Η λυγαριά είναι φυλλοβόλος θάμνος που αναπτύσσεται κυρίως στις χώρες της Μεσογείου και της Ασίας. Μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 5 μέτρα και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού παράγει μικρά, αρωματικά άνθη σε αποχρώσεις του μωβ, της λεβάντας ή του λευκού. Ο καρπός της έχει το μέγεθος πιπεριού και μαζί με τα άνθη αποτελούν τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούνται για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες.
Πλέον, η λυγαριά καλλιεργείται σε διάφορες περιοχές ανά τον κόσμο τόσο για καλλωπιστική, όσο και για θεραπευτική χρήση.
Η χρήση της λυγαριάς καταγράφεται ήδη από την αρχαιότητα αφού υπάρχουν αναφορές από τον Ιπποκράτη, τον Διοσκουρίδη και τον Θεόφραστο για τη χρησιμότητά της στη θεραπεία πολλών γυναικολογικών παθήσεων, καθώς και για την υποβοήθηση εξόδου του πλακούντα στον τοκετό.
Κατά τη διάρκεια του μεσαίωνα οι καρποί της λυγαριάς καταναλώνονταν από τους μοναχούς για να καταστείλουν τη σεξουαλική τους επιθυμία, για αυτό συχνά αναφέρονται και ως Monk’s pepper (πιπέρι των μοναχών).
Η ονομασία λυγαριά οφείλεται στα ευλύγιστα κλαδιά του φυτού. Άλλες ονομασίες είναι Agnus Castus, chaste tree, chaste berry (καρπός) και στην Ελλάδα μπορεί να τη συναντήσετε και ως λυγιά, αγνιά, καναπίτσα και άγρια λεβάντα.
Οι θεραπευτικές ιδιότητες της λυγαριάς οφείλονται στη συνεργιστική δράση των συστατικών της.
Τα κυριότερα εξ΄αυτών είναι:
- Φλαβονοειδή (αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες)
- Αιθέρια έλαια (αντιμικροβιακές, αντιμυκητιακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες)
- Ιριδοειδη γλυκοσίδες (ρύθμιση ορμονών)
- Τερπενοειδή (αναλγητικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες)
Ποια είναι τα οφέλη και ποιες οι ιδιότητές της για τις γυναίκες;
Όπως προαναφέρθηκε η λυγαριά έχει χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά για την υγεία της γυναίκας και παρουσιάζει πολλές ιδιότητες και πιθανά οφέλη όπως:
- Ορμονική ρύθμιση: Η λυγαριά βοηθά στην εξισορρόπηση των γυναικείων ορμονών, καθώς δρα στη υπόφυση, η οποία ελέγχει την απελευθέρωση διάφορων ορμονών στο σώμα, συμπεριλαμβανομένης της προλακτίνης και της ωχρινοτρόπου ορμόνης. Αυτό την καθιστά χρήσιμη για την αντιμετώπιση ορμονικών ανισορροπιών και των συμπτωμάτων τους.
- Ανακούφιση από το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο (PMS): Η ιδιότητα της λυγαριάς να ρυθμίζει τις ορμόνες μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της σοβαρότητας και της συχνότητας των συμπτωμάτων του προεμμηνορυσιακού συνδρόμου, όπως εναλλαγές στη διάθεση, ευερεθιστότητα, ευαισθησία στο στήθος, φούσκωμα, πονοκεφάλους και λαιμαργία.
- Ρύθμιση εμμηνορροϊκού κύκλου: Η λυγαριά μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση των ακανόνιστων ή διαταραγμένων εμμηνορρυσιακών κύκλων, καθώς μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή και την απελευθέρωση των ορμονών που εμπλέκονται στην έμμηνο ρύση.
- Ανακούφιση από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης: Η λυγαριά έχει χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση κάποιων συμπτωμάτων που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση, όπως εξάψεις, εναλλαγές της διάθεσης, διαταραχές ύπνου και νυχτερινές εξάψεις. Παρόλο που χρειάζεται περισσότερη έρευνα για την πλήρη κατανόηση της δράσης της σε αυτά τα συμπτώματα, αρκετές γυναίκες αναφέρουν ότι ανακουφίστηκαν κατά τη διάρκεια της μετάβασης στην εμμηνόπαυση.
- Ενίσχυση της γονιμότητας και της αναπαραγωγικής υγείας: Η λυγαριά μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση της ωορρηξίας και να αυξήσει τις πιθανότητες σύλληψης σε γυναίκες με ακανόνιστο κύκλο. Ακόμα, μπορεί να συμβάλλει στην εξισορρόπηση των επιπέδων ορμονών και στην προώθηση της τακτικής ωορρηξίας σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Ποιές είναι οι πιθανές παρενέργειες που μπορεί να έχει;
Η λυγαριά θεωρείται γενικά ασφαλής, όμως, όπως κάθε βότανο, μπορεί να παρουσιάσει ορισμένες παρενέργειες, όπως:
- Γαστρεντερικές διαταραχές: Μερικά άτομα μπορεί να εμφανίσουν ήπιες γαστρεντερικές διαταραχές, όπως ναυτία ή διάρροια, που, όμως, είναι προσωρινές και υποχωρούν μόνες τους.
- Πονοκέφαλος: Η λυγαριά ορισμένες φορές μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους ή ημικρανίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται η διακοπή της χρήσης της και η συμβουλή ενός επαγγελματία υγείας.
- Δερματικός ερεθισμός: Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστούν δερματικές αλλεργικές αντιδράσεις, όπως εξάνθημα ή κνησμός. Εάν εμφανιστούν ασυνήθιστα δερματικά συμπτώματα συστήνεται η διακοπή χρήσης του βοτάνου και η επικοινωνία με γιατρό.
- Αλλαγές στον κύκλο: Επειδή η λυγαριά δρα επηρεάζοντας τα επίπεδα ορμονών μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στον κύκλο όπως π.χ. στη ροή. Εάν αντιμετωπίσετε σημαντικές αλλαγές, καλό είναι να συμβουλευτείτε τον γυναικολόγο σας.
Επιπλέον, η λυγαριά μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα, όπως αντισυλληπτικά, αντιψυχωσικά κ.ά. Γενικά, η λήψη της αντενδείκνυται σε άτομα που λαμβάνουν ορμονική θεραπεία ή πάσχουν από ορμονοεξαρτώμενες παθήσεις. Τέλος, γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση της.
Εάν λαμβάνετε κάποια φαρμακευτική αγωγή, συμβουλευτείτε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας πριν τη λήψη οποιουδήποτε βοτάνου, ώστε να διασφαλίσετε την ασφάλεια και την κατάλληλη χρήση του.
Σε ποιές μορφές μπορούμε να τη βρούμε;
Η λυγαριά είναι διαθέσιμη σε διάφορες μορφές που μπορεί κανείς να επιλέξει με βάση τις ανάγκες ή τις προτιμήσεις του. Κάποιες από αυτές είναι:
- Κάψουλα/ Δισκίο
- Βάμμα
- Αιθέριο έλαιο
- Αποξηραμένη για την παρασκευή εγχύματος ή αφεψήματος
- Σκόνη για προσθήκη σε χυμούς, smoothies κ.ά.
