Τα πολλαπλά οφέλη του κόκκινου κρασιού στον οργανισμό

Το κόκκινο κρασί θεωρείται συνήθως η «πιο υγιεινή» επιλογή όσον αφορά πρόσληψη αλκοόλ, καθώς αποτελεί πηγή αντιοξειδωτικών, τις λεγόμενες πολυφαινόλες, οι οποίες βρίσκονται κατά κύριο λόγο στα φρούτα και τα λαχανικά και είναι υπεύθυνες για τη μείωση της φλεγμονής στο σώμα. Συγκεκριμένα, οι κυριότερες πολυφαινόλες στα ερυθρά κρασιά είναι οι φλαβονόλες, οι ανθοκυανίνες και η ρεσβερατρόλη, σύμφωνα με τη Διαιτολόγο και διατροφολόγο Σοφία Σαχούλη.

Η ρεσβερατρόλη στο κόκκινο κρασί

Η επιστημονική έρευνα έχει επικεντρωθεί κυρίως στη ρεσβερατρόλη, μια φυσική ένωση με πολλαπλά οφέλη που βρίσκεται στο δέρμα και τους σπόρους των σταφυλιών. Η ίδια αποτελεί ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, καθώς εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και τις οξειδωτικές ενώσεις που παράγονται στους διάφορους ιστούς ή στο πλάσμα του αίματος.

Πέρα από αυτό, η ρεσβερατρόλη θεωρείται επίσης ότι παρέχει ένα ευρύ φάσμα πλεονεκτημάτων, διότι διαθέτει επιπλέον καρδιοπροστατευτικές ιδιότητες, συμβάλλει στη μείωση της γλυκόζης στο αίμα, επιφέρει θετικές επιδράσεις σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες ενώ παράλληλα παρουσιάζει αντικαρκινικές ιδιότητες. Η ίδια βρίσκεται σε μικρότερες ποσότητες και σε άλλα τρόφιμα, όπως τα μούρα, πεύκο, ρόδι, φιστίκια και φασόλια.

Σύμφωνα με μελέτες, η επίδραση της ρεσβερατρόλης μπορεί να ενισχυθεί μέσω μιας ισορροπημένης μεσογειακού τύπου διατροφής, που περιλαμβάνει κόκκινο κρασί, ψάρι, φρούτα και λαχανικά, καθώς και τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και μέταλλα.

Η συνολική ποσότητα πολυφαινολών σε ερυθρούς οίνους εκτιμάται ότι κυμαίνεται από 2000 έως 6000 mg/L. Οι πολυφαινόλες υπάρχουν δέκα φορές περισσότερο στο κόκκινο κρασί από ότι στο λευκό.

Το «γαλλικό παράδοξο»

Πώς δημιουργήθηκε η πεποίθηση ότι το κόκκινο κρασί κάνει καλό στις καρδιαγγειακές παθήσεις;

Η ιδέα ότι το κόκκινο κρασί είναι ωφέλιμο για την καρδιά δημιουργήθηκε κατά τη δεκαετία του 1970, όταν οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι Γάλλοι είχαν μικρότερο ποσοστό θνησιμότητας από καρδιαγγειακές παθήσεις σε σύγκριση με άλλους πληθυσμούς, παρόλο που κατανάλωναν περισσότερο κορεσμένο λίπος.

Η μελέτη αυτή έδειξε μια σαφή σχέση μεταξύ της κατανάλωσης κρασιού και των χαμηλότερων επιπέδων καρδιακών παθήσεων. Το φαινόμενο αυτό έμεινε γνωστό ως το «Γαλλικό παράδοξο», το οποίο απασχολεί και προβληματίζει την επιστημονική κοινότητα μέχρι και σήμερα.

Έκτοτε έχουν πραγματοποιηθεί πολυάριθμες μελέτες, με περισσότερες από 1.000 δημοσιεύσεις που επαναλαμβάνουν ότι η μέτρια κατανάλωση κρασιού έχει συνδεθεί με προστασία έναντι της στεφανιαίας νόσου και γενικότερα με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και καλύτερη υγεία.

Πάντως, μέχρι σήμερα δεν έχουν διευκρινιστεί πλήρως οι μηχανισμοί μέσω των οποίων η μέτρια κατανάλωση κρασιού έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.

Πού μας ωφελεί το κόκκινο κρασί

Αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση: Το κόκκινο κρασί λόγω της περιεκτικότητάς του σε πολυφαινόλες, όπως αναφέρθηκε παραπάνω αποτελεί πηγή αντιοξειδωτικών, τα οποία βοηθούν στην καταπολέμηση μολύνσεων και φλεγμονών στο σώμα.
Το κρασί από σκούρα σταφύλια φαίνεται να περιέχει περισσότερες πολυφαινόλες και συνεπώς μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση.

Καρδιαγγειακή υγεία: Η μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού έχει συνδεθεί με μείωση του κινδύνου θνησιμότητας από καρδιακές παθήσεις και καρδιακή προσβολή κατά 30-50%.
Όσον αφορά την καρδιακή λειτουργία, έρευνες έχουν αποδείξει ότι το κόκκινο κρασί παρέχει αντι-φλεγμονώδεις και αντι-θρομβωτικές ιδιότητες, καθώς οι πολυφαινόλες φαίνεται να παρεμποδίζουν τη συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων, αντισταθμίζοντας έτσι το σχηματισμό θρόμβων του αίματος.
Ακόμη, μελέτες έχουν δείξει ότι το κόκκινο κρασί μέσω της ρεσβερατρόλης και της προκυανιδίνης βοηθά στην πρόληψη βλάβης στα αιμοφόρα αγγεία, στη μείωση των επιπέδων της λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL) ή «κακής» χοληστερόλης, ενώ μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (HDL) ή «καλής» χοληστερόλης.
Ωστόσο, πρέπει πάντά να θυμόμαστε ότι η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ εν τέλει βλάπτει την καρδιά.

Ρύθμιση σακχάρου στο αίμα: Η ρεσβερατρόλη έχει φανεί ότι ελέγχει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη.
Το κόκκινο κρασί, σύμφωνα με μελέτες, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα όταν καταναλώνεται με μέτρο και παράλληλα έχει φανεί ότι βοηθά στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. Το κρασί είναι πιθανόν να εμποδίζει τις επιπλοκές που προκαλούνται από το οξειδωτικό στρες κατά την έναρξη του Σακχαρώδους Διαβήτη.
Μία μελέτη του 2015 έδειξε ότι η κατανάλωση ενός ποτηριού κόκκινου κρασιού με το δείπνο μειώνει μετρίως τον καρδιομεταβολικό κίνδυνο σε άτομα με Διαβήτη τύπου 2 και ότι η μέτρια πρόσληψη του είναι συνήθως ασφαλής.

Μνήμη και Νευροεκφυλιστικές ασθένειες: Έρευνες έχουν επιβεβαιώσει την προστατευτική ικανότητα του κόκκινου κρασιού από την απώλεια μνήμης λόγω ηλικίας. Η ρεσβερατρόλη φαίνεται να μπορεί να εμποδίσει τις εκφυλίσεις του εγκεφάλου, καθώς αναστέλλει το σχηματισμό της πρωτεΐνης βήτα-αμυλοειδούς, πρωτεΐνη- κλειδί στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ είναι ένας σίγουρος τρόπος για να επιταχυνθεί η υποβάθμιση των δεξιοτήτων σκέψης, ενώ μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη.

Καρκίνος: Χάρη στην υψηλή αντιοξειδωτική του ικανότητα, έρευνες έχουν αποδείξει ότι το κόκκινο κρασί μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση των βλαβών σε κυτταρικό επίπεδο, ενώ είναι πιθανόν να μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη κυττάρων που είναι υπεύθυνα για τον καρκίνο του στήθους ή του πνεύμονα.
Μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος καρκίνου του προστάτη, του παχέος εντέρου και του μαστού μπορεί να μειωθεί, πίνοντας ένα ποτήρι κόκκινο κρασί.
Παρ’ όλα αυτά, λόγω της πολυπλοκότητας της καρκινογένεσης και της λειτουργίας της ρεσβερατρόλης του κόκκινου κρασιού, δεν υπάρχουν καθολικά επιβεβαιωμένα αποτελέσματα.

Γήρανση: Μελέτες έχουν παρουσιάσει ότι ένα συστατικό του κόκκινου κρασιού, σχετίζεται με την αναστολή ενός παράγοντα μεταγραφής που ενεργοποιεί φλεγμονώδεις κυτοκίνες, οι οποίες απελευθερώνονται σε οξειδωτική βλάβη ιστού και σχετίζονται με χρόνιες ασθένειες ή τη γήρανση.

Οστεοπόρωση: Επιδημιολογικές μελέτες έχουν διαπιστώσει θετική σχέση μεταξύ της μέτριας κατανάλωσης κόκκινου κρασιού και της αυξημένης οστικής πυκνότητας.
Παρόλο που οι περισσότερες έρευνες έχουν διεξαχθεί σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, μια μελέτη σε άνδρες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού μπορεί επίσης να είναι επωφελής για τη οστική πυκνότητα των ανδρών.

Πνεύμονες: Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις στο Σικάγο αναφέρουν ότι η ρεσβερατρόλη που περιέχεται στο κόκκινο κρασί μπορεί να καταπολεμήσει αποτελεσματικά τα βακτηρίδια που είναι γνωστό ότι προκαλούν πνευμονικές λοιμώξεις, όπως πνευμονία και βρογχίτιδα.

Η υγεία του εντέρου: Πρόσφατες μελέτες αναφέρουν ότι οι πολυφαινόλες του κόκκινου κρασιού και των σταφυλιών μπορούν να βελτιώσουν τη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου, δρώντας ως πρεβιοτικά, ενώσεις δηλαδή που ενισχύουν τα υγιή βακτήρια του εντέρου, συμβάλλοντας έτσι σε ένα υγιές έντερο.
Ωστόσο, η έρευνα είναι περιορισμένη. Παράλληλα, απαιτούνται περισσότερα στοιχεία πριν πιστοποιηθούν οι πραγματικές επιπτώσεις του κόκκινου κρασιού στην υγεία του εντέρου.

Έλεγχος του βάρους: Σύμφωνα με έρευνες, η ρεσβερατρόλη βοηθά επίσης στον έλεγχο του βάρους. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο International Journal of Obesity διαπίστωσε μια σχέση μεταξύ των ποντικών που έλαβαν ρεσβερατρόλη και της χαμηλότερης αύξησης βάρους.
Όμως, παραμένει ασαφές εάν η ποσότητα της ρεσβερατρόλης στα περισσότερα ερυθρά κρασιά θα ήταν αρκετή για να έχει κάποια επίδραση στην υγεία του ανθρώπου.
Κλινικές μελέτες σε ανθρώπους έχουν διαπιστώσει ότι τα άτομα που έπιναν κόκκινο κρασί είχαν χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), ενώ μια έρευνα αποκάλυψε ότι οι γυναίκες που έπιναν κρασί είχαν κατά 70% μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας.
Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να επηρεαστούν και από άλλους παράγοντες, καθώς είναι πιθανό να οφείλονται στο ότι οι άνθρωποι αυτοί ακολουθούσαν επίσης μια ισορροπημένη διατροφή και συστηματική άσκηση, τα οποία συμβάλλουν αποτελεσματικά στον καλύτερο έλεγχο του βάρους.
Σε καμία περίπτωση βέβαια, η κατανάλωση κόκκινου κρασιού δεν συνίσταται ως τρόπος απώλειας βάρους.

Καλή διάθεση: Η ρεσβερατρόλη βελτιώνει τα επίπεδα ενέργειας καθώς με την κατανάλωση κόκκινου κρασιού απελευθερώνονται ενδορφίνες στο σώμα, οι οποίες μας ηρεμούν, γεννούν ένα αίσθημα ευδαιμονίας και συμβάλλουν στην καλή διάθεση, πάντα καταναλώνοντάς το με μέτρο.
Το 2013, μια μελέτη έδειξε ότι όσοι έπιναν 2-7 ποτήρια κρασί κάθε εβδομάδα είχαν χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης, ενώ ανέφερε επίσης ότι εκείνοι που έπιναν περισσότερα ποτήρια την εβδομάδα διέτρεχαν μεγάλο κίνδυνο κατάθλιψης.

Τα οφέλη του κόκκινου κρασιού μπορούν να επιτευχθούν με ελαφριά έως μέτρια κατανάλωση, η οποία ορίζεται:

• έως ένα ποτό την ημέρα για υγιείς γυναίκες

• έως δύο ποτά την ημέρα για υγιείς άνδρες ηλικίας 65 ετών και κάτω

• μέχρι ένα ποτό την ημέρα για άνδρες άνω των 65 ετών

Αυτά τα οφέλη γίνονται ακόμη πιο έντονα όταν μια ελαφριά έως μέτρια κατανάλωση κρασιού συνδυάζεται με έναν υγιεινό τρόπο ζωής και συνήθειών, όπως η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής και σωματικής άσκησης.

Σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης, οικογενειακού ιστορικού αλκοολισμού, καρδιακής ανεπάρκειας, ασθενειών ήπατος ή παγκρέατος ή λήψης ορισμένων φαρμάκων απαγορεύεται εντελώς η κατανάλωση αλκοόλ σε συνεννόηση πάντα με τον θεράποντα ιατρό.

Παν μέτρον άριστον

Όπως και όλα στη ζωή μας, έτσι και η κατανάλωση κόκκινου κρασιού χρειάζεται μέτρο και ισορροπία.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχει μια λεπτή γραμμή μεταξύ μέτριας και υπερβολικής κατανάλωσης, την οποία δεν πρέπει να ξεπερνάμε. Η υπερβολική κατανάλωση κρασιού μπορεί να είναι επιζήμια για την υγεία, καθώς έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερκατανάλωση αλκοολούχων ποτών αυξάνει τον κίνδυνο για ασθένειες του ήπατος και του παγκρέατος, υπέρτασης, καρκίνου, κ.ά.

Μπορεί το κόκκινο κρασί να είναι το μόνο αλκοολούχο ποτό που έχει διαπιστωθεί ότι είναι ωφέλιμο για την υγεία και παράλληλα να καθιστά την πιο υγιεινή επιλογή ποτού, ωστόσο δεν πρέπει να το υπολογίζουμε ως θεραπευτική μέθοδο. Υπάρχουν άλλοι τρόποι για να ενισχύσουμε την υγεία μας πιο αποτελεσματικά, όπως είναι η κατανάλωση πληθώρας φρούτων και λαχανικών και η άσκηση, που παραμένουν οι καλύτεροι και πιο αποδεδειγμένοι τρόποι για να το πετύχουμε.

Για όσους δε συνηθίζουν ή δεν προτιμούν την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, το πιο υγιές είναι να απέχουν εντελώς. Η Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας και το Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιάς, Πνευμόνων και Αίματος δεν συνιστούν να αρχίσετε να πίνετε αλκοόλ μόνο για να αποτρέψετε καρδιακές παθήσεις. Το αλκοόλ μπορεί να είναι εθιστικό και να προκαλέσει ή να επιδεινώσει άλλα προβλήματα υγείας.

Ωστόσο, για όσους απολαμβάνουν ήδη ένα ποτήρι κόκκινο κρασί με το βραδινό τους γεύμα, το να το καταναλώνουν με μέτρο φαίνεται να βοηθά στην καρδιά.

Τέλος, όσοι δεν καταναλώνουν κόκκινο κρασί στο ποτήρι, αλλά θέλουν να προσδώσουν μια πιο ξεχωριστή γεύση στο φαγητό τους και παράλληλα να επωφεληθούν από τις ευεργετικές ιδιότητες του κόκκινου κρασιού, μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ως σάλτσα ή συστατικό στο φαγητό.