματίζονται σκληρά και χνουδωτά μπαλάκια, τα οποία μοιάζουν με καρπούς. Ο ελληνικός λαός τα ονόμασε “μήλα”. Aπό αυτά πήρε το “λαϊκό” της όνομά η φασκομηλιά.
Ποια είναι η συναρπαστική ιστορία του φασκόμηλου;
Όλοι οι λαοί από τους αρχαίους Έλληνες, τους Άραβες, τους Λατίνους και φυσικά τους Κινέζους, γνώριζαν την θεραπευτική αξία του φασκόμηλου. Tο χρησιμοποιούσαν τόσο στην καθημερινότητά τους, όσο και στις θεραπευτικές και λατρευτικές τους πρακτικές.
Πρώτοι από όλους, ιερές ιδιότητες με έμφαση στην γονιμότητα, δίνουν στο φασκόμηλο οι αρχαίοι Έλληνες. Το φυτό ήταν αφιερωμένο στον πατέρα όλων των θεων, τον Δία, γνωστό άλλωστε για την έντονη ερωτική του δράση… Όταν οι μαχητές λοιπόν επέστρεφαν από τις πολυετής εκστρατείες και τους πολέμους, το πρώτο ρόφημα που τους προσέφεραν λέγεται πως ήταν το φασκόμηλο, για ευνόητους λόγους!
Θεραπευτές όπως ο Θεόφραστος, ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης αναφέρονται στα γραπτά τους εγκωμιαστικά στο ταπεινό φασκόμηλο και τις τονωτικές του ιδιότητες για το σώμα και τον νού.
Ανάλογη αξία απέδιδαν στο φυτό και οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι, οι οποίοι όμως έδιναν έμφαση στην κατανάλωσή του από τις γυναίκες. Θεωρούσαν ότι η καθημερινή του χρήση έκανε τον θηλυκό πληθυσμό πιο γόνιμο.
Οι Άραβες το θεωρούσαν πολυφάρμακο και οι αρχαίοι λαοί της κεντρικής και νότιας Αμερικής το χρησιμοποιούσαν για τα δαγκώματα των φιδιών και των εντόμων, όπως επίσης και για να διώχνουν τα κακά πνεύματα.
Οι Λατίνοι ονόμαζαν την φασκομηλιά ιερό φυτό (herba sacra). Το λατινικό του όνομα ακόμη και σήμερα είναι σαλβία. Προκύπτει από το ρήμα salvere, το οποίο σημαίνει «είμαι υγιής». Για τους Λατίνους το φασκόμηλο ήταν ιερό, το συνέδεαν με την αθανασία. Το χρησιμοποιούσαν σε τελετές και οι σοφοί της Σχολής του Σαλέρνο διατείνονταν ότι ήταν το καλύτερο φάρμακο κατά του θανάτου!
Εκείνη την εποχή οι επιδημίες θέριζαν τους πληθυσμούς της Ευρώπης και ήταν γνωστό ότι μια φασκομηλιά στην αυλή του σπιτιού λειτουργούσε προστατευτικά. Μάλιστα λέγεται πως στους βασιλικούς κήπους του Καρλομάγνου, το φασκόμηλο φυτεύτηκε με την εντολή βασιλικού διατάγματος. Τόσο πολύ είχε αναδειχθεί η αξία του.
Οι Βρετανοί γνώρισαν το φασκόμηλο από τους Ρωμαίους. Αυτοί και οι Ολλανδοί, στο εμπόριο τσαγιού που έκαναν με τους Κινέζους αντάλλασσαν το τσάι τους με φασκόμηλο.
Προφανώς οι Κινέζοι εκτιμούσαν ιδιαίτερα το φυτό. Για τον λόγο αυτό προσέφεραν το δημοφιλές στον δυτικό κόσμο τσάι τους, παίρνοντας ως αντάλλαγμα πολύτιμα για αυτούς φορτία φασκόμηλου. Το φασκόμηλο χρησιμοποιούσαν και ακόμη χρησιμοποιούν στις παραδοσιακές ιατρικές συνταγές τους. Τότε αλλά και σήμερα για τους Κινέζους είναι γνωστό με την ονομασία ελληνικό βλαστάρι.
Το ίδιο και οι Γάλλοι, παραδοσιακά ονομάζουν το φασκόμηλο ελληνικό τσάι. Το χρησιμοποιούν για ιατρικούς λόγους αλλά και στην γαστρονομία τους, για την οποία άλλωστε είναι διάσημοι.
Υπάρχει μια ιστορία που αφορά τον 17ο αιώνα και τα χρόνια της πανούκλας στην Τουλούζη. Η ιστορία λέει, ότι επιτήδειοι λεηλατούσαν τους νεκρούς από πανούκλα, με κάποιον τρόπο καλά προστατευμένοι από την μολυσματική ασθένεια. Όταν τους συνέλαβαν, στη δίκη που έγινε αντάλλαξαν την ζωή τους με ένα μυστικό, την συνταγή της ανοσοποιητικής τους ασπίδας. Δεν ήταν άλλη, από μια αυτοσχέδια αλοιφή με φασκόμηλο, θυμάρι, λεβάντα και δεντρολίβανο.
Πόσο επίκαιρο ακούγεται αυτό στις μέρες μας και πόσο άξιο για επιστημονική διερεύνηση;
Έναν αιώνα αργότερα, σε μια αντίστοιχη περίπτωση λεηλασίας πτωμάτων κάτω από μολυσματικές συνθήκες στην Μασσαλία, οι κλέφτες χρησιμοποίησαν ένα ανάλογο σκεύασμα, με προσθήκη σκόρδου και ξυδιού. Έμεινε γνωστό στην ιστορία, ως «το λάδι των τεσσάρων κλεφτών» και αργότερα χρησιμοποιήθηκε προληπτικά στις επιδημίες μολυσματικών νόσων.
Αξίζει να πούμε, ότι σήμερα στο Άγιο Όρος, κάθε κελί μοναχού και κάθε αυλή μοναστηριού, διαθέτει μερικές πολύτιμες φασκομηλιές. Σίγουρο γιατρικό για τα κρυολογήματα του χειμώνα και φάρμακο για όλες τις παθήσεις όπως λένε και οι Άγιοι Πατέρες.
