Αν είστε από εκείνους που πιστεύουν πως τα αντικαταθλιπτικά σκευάσματα συνδέονται μόνο με όσους πάσχουν από τρέλα ή κατάθλιψη κάνετε λάθος. Μπορεί να έχει επικρατήσει η άποψη ότι είναι χάπια βαριών ασθενειών, όμως δεν είναι αλήθεια.
Στην πραγματικότητα, τα αντικαταθλιπτικά είναι ένα εργαλείο, που βοηθά παγκοσμίως μία μεγάλη μερίδα του πληθυσμού να αντιμετωπίσει διάφορες δυσκολίες και να αντεπεξέλθει στην καθημερινότητα αξιοπρεπώς, λειτουργικά και χωρίς να ταλαιπωρείται.
Μάλιστα οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι τα αντικαταθλιπτικά δεν είναι εθιστικά, δειγερτικά ούτε ηρεμιστικά. Αντίθετα, αυτά λειτουργούν εξισορροπητικά στους νευροδιαβιβαστές κι επιφέρουν τη λεγόμενη νορμοθυμία, δηλαδή την αίσθηση ισορροπίας. Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι είναι καλό να λαμβάνονται άσκοπα και άκριτα, με το παραμικρό συναίσθημα θλίψης ή σε μία δύσκολη κατάσταση. Αν και τα χάπια αυτά μπορεί να τα προμηθευτεί κανείς χωρίς συνταγογράφηση στην Ελλάδα, είναι απαραίτητο να λάβει πρώτα τη γνώμη ενός ειδικού, πριν προβεί στη λήψη τους. Τα αντικαταθλιπτικά είναι μία θεραπευτική αγωγή που απαιτεί δέσμευση και συνέπεια από το άτομο.
Τι είναι τα αντικαταθλιπτικά;
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Τα αντικαταθλιπτικά παρασκευάστηκαν πρώτη φορά κατά τη δεκαετία του ’50-’60 για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, εξ ’ου και το όνομά τους. Σήμερα, αποτελούν θεραπεία εκλογής και για άλλες διαταραχές εκτός από την κατάθλιψη. Συγκεκριμένα, μπορούν να χορηγηθούν σε περιπτώσεις όπως είναι η διαταραχή πανικού, το μετατραυμτικό stress (PTSD) ή η γενικευμένη διαταραχή άγχους, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, οι διατροφικές διαταραχές, οι διαταραχές σωματοποίησης (όταν δηλαδή ένα ψυχικό πρόβλημα εκδηλώνεται με σωματικά συμπτώματα), η προεμμηνορυσιακή δυσφορική διαταραχή κ.α.
Σε άλλες περιπτώσεις, τα αντικαταθλιπτικά χορηγούνται από τον ιατρό ως συμπληρωματική θεραπεία σε άλλες καταστάσεις, όπως είναι η αϋπνία, ο χρόνιος πόνος και οι ημικρανίες.
Πως λειτουργούν τα αντικαταθλιπτικά;
Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα στοχεύουν στη βελτίωση και τη διόρθωση της δράσης των νευροδιαβιβαστών. Οι νευροδιαβιβαστές είναι βιοχημικές ενώσεις, που απελευθερώνονται από τους νευρώνες προκειμένου να επιτευχθεί η νευρωνική επικοινωνία. Η έκκριση και η λειτουργία των νευροδαβιβαστών πολλές φορές μπορεί να διαταραχθούν για διάφορους λόγους. Από τους πιο γνωστούς νευροδιαβιβαστές είναι η σεροτονίνη, η νοραδρεναλίνη και η ντοπαμίνη. Αυτοί μάλιστα εμπλέκονται στη διαμόρφωση της διάθεσης και της συμπεριφοράς. Κάποιο πρόβλημα με αυτούς τους νευροδιαβιβαστές μπορεί να εκδηλωθεί με διαταραχές της διάθεσης, παθολογικό άγχος και άλλα προβλήματα. Τα αντικαταθλιπτικά, λοιπόν, στοχεύουν στην «επιδιόρθωση» αυτής της διαταραχής της ισορροπίας των νευροδιαβιβαστών, που εκδηλώνεται με διάφορα ενοχλητικά συμπτώματα.
Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς ότι τα αντικαταθλιπτικά δε δρουν αμέσως. Μάλιστα, χρειάζονται αρκετές ημέρες για να λειτουργήσουν. Η βελτίωση των συμπτωμάτων μπορεί να πάρει έως κι 6 εβδομάδες.
Τύποι αντικαταθλιπτικών φαρμάκων
Υπάρχουν διάφοροι τύποι αντικαταθλιπτικών, τα οποία χωρίζονται ανάλογα με τον το μηχανισμό δράσης τους σε διαφορετικά μέρη – συστήματα του εγκεφάλου. Κάθε τύπος φαρμάκου αποτελείται από διαφορετικά μόρια και προφίλ δράσης. Ανάλογα με την περίπτωση και το προφίλ του ασθενή, ο ιατρός είναι ο καταλληλότερος άνθρωπος για να αποφασίσει ποιο είδος αντικαταθλιπτικού θα χορηγήσει.
Kάποιοι τύποι των αντικαταθλιπτικών είναι οι εξής:
Αντικαταθλιπτικά νέας γενιάς
SSRIs
Πρόκειται για τους επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, οι οποίοι μάλιστα συνταγογραφούνται συχνότερα από άλλα αντικαταθλιπτικά. Αυτά εμποδίζουν την επαναπρόσληψη, δηλαδή την απορρόφηση, της σεροτονίνης. Για αυτό, ονομάζονται και επιλεκτικοί, αφού δεν επιδρούν σε άλλους νευροδιαβιβαστές, όπως είναι η ντοπαμίνη. Έτσι, συμβάλλουν στη βελτίωση της λειτουργίας των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο και τη λήψη & μεταφορά μηνυμάτων. Χορηγούνται σε περιπτώσεις διαταραχών διάθεσης (μείζονα κατάθλιψη), αγχωδών διαταραχών, ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Σε σύγκριση με πιο παλιά αντικαταθλιπτικά, τα SSRIs συνοδεύονται από λιγότερες παρενέργειες.
Μερικά SSRIs είναι τα εξής:
- Παροξετίνη (Seroxat)
- Eσιταλοπράμη (Cipralez, Entact)
- Φλουοξετίνη (Ladose)
- Φλουβοξαμίνη (Dumyrox)
- Σιταλοπράμη (Seropram)
- Σερτραλίνη (Zoloft)
SΝRIs
Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νοραδρεναλίνης (SNRIs) εκτός από τη σεροτονίνη επιδρούν και στη νορεπινεφρίνη, με αποτέλεσμα να συμβάλουν στη σταθεροποίηση του συναισθήματος και της διάθεσης. Συνήθως, χορηγούνται σε περιπτώσεις μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου, αγχωδών διαταραχών, χρόνιου πόνο και ινομυαλγίας.
Μερικά SΝRIs είναι τα εξής:
- Bενλαφαξίνη (Effexor)
- Ντουλοξετίνη (Cymbalta)
NASSAs
Πρόκειται για τους ανταγωνιστές ή αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και νοραδρεναλίνης και αποτελούν αποτελεσματική θεραπεία για την κατάθλιψη με στοχευμένο μηχανισμό σε αυτήν. Συγκεκριμένα, αυξάνουν τα επίπεδα νοραδρεναλίνης και σεροτονίνης στις συνάψεις των νευρώνων. Μπορεί να χορηγηθούν, επίσης, σε διαταραχές άγχους και διαταραχές της προσωπικότητας, όπως είναι η οριακή ή οιστριονική διαταραχή.
Μερικά NASSAs είναι τα εξής:
- Μιανσερίνη
- Μιρταζαπίνη (Remeron)
NDRIs
Είναι οι αναστολείς επαναπρόσληψης της νορεπινεφρίνης και της ντοπαμίνης. Είναι χρήσιμοι στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, καθώς προσφέρουν κινητοποίηση, αφού επιδρούν στο προμετωπιαίο φλοιό, με αποτέλεσμα να αυξάνουν την ενέργεια και να τονώνουν το άτομο. Προτείνεται σε άτομα με συμπτώματα, όπως είναι η υπνηλία, η κλινοφιλία κ.α. Το πιο γνωστό ΝDRI είναι η βουπροπιόνη (Wellbutrin).
NaRIs ή NSRIs
Οι αναστολείς επαναπρόσληψης νορεπινεφρίνης είναι ευρέως διαδεδομένοι για την αποτελεσματικότητά τους σε συμπτώματα διαταραχής ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ). Κυρίως η ατομοξετίνη (Strattera). Ένα άλλο είδος NSRI, η ρεβοξετίνη πολλές φορές έχει αμφισβητηθεί ως κατάλληλο για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
SMSs
Είναι οι τροποποιητές και διεγέρτες των υποδοχέων σεροτονίνης, που συγκαταλέγεται στα τελευταίας γενιάς αντικαταθλιπτικά. Μεταξύ άλλων, βελτιώνει τις γνωστικές λειτουργίες. Η βορτιοξετίνη είναι ένα από αυτά.
SARIs
Οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και ανταγωνιστής των 5-HT2 υποδοχέων. Στοχεύουν στην ανακούφιση από συμπτώματα, όπως είναι η αϋπνία, η καταθλιπτική διάθεση και η ψυχοκινητική ανησυχία.
Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα εξής:
- Tραζοδόνη (Trittico, Desyrel)
- Nεφαζοδόνη (Dutokin)
Παλιότερης γενιάς αντικαταθλιπτικά
TCAs
Πρόκειται για τα λεγόμενα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, τα οποία πήραν το όνομά τους από τους 3 δακτυλίους που έχουν στη χημική τους δομή. Χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της κατάθλιψης, του παθολογικού άγχους και του χρόνιου πόνου. Είναι αρκετά αποτελεσματικά φάρμακα, αλλά επειδή ανήκουν σε προηγούμενη γενιά παρουσιάζουν περισσότερες παρενέργειες σε σχέση με τα νεότερα αντικαταθλιπτικά.
Τα TCAs είναι τα εξής:
- Aμιτριπτυλίνη (Minitran)
- Kλομιπραμίνη (Anafranil)
ΜΑΟΙs
Oι αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης αναστέλλουν τη δράση αυτής, η οποία είναι ένα ένζυμο στον εγκέφαλο, που συμβάλει στη διάσπαση της σεροτονίνης. Χορηγώντας αυτό το φάρμακο, διασπάται λιγότερη σεροτονίνη, άρα συγκεντρώνεται περισσότερη, με αποτέλεσμα τη βελτίωση του συναισθήματος. Χορηγούνται ακόμη, κυρίως σε περίπτωση που δε λειτουργήσουν, άλλα νεότερα φάρμακα, όπως είναι τα SSRIs και SNRIs.
Τα MAOIs είναι τα εξής
- φαινελζίνη (Nardil)
- τρανυλκυπρομίνη
- ισοκαρβοξαζίδη
Ποτε χρειάζεται να πάρω αντικαταθληπτικά
Αυτή η ερώτηση μπορεί να απαντηθεί από το θεράποντα ιατρό σας. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, τα αντικαταθλιπτικά χορηγούνται όταν ένα άτομο αδυνατεί να αντεπεξέλθει στην καθημερινότητα ή όταν αρνητικά συναισθήματα, όπως το άγχος, ο θυμός και η θλίψη, υπερβαίνουν τα όρια του. Μία ακόμη περίπτωση χορήγησης αντικαταθλιπτικών, είναι η υπάρξη σοβαρών ψυχικών διαταραχών, όπως είναι η μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, η διπολική διαταραχή ή κάποιες διαταραχές προσωπικότητας.
Ένας συχνός φόβος σχετικά με τα αντικαταθλιπτικά είναι ότι θα αλλάξει η προσωπικότητα του ατόμου, που θα τα πάρει, ή ότι θα δεσμευτεί με αυτά για όλη του τη ζωή. Όσον αφορά την πρώτη, αρκετά συχνή, πεποίθηση, αυτή δεν έχει καμία απολύτως επιστημονική βάση. Τα αντικαταθλιπτικά επεμβαίνουν σε μέρη του εγκεφάλου, που ρυθμίζουν το συναίσθημα και τη διάθεση, με στόχο την εξισορρόπησή τους. Έτσι, δίνουν ένα κίνητρο στο άτομο να αντιμετωπίσει με καλύτερη ψυχολογία ενδεχόμενα προβλήματα, που αντιμετωπίζει ή να ανακουφιστεί από εξαιρετικά δύσκολα συμπτώματα και από τη δυσφορία.
Σε πρώτη φάση, απευθυνθείτε σε έναν ειδικό, ο οποίος είναι ο πιο αρμόδιος να ανταποκριθεί στις δικές σας ιδιαίτερες ανάκγες, να σας συμβουλεύσει και να σας καθοδηγήσει προς τη σωστότερη επιλογή.
Σημαντικό είναι η φαρμακευτική αγωγή να συνδυάζεται με ψυχοθεραπεία. Αρνητικά συμπτώματα και ψυχολογικές δυσκολίες δεν προκύπτουν από κάποιον ιό που κολλήσαμε, το οποίο θα θεραπεύσουμε με ένα φάρμακο. Αν και υπάρχουν σύνθετες ψυχιατρικές διαταραχές με βιολογική και κληρονομική βάση, συνήθως, οι ψυχολογικές δυσκολίες αποτελούν απόρροια του τρόπου ζωής του ατόμου και των επιλογών που κάνει. Έτσι, είναι σημαντικό να δράσει κανείς ολιστικά, ώστε να ζήσει μία ζωή από την οποία αντλεί ικανοποίηση.
Προσοχή! Τα αντικαταθλιπτικά δεν πρέπει να λαμβάνονται κατά βούληση ή να διακόπτεται απότομα η λήψη τους.
Ακόμη κι αν τώρα σου φαίνεται βουνό, κάνε απλώς το πρώτο βήμα και απευθύνσου σε ένα ειδικό. Αυτό είναι αρκετό για να δεις τα πράγματα να καλυτερεύουν.
Χρήσιμα τηλέφωνα
1018: Γραμμή Βοήθειας για την Αυτοκτονία
10306: Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης
11528: Γραμμή Ψυχολογικής Στήριξης “ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ”
15900: Γραμμή SOS (γυναίκες κ παιδιά που υφίστανται σωµατική και ψυχολογική κακοποίηση)
11525: Γραμμή Μαζί για το Παιδί (συμβουλευτική για οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζει ένα παιδί ή έφηβος έως 18 ετών)
