Ένας στους έξι ανθρώπους έχει έκζεμα και οι μισοί δεν γνωρίζουν ότι είναι έκζεμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό εμφανίζεται στην παιδική ηλικία, αλλά δεν δίνεται η απαιτούμενη προσοχή.
Συνήθως οφείλεται στην ατοπική δερματίτιδα, δηλαδή στην εκδήλωση δερματικών αντιδράσεων λόγω κληρονομικής προδιάθεσης.
Για το ξηρό, ερεθισμένο δέρμα στα χέρια, ο ένοχος είναι συχνά το έκζεμα, το οποίο πυροδοτείται από πολλούς παράγοντες.
Οι αντιδράσεις αυτές συμπεριλαμβάνουν επώδυνη ξηροδερμία με ερεθισμένο εξάνθημα, που προκαλεί πολύ έντονο, σχεδόν ανυπόφορο κνησμό (φαγούρα). Το εξάνθημα ξεφλουδίζει και μπορεί να εξαπλώνεται σε ολόκληρο το χέρι και τα δάκτυλα ή να εκδηλώνεται κατά τόπους. Μπορεί επίσης να έχει κόκκινο, σκούρο καφέ, μωβ ή γκρι χρώμα.
Ο ασθενής μπορεί να νιώθει στα σημεία αυτά κάψιμο (αίσθημα καύσου) ή να παρουσιάζει φλύκταινες και βαθιές, επώδυνες ρωγμές που αιμορραγούν και σχηματίζουν κρούστα.
Η αποτελεσματική θεραπεία προϋποθέτει ότι θα εντοπιστούν οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξή του.
Σε μερικούς ανθρώπους το έκζεμα σχετίζεται με μία γενετική μεταλλαγή που επηρεάζει την λειτουργία του δέρματος ως προστατευτικού φραγμού. Το δέρμα είναι λιγότερο ικανό να κατακρατά υγρασία και να προστατεύεται από βακτήρια, ερεθιστικές ουσίες, αλλεργιογόνα και περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως ο καπνός των τσιγάρων.
Σε άλλους ανθρώπους, στο έκζεμα μπορεί να αναπτυχθεί υπερπαραγωγή του βακτηρίου χρυσίζων σταφυλόκοκκος. Αυτό εκτοπίζει τα ωφέλιμα βακτήρια από την επιδερμίδα, διαταράσσοντας την λειτουργία του δέρματος ως φραγμού.
Η διαταραχή της ίδιας λειτουργίας μπορεί να πυροδοτήσει την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία ευθύνεται για τη φλεγμονή στο δέρμα και άλλα συμπτώματα του εκζέματος.
Το έκζεμα κατά κανόνα εκδηλώνεται με εξάρσεις και υφέσεις. Τις εξάρσεις μπορεί να πυροδοτήσουν διάφοροι παράγοντες, οι οποίοι συχνά διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Μερικοί ασθενείς, λ.χ., έχουν έξαρση τον χειμώνα, λόγω του ψύχους και της μειωμένης υγρασίας, ενώ άλλοι παρουσιάζουν αναζωπύρωση το καλοκαίρι, λόγω της αυξημένης εφίδρωσης.
Άλλοι παράγοντες είναι η συνεχής υγρασία στα χέρια (είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο συνιστάται στους πάσχοντες να φορούν γάντια όταν κάνουν δουλειές με νερό, όπως το πλύσιμο των πιάτων), η αλλεργική αντίδραση σε υλικά όπως το λάτεξ και ορισμένα μέταλλα των κοσμημάτων, η έκθεση σε χημικά όπως τα διαλυτικά, τα απορρυπαντικά και το τσιμέντο, η έκθεση σε αρώματα, σκληρά μάλλινα υφάσματα, συνθετικά υφάσματα ή στον καπνό των τσιγάρων, το στρες κ.λπ.
Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη εκζέματος αποτελούν:
- το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό εκζέματος και άλλων αλλεργιών (π.χ. αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα)
- η συχνή έκθεση σε νερό ή/και χημικά (νοσηλευτές, κομμωτές, υδραυλικοί, εργαζόμενοι στις κατασκευές, μηχανικοί όλων των ειδικοτήτων κ.λπ.)
Ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει μερικά βασικά μέτρα προστασίας:
- Χρήση απαλού, υποαλλεργικού καθαριστικού για το πλύσιμο των χεριών
- Αποφυγή του πολύ συχνού πλυσίματος και το καλό ξέβγαλμα μετά το πλύσιμο.
- Προσοχή στους χώρους μεταξύ των δακτύλων, όπου μπορεί να συσσωρευτεί καθαριστικό.
- Μετά το πλύσιμο να γίνεται σχολαστικό στέγνωμα των χεριών χωρίς να τα τρίβετε, χρησιμοποιώντας απαλή πετσέτα. Η χρήση στεγνωτήρα χεριών με ζεστό αέρα αντενδείκνυται.
- Απαραίτητο είναι επίσης οι ασθενείς με έκζεμα να χρησιμοποιούν μετά από κάθε πλύσιμο μια πλούσια ενυδατική κρέμα, χωρίς αρώματα ή αλκοόλ.
- Πολύ σημαντικό είναι ακόμα οι ασθενείς να μην ξύνουν το δέρμα τους, διότι ναι μεν το ξύσιμο παρέχει προσωρινή ανακούφιση από τον κνησμό, αλλά δημιουργεί μικρορρήξεις στη συνέχεια του δέρματος και φλεγμονή, η οποία τελικά εντείνει το αίσθημα του κνησμού.
