Αρχικά ο όρος burnout “εφευρέθηκε” για να περιγράψει αποκλειστικά και μόνο την επαγγελματική εξουθένωση. Γι’ αυτό και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ταξινομήσει τον συγκεκριμένο όρο ως “επαγγελματικό φαινόμενο” και όχι ως ιατρική κατάσταση.
Αλλά η συνεργάτιδα της Cleveland Clinic, ψυχοθεραπεύτρια, δρ. Natacha Duke και πολλοί συνάδελφοί της χρησιμοποιούν τον όρο burnout για ένα ευρύτερο φάσμα στρεσογόνων παραγόντων και περιστάσεων.
Τα τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι:
- Έλλειψη ενέργειας ή εξάντληση
- Αισθήματα αρνητισμού ή κυνισμού
- Κακή απόδοση
Η δρ. Duke συνιστά να ρωτήσετε τον εαυτό σας εάν μπορείτε να προσδιορίσετε τι ακριβώς συμβαίνει στη ζωή σας που σας κάνει να αισθάνεστε απελπισμένοι, κυνικοί και εξουθενωμένοι. Στη συνέχεια, αναρωτηθείτε πόσο πραγματικά κουρασμένοι είστε. Μπορείτε να αξιολογήσετε την κατάσταση και να κάνετε αλλαγές μόνοι σας ή χρειάζεστε κάποια υποστήριξη;
Εάν κάνετε αυτοαξιολόγηση και είστε βέβαιοι ότι έχετε… καεί, ένα από τα πρώτα βήματα που συμβουλεύει η δρ. Duke είναι να επισκεφτείτε έναν ψυχολόγο/ψυχοθεραπευτή. “Είχα ανθρώπους που δεν συνειδητοποιούσαν ότι δεν είχαν πάθει burnout αλλά είχαν κάποια πάθηση του θυρεοειδούς ή σοβαρή έλλειψη σιδήρου. Μπορεί φυσικά να έχετε και burnout αλλά και κάποια άλλη πάθηση. Μόνο αν έχετε εξαλείψει την πιθανότητα μιας ιατρικής πάθησης, θα πρότεινα να μιλήσετε με έναν θεραπευτή”, είπε.
Και προσθέτει: “Ίσως νομίζετε ότι έχετε burnout, αλλά στην πραγματικότητα έχετε εισέλθει σε φάση κατάθλιψης. Ή ίσως αντιμετωπίζετε και εξάντληση και κατάθλιψη. Μπορεί να συμβαίνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα”.
Burnout: Τα 6 βήματα αποκατάστασης από την εξουθένωση
Σύμφωνα με γνωστή έρευνα στο Work and Stress, υπάρχουν 6 διαδοχικά βήματα που πρέπει να κάνει ένα άτομο, όταν αναρρώνει από την επαγγελματική εξουθένωση:
- Παραδέχεσαι ότι έχεις “καεί”: Δεν μπορείτε να γίνετε καλύτερα αν δεν αναγνωρίσετε ότι η τρέχουσα κατάστασή σας πρέπει να αλλάξει. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο, ειδικά αν αυτό που σας “καίει” (οι γονικές ευθύνες ή η εργασία σας για παράδειγμα) είναι πολύ σημαντικό για εσάς.
- Βάλτε απόσταση μεταξύ του εαυτού σας και των στρεσογόνων παραγόντων: Το τι σημαίνει αυτό θα διαφέρει ανάλογα με την κατάσταση και τους πόρους σας. Η “απόσταση” μπορεί να είναι κάτι τόσο απλό όσο το να πάρετε άδεια από την εργασία σας. Ή αφιερώστε λίγο χρόνο για τον εαυτό σας, χωρίς τα παιδιά, για να κάνετε κάτι που σας ηρεμεί.
- Εστιάστε στην υγεία σας: Αυτό μπορεί να σημαίνει να κοιμάστε μια επιπλέον ώρα το βράδυ ή να μαγειρέψετε το αγαπημένο σας φαγητό αντί να παραγγείλετε (πάλι…) απ’ έξω ή το να βγείτε ένα βράδυ έξω με φίλους σας. Ό,τι σας βοηθάει να νιώσετε ξανά ο εαυτός σας.
- Επαναξιολόγηση στόχων και προτεραιοτήτων: Καθώς η υγεία σας αρχίζει να βελτιώνεται, είναι καιρός να χρησιμοποιήσετε αυτούς τους πόρους για να σκεφτείτε λίγο την κατάσταση που σας οδήγησε εξαρχής στο burnout. Αν δεν κάνετε ριζικές αλλαγές, τότε η σύντομη βελτίωση θα αποδειχτεί μάταια και -μοιραία- θα ξαναπέσετε σε burnout. Τι δεν παίρνετε που χρειάζεστε για να είστε ευτυχισμένοι; Η νοοτροπία σας, σας βοηθά ή σας πληγώνει; Είναι οι προτεραιότητές σας σε συγχρονισμό με τις αξίες σας; Τι είναι πιο σημαντικό για εσάς και γιατί;
- Εξερευνήστε εναλλακτικές διαδρομές και ευκαιρίες: Μόλις αποκτήσετε μια αίσθηση του ποιες ανάγκες δεν ικανοποιούνται στη ζωή σας, ήρθε η ώρα να κάνετε κάτι γι’ αυτό. Ποιες συγκεκριμένες αλλαγές θα μπορούσατε να κάνετε για να βελτιώσετε την κατάστασή σας; Ίσως πρέπει να φύγετε από μια σχέση που δεν σας εξυπηρετεί πλέον… ή ίσως χρειάζεται απλώς να αφιερώνετε μια νύχτα για τον εαυτό σας κάθε εβδομάδα. Οι αλλαγές δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι ριζικές, για να επιφέρουν μια ουσιαστική διαφορά στην καθημερινότητά σας.
- Κάντε ένα διάλειμμα ή/και μια αλλαγή: Μόλις καταλάβετε τι χρειάζεστε, πρέπει να το κάνετε πραγματικότητα. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά είναι ζωτικής σημασίας για τη διαδικασία αποκατάστασης.
