Τα μικροπλαστικά είναι πολύ μικρά κομμάτια πλαστικού που προκαλούν ρύπανση στο περιβάλλον. Δεν αναφέρονται σε συγκεκριμένα είδη πλαστικού, αλλά σε οποιαδήποτε πλαστικά κομμάτια με μήκος μικρότερο από πέντε χιλιοστά, όπως ορίζει η Αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA).
Οι επιστήμονες που μελετούν τις επιπτώσεις των μικροπλαστικών στην υγεία έχουν βρει ανησυχητικά αποτελέσματα σε πειράματα με ποντίκια.
Ενώ τα μεγαλύτερα μικροπλαστικά αποβάλλονται από το σώμα μας με τον ίδιο τρόπο όπως τα τρόφιμα (μέσω ούρησης ή αφόδευσης), τα μικρότερα σωματίδια ενδέχεται να είναι πιο τοξικά, σύμφωνα με τους ερευνητές.
«Οι μελέτες που εστιάζουν σε μικρότερα σωματίδια έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να ανιχνεύσουν αρνητικές επιπτώσεις», ανέφεραν οι οικολόγοι Kennedy Bucci και Chelsea Rochman από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο στο The Conversation, στην ανασκόπησή τους για τα μικροπλαστικά το 2020.
«Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι τα μικρότερα σωματίδια καταναλώνονται πιο εύκολα από μικρούς οργανισμούς ή επειδή μπορούν να κινηθούν κατά μήκος της κυτταρικής μεμβράνης και να προκαλέσουν βλαβερές συνέπειες όπως φλεγμονή».
Μέρος του προβλήματος είναι ότι δεν έχουμε ακόμη την τεχνολογία για την εύκολη απομόνωση, δειγματοληψία και ανίχνευση μικρότερων μικροσωματιδίων (με μέγεθος μικρότερο από 10 μικρόμετρα) και νανοσωματιδίων (μέγεθος μικρότερο από ένα μικρόμετρο), επομένως, δεν καταλαβαίνουμε ακόμη καν ποια είναι τα επίπεδα της πλήρους έκθεσής μας σε αυτές τις συνθετικές ουσίες, λένε οι ερευνητές.
Τα ανησυχητικά ευρήματα της μελέτης για τα μικροπλαστικά
Σύμφωνα με τη μελέτη τους που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Molecular Science, όταν ηλικιωμένα και νεαρά ποντίκια έπιναν νερό που περιείχε μικροσκοπικά θραύσματα κατά τη διάρκεια τριών εβδομάδων, οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ρόουντ Άιλαντ ανακάλυψαν ότι ίχνη των ρύπων είχαν συσσωρευτεί σε κάθε όργανο του σώματος τους και στον εγκέφαλο!
Η παρουσία αυτών των μικροπλαστικών συνοδεύτηκε επίσης από αλλαγές συμπεριφοράς παρόμοιες με την άνοια στον άνθρωπο, καθώς και αλλαγές στους ανοσολογικούς δείκτες στο ήπαρ και τον εγκέφαλο.
“Για εμάς, αυτό ήταν εντυπωσιακό. Δεν ήταν υψηλές οι δόσεις των μικροπλαστικών, αλλά σε σύντομο χρονικό διάστημα είδαμε αυτές τις αλλαγές”, εξηγεί ο νευροεπιστήμονας Jaime Ross.
“Κανείς δεν κατανοεί πραγματικά τον κύκλο ζωής αυτών των μικροπλαστικών στο σώμα, επομένως μέρος αυτού που θέλουμε να εξετάσουμε είναι του τι συμβαίνει καθώς μεγαλώνουμε. Είμαστε πιο ευαίσθητοι στη συστηματική φλεγμονή από αυτά τα μικροπλαστικά; Μπορεί το σώμα μας να τα ξεφορτωθεί το ίδιο εύκολα; Τα κύτταρά μας ανταποκρίνονται διαφορετικά σε αυτές τις τοξίνες;”
Τα αποτελέσματα μπορεί να μην ισχύουν ακριβώς στον άνθρωπο, αλλά μελέτες που αφορούν ζωικά μοντέλα όπως αυτά είναι ένα βασικό πρώτο βήμα στην κλινική έρευνα.
Πρόσφατα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν μικροπλαστικά που κρύβονται στο ανθρώπινο έντερο, κστην κυκλοφορία του αίματός μας, συγκεντρώνονται βαθιά στους πνεύμονες ενώ διαρρέουν μέσω του πλακούντα στα έμβρυα.
Το 2021, οι τοξικολόγοι προειδοποίησαν ότι οι μελλοντικές μελέτες πρέπει επειγόντως να αναζητήσουν πώς επιδρούν αυτοί οι ρύποι στην υγεία μας, ειδικά επειδή η έκθεσή τους είναι πλέον αδύνατο να αποφευχθεί. Σε πρόσφατα πειράματα, τόσο σε ηλικιωμένα όσο και σε νεαρά ποντίκια δόθηκε νερό που υποβλήθηκε σε επεξεργασία με μικροπλαστικά από φθορίζον πολυστυρένιο. Σε μερικά δόθηκε κανονικό πόσιμο νερό.
Κατά τη διάρκεια του πειράματος που διήρκησε τρεις εβδομάδες, τα ποντίκια αξιολογούνταν τακτικά για τη συμπεριφορά ενώ πραγματοποίησαν επίσης δοκιμές φωτός-σκότους. Σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, τα ποντίκια που έπιναν νερό μολυσμένο με μικροπλαστικά για τρεις εβδομάδες εμφάνισαν σημαντικές αλλαγές συμπεριφοράς, αλλαγές που ήταν ιδιαίτερα έντονες στα ηλικιωμένα ποντίκια.
Στο τέλος των τριών εβδομάδων, βρέθηκαν κόκκινα φθορίζοντα σωματίδια μικροπλαστικών σε κάθε τύπο ιστού: εγκέφαλος, συκώτι, νεφρά, έντερο, καρδιά, σπλήνα και πνεύμονες. Τα πλαστικά ήταν επίσης στα κόπρανα και τα ούρα των ποντικών. Το γεγονός ότι οι ρύποι εντοπίστηκαν εκτός του πεπτικού συστήματος υποδηλώνει ότι κυκλοφορούν σε όλο το σώμα.
Ωστόσο η παρουσία τους στον εγκέφαλο είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Υποδεικνύει ότι αυτοί οι δυνητικά τοξικοί ρύποι μπορούν να διασχίσουν το ανοσοποιητικό φράγμα που χωρίζει το κεντρικό νευρικό σύστημα από την υπόλοιπη κυκλοφορία του αίματος του σώματος, οδηγώντας πιθανώς σε νευρογνωστικά προβλήματα.
Τι έχουν δείξει μέχρι στιγμής άλλες έρευνες για τα μικροπλαστικά
Τα ευρήματα εντάσσονται σε μια άλλη μελέτη από τις αρχές του έτους που βρήκε μικροπλαστικά στον εγκέφαλο ποντικών μόλις δύο ώρες μετά την κατανάλωση ενός μολυσμένου γεύματος.
Το 2022, παρόμοια μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι τα μικροπλαστικά πολυστυρενίου που καταπίνονται μπορούν να συσσωρευτούν στον εγκέφαλο ποντικών, προκαλώντας φλεγμονή και βλάπτοντας τη μνήμη τους.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα μικροπλαστικά μπορούν να ταξιδέψουν στον εγκέφαλο των θηλαστικών και να ασκήσουν επιζήμια αποτελέσματα μετά την απορρόφηση.
Στην πρόσφατη μελέτη τους, ανακάλυψαν ότι μια πρωτεΐνη που ονομάζεται GFAP, η οποία υποστηρίζει τα κύτταρα στον εγκέφαλο, είχε μειωθεί μετά την κατάποση μικροπλαστικών.
«Μια μείωση του GFAP έχει συσχετιστεί με πρώιμα στάδια ορισμένων νευροεκφυλιστικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων της νόσου Αλτσχάιμερ καθώς και της κατάθλιψης», λέει ο Ross.
