Ο οργανισμός μας μιμείται τα φάρμακα που ανακάλυψαν οι επιστήμονες ή οι επιστήμονες “αντέγραψαν” τις ανθρώπινες λειτουργίες τελικά;
Το 2023, το περιοδικό Science ανέδειξε τα δημοφιλή φάρμακα Ozempic, Wegovy και Mounjaro για την απώλεια βάρους, ως το επιστημονικό επίτευγμα της χρονιάς. Τα εν λόγω φάρμακα μιμούνται mια ορμόνη του εντέρου, την GLP-1 και αρχικά αναπτύχθηκαν για τον διαβήτη πριν από 20 χρόνια. Τα συγκεκριμένα φάρμακα στοχεύουν σε ρυθμιστικές οδούς που εμπλέκονται τόσο στην παχυσαρκία όσο και στον διαβήτη.
Ο Κριστοφερ Ντάμαν, Αναπληρωτής Καθηγητής Γαστρεντερολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον μελετά τον τρόπο με τον οποίο η διατροφή και το μικροβίωμα του εντέρου επηρεάζουν την υγεία. Σύμφωνα με τον επιστήμονα, το ανθρωπινο σώμα παράγει φυσικές εκδοχές αυτών των φαρμάκων – γνωστές και ως ορμόνες ινκρετίνης – στο έντερο. Μπορεί να μην αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων βοηθούν στη ρύθμιση αυτών των ορμονών. Ωστόσο τα τρισεκατομμύρια μικρόβια που βρίσκονται στο έντερο είναι το κλειδί για την ενορχήστρωση αυτής της διαδικασίας.
«Εξειδικευμένα βακτήρια στο κατώτερο τμήμα του εντέρου σας παίρνουν τα συστατικά των τροφών που δεν μπορείτε να χωνέψετε, όπως οι φυτικές ίνες και οι πολυφαινόλες – τα στοιχεία των φυτών που αφαιρούνται σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα – και τα μετατρέπουν σε μόρια που διεγείρουν τις ορμόνες για τον έλεγχο της όρεξης και του μεταβολισμού. Αυτά περιλαμβάνουν τη ορμόνη GLP-1, μια φυσική έκδοση του Wegovy και του Ozempic», γράφει o ερευνητής σε άρθρο του στον ιστότοπο The Conversation.
Η GLP-1 βοηθά στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα μέσω του παγκρέατος. Μιμείται επίσης την απελευθέρωση ορμονών που διεγείρουν το αίσθημα πληρότητας και μειώνουν την όρεξη. Πριν από τις σύγχρονες επεξεργασμένες τροφές, οι μεταβολικές ρυθμιστικές οδοί καθοδηγούνταν από ένα υγιές μικροβίωμα του εντέρου που χρησιμοποιούσε αυτές τις ορμόνες για να ρυθμίζει με φυσικό τρόπο το μεταβολισμό και την όρεξη. Ωστόσο, η επεξεργασία των τροφίμων, με στόχο τη βελτίωση της σταθερότητας των προϊόντων και την ενίσχυση της γεύσης, αφαιρεί τα βιοδραστικά μόρια όπως οι φυτικές ίνες και οι πολυφαινόλες που βοηθούν στη ρύθμιση αυτού του συστήματος. Η αφαίρεση αυτών των βασικών συστατικών των τροφίμων και η επακόλουθη μείωση της ποικιλομορφίας του εντερικού μικροβιώματος μπορεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην αύξηση της παχυσαρκίας και των περιστατικών διαβήτη.
Το φάρμακο Mounjaro συνδυάζει την GLP-1 με ένα δεύτερο ανάλογο ορμόνης που προέρχεται από το ανώτερο έντερο και ονομάζεται GIP. Οι μελέτες δείχνουν ότι αυτή η συνδυαστική θεραπεία είναι ακόμη πιο αποτελεσματική στην προώθηση της απώλειας βάρους από ό,τι οι θεραπείες μόνο με GLP-1, όπως το Wegovy και το Ozempic.
Τα εν λόγω φάρμακα αυτά συμπληρώνουν άλλα μέτρα όπως η γαστρική παράκαμψη, που χρησιμοποιούνται στις πιο ακραίες περιπτώσεις μεταβολικής νόσου. Αυτές οι χειρουργικές επεμβάσεις μπορεί εν μέρει να λειτουργούν όπως το Wegovy και το Ozempic, παρακάμπτοντας την πέψη σε τμήματα του γαστρεντερικού σωλήνα και διοχετεύοντας λιγότερη τροφή στα μικρόβια του εντέρου. Αυτό αφυπνίζει τα μικρόβια ώστε να διεγείρουν τα κύτταρα του εντέρου και να παράγουν GLP-1 και PYY, ρυθμίζοντας αποτελεσματικά την όρεξη και τον μεταβολισμό. Οι ιατρικές κατευθυντήριες γραμμές υποστηρίζουν τη χρήση νέων φαρμάκων με βάση τις ινκρετίνες, όπως το Wegovy, το Ozempic και το Mounjaro, για τη διαχείριση των αλληλένδετων μεταβολικών καταστάσεων του διαβήτη, της παχυσαρκίας και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Λαμβάνοντας υπόψη την επίδραση που έχουν αυτά τα φάρμακα στον εγκέφαλο και την επιθυμία, οι ερευνητές αξιολογούν τις δυνατότητές τους για τη θεραπεία μη μεταβολικών καταστάσεων όπως η κατάχρηση αλκοόλ, ο εθισμός στα ναρκωτικά και η κατάθλιψη.
Ωστόσο, επισημαίνει ο ερευνητής στο άρθρο του, παρά την επιτυχία και την προοπτική αυτών των φαρμάκων να ωφελήσουν έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων, οι τρέχουσες πρακτικές συνταγογράφησης έχουν εγείρει ορισμένα ερωτήματα. Θα πρέπει να χρησιμοποιούν αυτά τα φάρμακα άτομα που είναι ελαφρώς υπέρβαρα; Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από τη συνταγογράφηση αυτών των φαρμάκων σε παιδιά και εφήβους για τη δια βίου διαχείριση του βάρους;
Οι θεραπείες με βάση τις ινκρετίνες μπορεί να προκαλέσουν γαστρεντερικές παρενέργειες, όπως ναυτία, έμετος, διάρροια και δυσκοιλιότητα. Αυτά τα συμπτώματα σχετίζονται με τον τρόπο με τον οποίο τα φάρμακα λειτουργούν επιβραδυντικά στο γαστρεντερικό σύστημα. Άλλες πιο σοβαρές, αλλά σπάνιες, παρενέργειες περιλαμβάνουν παγκρεατίτιδα και μη αναστρέψιμη γαστροπάρεση.
Αυτά τα φάρμακα μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε απώλεια υγιούς μυϊκής μάζας, ιδίως ελλείψει άσκησης. Η σημαντική αύξηση του βάρους μετά τη διακοπή των φαρμάκων εγείρει περαιτέρω ερωτήματα σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη διαχείριση του βάρους.
Όλα εξαρτώνται από τον τρόπο ζωής
Ο υγιεινός τρόπος ζωής παραμένει ο σημαντικότερος τρόπος διαχείρισης της μεταβολικής νόσου και της συνολικής υγείας, σύμφωνα με τον ερευνητή. Αυτό περιλαμβάνει τακτική άσκηση, διαχείριση του άγχους, επαρκή ύπνο, βόλτες στην εξοχή και μια ισορροπημένη διατροφή. Για την πλειονότητα του πληθυσμού που δεν έχει παχυσαρκία ή διαβήτη, η επανεκκίνηση του ενσωματωμένου ελέγχου της όρεξης και του μεταβολισμού του εντέρου με την επανεισαγωγή τροφών που αφυπνίζουν το μικροβίωμα, μπορεί να είναι η καλύτερη προσέγγιση για την προώθηση του υγιούς μεταβολισμού. Η επαναφορά ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων στη διατροφή, και συγκεκριμένα εκείνων που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και πολυφαινόλες, όπως τα φλαβονοειδή και τα καροτενοειδή, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό και συμπληρωματικό ρόλο για την αντιμετώπιση της επιδημίας της παχυσαρκίας και της μεταβολικής νόσου σε μία από τις βαθύτερες ρίζες της, καταλήγει ο ερευνητής.
