Ο θυρεοειδής αδένας, αν και μικρός σε μέγεθος, παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού — της διαδικασίας δηλαδή με την οποία το σώμα μετατρέπει την τροφή σε ενέργεια. Οι ορμόνες που παράγει, κυρίως η θυροξίνη (Τ4) και η τριιωδοθυρονίνη (Τ3), καθορίζουν τον ρυθμό με τον οποίο λειτουργούν τα κύτταρα, επηρεάζοντας σχεδόν κάθε όργανο του σώματος.
Όταν ο θυρεοειδής λειτουργεί σωστά, το σώμα διατηρεί μια υγιή ισορροπία μεταξύ της πρόσληψης και της κατανάλωσης ενέργειας. Όμως, όταν υπάρχει δυσλειτουργία, προκύπτουν δύο βασικές καταστάσεις: ο υποθυρεοειδισμός και ο υπερθυρεοειδισμός.
Στον υποθυρεοειδισμό, ο αδένας παράγει λιγότερες ορμόνες από όσες χρειάζεται, με αποτέλεσμα ο μεταβολισμός να επιβραδύνεται. Το άτομο αισθάνεται κόπωση, παίρνει βάρος εύκολα, έχει ξηρό δέρμα, εύθραυστα μαλλιά και δυσκολεύεται να αντέξει το κρύο.
Αντίθετα, στον υπερθυρεοειδισμό, ο θυρεοειδής υπερλειτουργεί, αυξάνοντας τον ρυθμό καύσης ενέργειας. Αυτό οδηγεί σε απώλεια βάρους, αυξημένους καρδιακούς παλμούς, εφίδρωση, ευερεθιστότητα και δυσκολία στον ύπνο.
Ο θυρεοειδής ελέγχεται από την υπόφυση, μέσω της ορμόνης TSH (θυρεοειδοτρόπος ορμόνη), που δρα σαν «θερμοστάτης». Αν τα επίπεδα Τ3 και Τ4 πέσουν, η TSH αυξάνεται για να διεγείρει τον θυρεοειδή. Αντίστροφα, όταν υπάρχει υπερέκκριση, η TSH μειώνεται. Αυτή η αλληλεπίδραση διατηρεί τον μεταβολισμό σε ισορροπία.
Η υγεία του θυρεοειδούς εξαρτάται από την επάρκεια ιωδίου, μιας ουσίας που βρίσκεται κυρίως στο ιωδιούχο αλάτι και στα θαλασσινά. Παράλληλα, το άγχος, η έλλειψη ύπνου και ορισμένα φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία του.
Η τακτική εξέταση αίματος για TSH, Τ3 και Τ4 βοηθά στην έγκαιρη διάγνωση προβλημάτων, ενώ η σωστή θεραπεία μπορεί να επαναφέρει τον μεταβολισμό σε φυσιολογικά επίπεδα. Ο θυρεοειδής, με λίγα λόγια, είναι ο «ρυθμιστής στροφών» του οργανισμού — και αξίζει την προσοχή μας για να διατηρείται σε σωστή λειτουργία.
