Παγκοσμίως, περίπου το 20% των γυναικών πλήττεται από το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), μια ορμονική διαταραχή που επηρεάζει τη λειτουργία των ωοθηκών. Παρά την συχνότητά του, η ιατρική κοινότητα δεν έχει ακόμα καταφέρει να προσδιορίσει με ακρίβεια την αιτία του συνδρόμου.
Το PCOS είναι μια από τις πιο διαδεδομένες ενδοκρινικές διαταραχές στις γυναίκες και η διάγνωση του επιβεβαιώνεται εάν πληρούνται τουλάχιστον δύο από τα εξής κριτήρια:
- Ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια
- Αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων
- Πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών όπως αποδεικνύεται με υπερηχογράφημα
Για τη διαχείριση του συνδρόμου, οι θεράποντες συνήθως συνιστούν φαρμακευτική αγωγή καθώς και προσπάθεια απώλειας βάρους. Σύμφωνα με μελέτες, ακόμα και μια μικρή απώλεια βάρους της τάξης του 5% μπορεί να έχει σημαντική θετική επίδραση στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Ωστόσο, η προσπάθεια για μείωση του βάρους μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς οι ορμονικές ανισορροπίες που προκαλεί το PCOS συχνά επιδεινώνουν την ικανότητα του οργανισμού να χάσει κιλά.
Τα κενά στην έρευνα
Παρά την συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου, οι ερευνητές διαπιστώνουν μεγάλα κενά στις μελέτες που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν με περισσότερη σαφήνεια τον τρόπο με τον οποίο η απώλεια κιλών βοηθά στην αντιμετώπιση του. Αυτό το έλλειμμα επιστημονικών παρατηρήσεων, επισημαίνουν οι ειδικοί, στερεί την δυνατότητα κατάρτισης συγκεκριμένης διατροφικής προσέγγισης με αποτέλεσμα πολλές γυναίκες να καταφεύγουν στις λεγόμενες “δίαιτες του διαδικτύου” προσπαθώντας να μειώσουν το σωματικό τους βάρος. Και αυτό δεν στερείται κινδύνους, τονίζουν οι γιατροί αφού οι διατροφικές συμβουλές που λαμβάνουν από αυτές τις πηγές συχνά βασίζονται στην παραπληροφόρηση ενώ εκτός από την αμφισβητούμενη αποτελεσματικότητα τους, μπορεί εν τέλει να οδηγήσουν σε επιπλέον προβλήματα υγείας.
Τα social media
Μπορεί να φαίνεται υπερβολικό και όμως στο Instagram υπάρχουν διαθέσιμες περίπου μισό εκατομμύριο αναρτήσεις με το hashtag #pcosdiet. Στο TikTok, βίντεο με το ίδιο θέμα καταγράφουν περισσότερες από 470 εκατομμύρια προβολές. Σε μόλις 30 δευτερόλεπτα περιήγησης, δεκάδες δημοσιεύσεις κατακλύζουν την οθόνη περιέχοντας αντιφατικές μεταξύ τους πληροφορίες συνήθως από αυτοαποκαλούμενους “ειδικούς” χωρίς καμία επιστημονική κατάρτιση. Σε πολλές από αυτές τις δημοσιεύσεις, προτείνονται συμβουλές για τον τρόπο ζωής, δίαιτες ή προγράμματα άσκησης που όχι μόνο υπόσχονται βελτίωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου αλλά κάνουν λόγο ακόμα και για απάλειψη του, μολονότι πρόκειται για μια διαταραχή που δεν θεραπεύεται. Μόλις το 1,4% αυτών των αναρτήσεων γίνεται από διαιτολόγους, καταδεικνύοντας το πόσο εύκολο είναι χιλιάδες γυναίκες να πέσουν θύματα παραπληροφόρησης. Ταυτόχρονα, οι προτεινόμενες συμβουλές δημιουργούν αυξημένες προσδοκίες που και λόγω των χαρακτηριστικών του συνδρόμου, δεν επαληθεύονται αφήνοντας τις γυναίκες απογοητευμένες και μπερδεμένες επειδή δεν κατάφεραν αυτό που στον “μαγικό” κόσμο του διαδικτύου φαίνεται τόσο εύκολο.
Η «μάχη» με τον μεταβολισμό
Ένα από τα χαρακτηριστικά των πολυκυστικών ωοθηκών είναι ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζεται αρνητικά ο βασικός μεταβολικός ρυθμός μιας γυναίκας. Αυτό πρακτικά αποτιμάται στην ευκολία με την οποία το σώμα τείνει να αποθηκεύει λίπος ακόμα κι αν το σύνολο των ημερήσιων θερμίδων δεν είναι τόσο υψηλό. Οι γυναίκες με PCOS περιγράφουν συχνά μακροχρόνιες προσπάθειες να προσεγγίσουν ένα πιο υγιές βάρος με τα αποτελέσματα να μην ανταποκρίνονται συνήθως στον στόχο. Αυτό δημιουργεί έναν κύκλο κόπωσης, σωματικής και ψυχικής, με πολλές γυναίκες τελικά να εγκαταλείπουν εντελώς την διαδικασία. Σε αυτό το ήδη προβληματικό πεδίο, οι δίαιτες που προτείνονται από διαδικτυακούς influencers και ποικίλλουν από κετογονικές έως vegan απλά προσθέτουν άγχος καθώς η αλήθεια είναι ότι οι λίγες έρευνες που έχουν γίνει για το θέμα δεν έχουν καταλήξει σε οριστικά συμπεράσματα για έναν συγκεκριμένο τύπο διατροφής που μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικός στις περιπτώσεις γυναικών με πολυκυστικές ωοθήκες. Οι γιατροί εκφράζουν ανησυχία και για την προώθηση ορισμένων φαρμάκων για γρήγορη απώλεια βάρους όπως έγινε πρόσφατα με την φρενίτιδα για την σεμαγλουτίδη. Σε γυναίκες με τις συγκεκριμένες ενδοκρινικές διαταραχές όμως η χρήση τέτοιων σκευασμάτων χωρίς ιατρική σύσταση και επίβλεψη όχι μόνο μπορεί να μην έχει ικανό αποτέλεσμα αλλά επιπλέον είναι δυνατόν να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας.
Η ανάγκη για περισσότερες πληροφορίες
Οι ερευνητές είναι ειλικρινείς όταν εξηγούν την αδυναμία τους για κατάρτιση συγκεκριμένων διατροφικών οδηγιών σε γυναίκες που υποφέρουν από το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών. Είναι θέμα χρημάτων, παραδέχονται αφού η χρηματοδότηση ερευνών για το θέμα είναι πολύ μικρή. Χαρακτηριστικά, την τελευταία δεκαετία, η χρηματοδότηση μελετών για το συγκεκριμένο σύνδρομο, ήταν μικρότερη από τη μισή εκείνης που διατέθηκε στην έρευνα για εξίσου ή λιγότερο κοινές παθήσεις – όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Αυτή η έλλειψη χρηματοδότησης δεν στερεί μόνο χρήσιμα συμπεράσματα στο θέμα μιας ενδεικτικής διατροφής αλλά δεν δίνει την δυνατότητα διερεύνησης και άλλων οδυνηρών συμπτωμάτων του συνδρόμου όπως είναι η ακανόνιστες περίοδοι ή η αυξημένη τριχοφυΐα, πτυχές που επηρεάζουν καταλυτικά την ποιότητα της καθημερινότητας χιλιάδων γυναικών. Επί του παρόντος πάντως οι ερευνητές εξετάζουν αν οι συνιστώμενες αλλαγές στον τρόπο ζωής που βοηθούν τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 μπορούν να επιτύχουν ύφεση των συμπτωμάτων στις γυναίκες με PCOS. Τουλάχιστον σε αυτή την περίπτωση, θα υπάρχει μια βάση ώστε οι ιατρικές συμβουλές να είναι περισσότερο στοχευμένες και πιο αποτελεσματικές.
