Όλο και συχνότερα ακούμε τα τελευταία χρόνια να παραπονιούνται για πόνους που τους προκαλεί ο έρπητας ζωστήρα. Τί ακριβώς είναι και πώς αντιμετωπίζεται;
Ο έρπητας ζωστήρα είναι μια λοίμωξη που προκαλείται από τον ιό της ανεμοβλογιάς Ακόμα και μετά το πέρας της λοίμωξης από ανεμοβλογιά, ο ιός παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση στο νευρικό σας σύστημα για χρόνια προτού ξαναεμφανιστεί ως έρπητας ζωστήρας.
Ο έρπης ζωστήρα είναι ο τύπος ιογενούς λοίμωξης που χαρακτηρίζεται από ένα κόκκινο δερματικό εξάνθημα το οποίο μπορεί να προκαλέσει πόνο και κάψιμο. Εμφανίζεται συνήθως ως λωρίδα με φουσκάλες στη μία πλευρά του σώματος, συνήθως στον κορμό, το λαιμό ή το πρόσωπο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι φουσκάλες εξαφανίζονται εντός 3 έως 5 εβδομάδων. Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), περίπου ένας στους τρεις ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες θα εμφανίσει έρπητα ζωστήρα κάποια στιγμή στη ζωή του. Η πάθηση μπορεί να εμφανιστεί στο ίδιο άτομο περισσότερες από μία φορές, ειδικά αν έχει παράγοντες κινδύνου, ωστόσο αυτό είναι ασυνήθιστο.
Συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα
Τα πρώτα συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα είναι συνήθως πόνος και κάψιμο. Ο πόνος είναι συνήθως στη μία πλευρά του σώματός σας και κατά μήκος μιας συγκεκριμένης περιοχής του δέρματος που ονομάζεται δερματοειδές.
Συχνά ακολουθεί ένα κόκκινο εξάνθημα. Ωστόσο, το εξάνθημα δεν εμφανίζεται πάντα κόκκινο. Ανάλογα με τον τόνο του δέρματος, το εξάνθημα μπορεί να φαίνεται σκούρο ροζ, σκούρο καφέ ή πορφυρό.
Το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Γήρανση (NIA) αναφέρει ότι οι χαρακτηρισμοί του εξανθήματος του έρπητα ζωστήρα περιλαμβάνουν:
- εξάνθημα που εμφανίζεται στη μία πλευρά του σώματος, όπως στο στήθος, την κοιλιά, την πλάτη ή το πρόσωπο
- εξάνθημα στο πρόσωπο και τα αυτιά σας
- φαγούρα
- φουσκάλες γεμάτες υγρό που σπάνε εύκολα
- αίσθημα καύσου
Ο έρπης ζωστήρας μπορεί επίσης να συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα όπως πυρετός, πονοκέφαλος, πόνοι στο σώμα και κοιλιακό άλγος.
Ορισμένοι άνθρωποι με έρπητα ζωστήρα εμφανίζουν συμπτώματα πέρα από τον πόνο και το εξάνθημα. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας, τα συμπτώματα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:
- πυρετός
- ρίγη
- πονοκέφαλος
- κόπωση
- μυϊκή αδυναμία
Οι σπάνιες και σοβαρές επιπλοκές του έρπητα ζωστήρα περιλαμβάνουν:
- πόνο ή εξάνθημα που αφορά ένα μάτι, το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί αμέσως για να αποφευχθεί μόνιμη βλάβη των ματιών
- απώλεια ακοής ή έντονος πόνος στο ένα αυτί, ζάλη ή απώλεια γεύσης στη γλώσσα σας, τα οποία μπορεί να είναι συμπτώματα του συνδρόμου Ramsay Hunt και απαιτούν επίσης άμεση θεραπεία
- βακτηριακή λοίμωξη που χαρακτηρίζεται από δέρμα που είναι κόκκινο, πρησμένο ή ζεστό στην αφή
Ο έρπητας ζωστήρας στο πρόσωπο
Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί επίσης να εμφανιστεί στη μία πλευρά του προσώπου σας. Εάν το εξάνθημα βρίσκεται κοντά ή μέσα στο αυτί σας, μπορεί να προκαλέσει μόλυνση που μπορεί να οδηγήσει σε:
- απώλεια ακοής
- προβλήματα με την ισορροπία σας
- αδυναμία των μυών του προσώπου σας
Ο έρπης ζωστήρα μέσα στο στόμα σας μπορεί να είναι πολύ επώδυνος. Μπορεί να είναι δύσκολο να φάτε και μπορεί να επηρεάσει την αίσθηση της γεύσης σας.
Ένα εξάνθημα από έρπητα ζωστήρα στο τριχωτό της κεφαλής σας μπορεί να προκαλέσει ευαισθησία όταν χτενίζετε ή βουρτσίζετε τα μαλλιά σας. Χωρίς θεραπεία, ο έρπητας ζωστήρας στο τριχωτό της κεφαλής μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες φαλακρές κηλίδες.
Ο έρπητας ζωστήρας του ματιού
Σε ορισμένους ανθρώπους ο έρπης ζωστήρας εμφανίζεται μέσα και γύρω από το μάτι. Αυτό αναφέρεται ως οφθαλμικός έρπης ζωστήρας ή herpes zoster ophthalmicus.
Ένα εξάνθημα με φουσκάλες μπορεί να εμφανιστεί στα βλέφαρα, στο μέτωπο και μερικές φορές στην άκρη ή στο πλάι της μύτης σας.
Μπορεί να εμφανίσετε συμπτώματα όπως:
- κάψιμο στο μάτι σας
- ερυθρότητα και δακρύρροια
- πρήξιμο
- θολή όραση
Αφού εξαφανιστεί το εξάνθημα, μπορεί να εξακολουθείτε να έχετε πόνο στο μάτι σας λόγω νευρικής βλάβης. Ο πόνος τελικά υποχωρεί στους περισσότερους ανθρώπους.
Χωρίς αντιμετώπιση ο έρπητας ζωστήρας του ματιού μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της μακροχρόνιας απώλειας της όρασης και της μόνιμης ουλοποίησης λόγω διόγκωσης του κερατοειδούς.
Εάν υποψιάζεστε ότι έχετε έρπητα ζωστήρα μέσα και γύρω από το μάτι σας, επικοινωνήστε αμέσως με έναν γιατρό.
Ο έρπητας ζωστήρας στην πλάτη
Ενώ τα εξανθήματα από έρπητα ζωστήρα αναπτύσσονται συνήθως γύρω από τη μία πλευρά της μέσης σας, μια λωρίδα από φουσκάλες μπορεί να εμφανιστεί κατά μήκος της μίας πλευράς της πλάτης ή του κάτω μέρους της πλάτης σας.
Ο έρπητας ζωστήρας στους γλουτούς σας
Μπορείτε να εμφανίσετε εξάνθημα από έρπητα ζωστήρα στους γλουτούς σας. Συνήθως προσβάλλει μόνο τη μία πλευρά του σώματός σας, οπότε μπορεί να έχετε εξάνθημα στον ένα γλουτό αλλά όχι στον άλλο.
Όπως και σε άλλες περιοχές του σώματος, ο έρπης στους γλουτούς σας μπορεί να προκαλέσει αρχικά συμπτώματα όπως μυρμήγκιασμα, φαγούρα ή πόνο.
Μετά από λίγες ημέρες, μπορεί να αναπτυχθεί ένα κόκκινο εξάνθημα ή φουσκάλες. Ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν πόνο αλλά δεν αναπτύσσουν εξάνθημα.
Στάδια του έρπητα ζωστήρα
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Γήρανση( NIA), οι περισσότερες περιπτώσεις έρπητα ζωστήρα διαρκούν από 3 έως 5 εβδομάδες. Μετά την αρχική επανενεργοποίηση του ιού της ανεμευλογιάς-ζωστήρα, το δέρμα σας μπορεί να:
- να τσούζει
- να καίει
- να αισθάνεται μουδιασμένο
- να έχει φαγούρα
- να έχει την αίσθηση ελαφρύ γαργαλήματος
Μέσα σε περίπου 5 ημέρες, μπορεί να δείτε ένα κόκκινο εξάνθημα σε αυτή την περιοχή. Λίγες ημέρες αργότερα μπορεί να εμφανιστούν στην ίδια περιοχή μικρές ομάδες κυψελίδων που στάζουν και είναι γεμάτες με υγρό. Μπορεί να εμφανίσετε συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, όπως πυρετό, πονοκέφαλο ή κόπωση.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων 10 περίπου ημερών, οι φουσκάλες θα στεγνώσουν και θα σχηματίσουν κρούστα. Οι κρούστες θα καθαρίσουν μετά από μερικές εβδομάδες. Μετά την απομάκρυνση των κρημνών, ορισμένοι άνθρωποι συνεχίζουν να αισθάνονται πόνο. Αυτό ονομάζεται μεταερπητική νευραλγία.
Αιτίες έρπητα ζωστήρα
Ο λόγος για τον οποίο ο έρπητας ζωστήρας αναπτύσσεται σε ορισμένους ανθρώπους αλλά όχι σε άλλους δεν είναι σαφής. Είναι πιο συχνός σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας λόγω της χαμηλότερης ανοσίας στις λοιμώξεις.
Πιθανοί παράγοντες κινδύνου για έρπητα ζωστήρα περιλαμβάνουν:
- εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
- συναισθηματικό στρες
- γήρανση
- υποβολή σε θεραπείες για τον καρκίνο ή μεγάλη χειρουργική επέμβαση
Μπορείτε να κολλήσετε έρπητα ζωστήρα από το εμβόλιο;
Το εμβόλιο που ονομάζεται Shingrix είναι επί του παρόντος εγκεκριμένο από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα. Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) συνιστά στους ενήλικες άνω των 50 ετών να λαμβάνουν δύο δόσεις Shingrix που απέχουν μεταξύ τους 2 έως 6 μήνες. Το εμβόλιο είναι πάνω από 90 τοις εκατό αποτελεσματικό. Στην Ελλάδα αντίστοιχα κυκλοφορεί το ZOLADEX το οποίο έχει την ίδια αποτελεσματικότητα.
Ενώ παρενέργειες όπως αλλεργικές αντιδράσεις είναι πιθανές από το εμβόλιο, είναι σχετικά σπάνιες. Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) δεν έχει καταγράψει καμία περίπτωση μετάδοσης του ιού της ανεμευλογιάς-ζωστήρα από άτομα που έχουν εμβολιαστεί.
Ποιος κινδυνεύει από έρπητα ζωστήρα;
Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε έχει περάσει ανεμοβλογιά. Ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες θέτουν τους ανθρώπους σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης έρπητα ζωστήρα.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Γήρανση( NIA), σε αυτούς περιλαμβάνονται:
- άτομα από 60 ετών και άνω
- άτομα που πάσχουν από παθήσεις που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως ο HIV ή ο καρκίνος
- άτομα που έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία
- άτομα που λαμβάνουν φάρμακα που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως στεροειδή ή φάρμακα που χορηγούνται μετά από μεταμόσχευση οργάνου
- άτομα που έχουν εμφανίσει έρπητα ζωστήρα στο παρελθόν
Είναι ο έρπητας ζωστήρας μεταδοτικός;
Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Υγείας, ο έρπητας ζωστήρας δεν είναι μεταδοτικός. Όμως ο ιός της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα που τον προκαλεί μπορεί να μεταδοθεί σε άλλο άτομο που δεν έχει πάθει ανεμοβλογιά και μπορεί να αναπτύξει ανεμοβλογιά.
Σημειωτέον ότι δεν μπορείτε να κολλήσετε έρπητα ζωστήρα από κάποιον που το έχει εκδηλώσει, αλλά μπορείτε να κολλήσετε ανεμοβλογιά.
Ο ιός της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα μεταδίδεται όταν κάποιος έρχεται σε επαφή με μια κυψελίδα που στάζει. Δεν είναι μεταδοτικός εάν οι φουσκάλες είναι καλυμμένες ή έχουν σχηματίσει κρούστα.
Για να αποτρέψετε τη μετάδοση του ιού της ανεμοβλογιάς εάν έχετε έρπητα ζωστήρα, φροντίστε να διατηρείτε το εξάνθημα καθαρό και καλυμμένο. Μην αγγίζετε τις φουσκάλες και φροντίστε να πλένετε συχνά τα χέρια σας.
Αποφύγετε να βρίσκεστε κοντά σε άτομα υψηλού κινδύνου, όπως άτομα που είναι έγκυες ή έχουν αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα.
Πότε να επικοινωνήσετε με γιατρό
Είναι σημαντικό να επισκεφθείτε το γιατρό σας το συντομότερο δυνατό εάν υποψιάζεστε ότι έχετε έρπητα ζωστήρα, ειδικά εάν είστε κάποιος που διατρέχει αυξημένο κίνδυνο να τον αναπτύξει.
Συνίσταται η επίσκεψη σε δερματολόγο ή άλλον επαγγελματία υγείας εντός 3 ημερών για την πρόληψη μακροχρόνιων επιπλοκών.
Ο έρπητας ζωστήρας συνήθως υποχωρεί μέσα σε λίγες εβδομάδες και συνήθως δεν επανεμφανίζεται. Εάν τα συμπτώματά σας δεν έχουν μειωθεί εντός 10 ημερών, επικοινωνήστε με έναν γιατρό για παρακολούθηση και επανεκτίμηση.
Θεραπεία έρπητα ζωστήρα
Δεν υπάρχει θεραπεία για τον έρπητα ζωστήρα, αλλά η αντιμετώπισή του το συντομότερο δυνατό μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη επιπλοκών και να επιταχύνει την ανάρρωσή σας. Ιδανικά, θα πρέπει να λάβετε θεραπεία εντός 72 ωρών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει φάρμακα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη συντόμευση της διάρκειας της λοίμωξης.
Φαρμακευτική αγωγή
Τα φάρμακα που συνταγογραφούνται για τη θεραπεία του έρπητα ζωστήρα ποικίλλουν, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής:
- αντιιικά φάρμακα
- αντιφλεγμονώδη φάρμακα
- αναλγητικά
- αντισπασμωδικά ή τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά
- αντιισταμινικά
- αναισθητικές κρέμες, τζελ ή επιθέματα, όπως η λιδοκαΐνη
Αντιμετώπιση στο σπίτι
Υπάρχουν μια σειρά από πράγματα που μπορείτε να κάνετε στο σπίτι τα οποία θα βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του έρπητα ζωστήρα. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Γήρανση( NIA), αυτά περιλαμβάνουν:
- δροσερά μπάνια ή ντους για να καθαρίσετε και να καταπραΰνετε το δέρμα σας
- εφαρμογή υγρών κρύων κομπρεσών στο εξάνθημα για να μειωθεί ο πόνος και ο κνησμός
- εφαρμογή λοσιόν καλαμίνης ή παρασκευή πάστας με νερό με μαγειρική σόδα ή άμυλο καλαμποκιού για τη μείωση του κνησμού
- κατανάλωση τροφίμων με βιταμίνη Α, βιταμίνη Β12, βιταμίνη C και βιταμίνη Ε
- λήψη συμπληρωμάτων L-λυσίνης για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού σας συστήματος
Επιπλοκές του έρπητα ζωστήρα
Ενώ ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να είναι επώδυνος και ενοχλητικός από μόνος του, είναι σημαντικό να παρακολουθείτε τα συμπτώματά σας για πιθανές επιπλοκές:
- Εάν έχετε εξάνθημα ή φουσκάλα κοντά στο μάτι σας, μπορεί να προκληθεί βλάβη στα μάτια. Ο κερατοειδής χιτώνας είναι ιδιαίτερα ευάλωτος.
- Βακτηριακές δερματικές λοιμώξεις μπορούν εύκολα να εμφανιστούν από ανοιχτές φουσκάλες και μπορεί να είναι σοβαρές.
- Η πνευμονία είναι πιθανή.
- Το σύνδρομο Ramsay Hunt μπορεί να εμφανιστεί εάν ο έρπητας ζωστήρας επηρεάσει τα νεύρα στο κεφάλι σας και μπορεί να οδηγήσει σε μερική παράλυση του προσώπου ή απώλεια ακοής εάν δεν αντιμετωπιστεί. Εάν αντιμετωπιστεί εντός 72 ωρών, οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν πλήρως.
- Είναι πιθανή φλεγμονή του εγκεφάλου ή του νωτιαίου μυελού, όπως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα. Αυτές οι επιπλοκές είναι σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή.
Ο έρπητας ζωστήρας σε ηλικιωμένους
Ο έρπητας ζωστήρας είναι ιδιαίτερα συχνός στους ηλικιωμένους. Το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Γήρανση( NIA), αναφέρει ότι το 1 από τα 3 άτομα που παθαίνουν έρπητα ζωστήρα κατά τη διάρκεια της ζωής τους, περίπου οι μισοί -Αξιόπιστη πηγή -είναι άνω των 60 ετών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το ανοσοποιητικό σύστημα των ηλικιωμένων είναι πιο πιθανό να είναι εξασθενημένο ή αποδυναμωμένο.
Οι ηλικιωμένοι με έρπητα ζωστήρα είναι πιθανότερο να εμφανίσουν επιπλοκές σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένων πιο εκτεταμένων εξανθημάτων και βακτηριακών λοιμώξεων από τις ανοιχτές φουσκάλες. Είναι επίσης πιο ευάλωτοι τόσο στην πνευμονία όσο και στη φλεγμονή του εγκεφάλου, γι’ αυτό είναι σημαντικό να επισκεφτείτε έγκαιρα έναν γιατρό για αντιική θεραπεία.
Για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) -Αξιόπιστη πηγή-συνιστά στους ενήλικες άνω των 50 ετών να κάνουν το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα.
Έρπητας ζωστήρας και εγκυμοσύνη
Ενώ η εμφάνιση έρπητα ζωστήρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ασυνήθιστη, το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας (NHS) αναφέρει ότι είναι δυνατή. Εάν έρθετε σε επαφή με κάποιον που έχει ανεμοβλογιά ή ενεργή λοίμωξη από έρπητα ζωστήρα, μπορεί να αναπτύξετε ανεμοβλογιά, εάν δεν έχετε εμβολιαστεί ή εάν δεν έχετε πάθει ποτέ στο παρελθόν.
Ανάλογα με το τρίμηνο στο οποίο βρίσκεστε, η ανεμοβλογιά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε συγγενείς ανωμαλίες. Το εμβόλιο κατά της ανεμοβλογιάς πριν από την εγκυμοσύνη μπορεί να είναι ένα σημαντικό βήμα για την προστασία του παιδιού σας.
Ο έρπητας ζωστήρας είναι απίθανο να προκαλέσει επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά εξακολουθεί να είναι δυσάρεστος. Επικοινωνήστε αμέσως με το γιατρό σας εάν εμφανίσετε εξάνθημα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
