Ο Θεόδωρος Κωνσταντινίδης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 2 Αυγούστου 1829 στο Ναύπλιο από πατέρα καταγόμενο εκ Σμύρνης. Σπούδασε με στερήσεις ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ το 1853.

Το 1863 ξεκίνησε η πανεπιστημιακή του καριέρα ως υφηγητής της Εγχειρητικής και της Επιδεσμολογίας. Το 1864 προήχθη σε έκτακτο καθηγητή της Χειρουργικής και το 1870 σε τακτικό. Διετέλεσε κοσμήτορας της Ιατρικής Σχολής (1873-1874) και Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών (1879-1880).

Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει τις επιστημονικές πραγματείες «Η χειρουργία παρ’ Έλλησιν», «Ανάλεκτα χειρουργικά», «Περί των προόδων της χειρουργίας», «Η ηλεκτροκαυστική εφηρμοσμένη εις χειρουργικάς εγχειρήσεις», «Περί της ισχαίμου αγωγής» κ.α. Από το 1860 έως το 1861 εξέδιδε την ιατρική εφημερίδα «Ασκληπιός».

Ο Θεόδωρος Αρεταίος με τη σύζυγό του Ελένη, κληροδότησαν μεγάλη περιουσία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για να ιδρυθεί χειρουργική και γυναικολογική κλινική. Το 1894 τέθηκαν τα θεμέλια και το 1898 πρωτολειτούργησε το «Αρεταίειο» νοσοκομείο επί της οδού Βασιλίσσης Σοφίας στην Αθήνα, το πρώτο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του ελληνικού κράτους.