Τείνει να γίνει μια από τις συχνότερες παθήσεις της εποχής. Ξηρότητα, ερεθισμός ή θαμπή όραση, ακόμη οφθαλμικός πόνος επηρεάζουν το 75% των ατόμων άνω των 40 ετών και προκαλείται εξαιτίας δυσλειτουργίας στην ισορροπία του δακρυϊκού φιλμ.
Τι είναι το «δακρυϊκό φιλμ»;
Φανταστείτε μια ρευστή επίστρωση με τρία στρώματα: ένα λιπαρό στρώμα, ένα υδαρές και ένα στρώμα βλέννας. Και τα τρία παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της ισορροπίας του δακρυϊκού φιλμ.
Το λιπαρό στρώμα δημιουργείται από τους μεϊβομιανούς αδένες των άνω βλεφάρων. Το υδαρές στρώμα εκκρίνεται από τον δακρυϊκό αδένα και τα κύτταρα του επιπεφυκότα είναι υπεύθυνα για την βλέννα. Με κάθε ανοιγοκλείσιμο του ματιού, αυτός ο συνδυασμός διαφορετικών ουσιών, απλώνεται στον οφθαλμό και διατηρεί την απαραίτητη υγρασία.
Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν ή να επιτείνουν την ξηροφθαλμία:
- Το γήρας: Προκαλεί ορμονικές αλλαγές που μας καθιστούν πιο επιρρεπείς σε παθήσεις που προκαλούν ξηροφθαλμία, όπως είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
- Φάρμακα: Μεταξύ αυτών αντισταμινικά, αντικαταθλιπτικά, αντιυπερτασικά, κορτικοστεροειδή, όλα δυνητικά επηρεάζουν την ποιότητα του δακρυϊκού φιλμ.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Η έλλειψη υγρασίας σε χώρους πολύ θερμούς ή με έντονο κλιματισμό, ο αέρας, ο καπνός και η χρήση ανεμιστήρων μπορούν επίσης να επιδεινώσουν την ξηρότητα των οφθαλμών.
- Ψηφιακές συσκευές: Πολλές ώρες μπροστά σε μια οθόνη έχουν ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση στον ρυθμό βλεφαρίσματος με αποτέλεσμα τα μάτια να στεγνώνουν ευκολότερα.
- Ανατομικοί παράγοντες: Τα βλέφαρα ορισμένων ανθρώπων δεν κλείνουν εντελώς, με αποτέλεσμα οι οφθαλμοί να στεγνώνουν κατά τη διάρκεια της νύχτας.
- Έλλειψη θρεπτικών συστατικών: Μια διατροφή ελλιπής σε βιταμίνη Α μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα στα μάτια.
Τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας
Η ξηροφθαλμία συνήθως εκδηλώνεται με αίσθηση καψίματος, τσούξιμο και «γρατσούνισμα» στην επιφάνεια του ματιού. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να προκληθεί δακρύρροια ως αντισταθμιστική απόκριση του οφθαλμού. Τα μάτια συχνά φαίνονται κόκκινα και ερεθισμένα και να είναι ευαίσθητα στο φως.
Η θολή όραση μπορεί επίσης να είναι σύμπτωμα ξηροφθαλμίας. Μερικοί άνθρωποι περιγράφουν ένα ομιχλώδες πέπλο ενώ άλλοι βιώνουν ένα περιστασιακό θάμπωμα που υποχωρεί με κάθε κίνηση του βλεφάρου.
Οι χρήστες φακών επαφής συνήθως δυσκολεύονται να φορέσουν τους φακούς τους.
Σε ακραίες περιπτώσεις ξηροφθαλμίας, οι ασθενείς παρουσιάζουν αδυναμία να κλάψουν, ακόμα και να ανοιγοκλείσουν τα βλέφαρα τους.
Πώς μπορούμε να ανακουφιστούμε
«Ψεύτικα» δάκρυα: Είναι οι γνωστές, μη συνταγογραφούμενες λιπαντικές οφθαλμικές σταγόνες που χρησιμοποιούνται για τη συμπλήρωση του φυσικού δακρυϊκού φιλμ. Λειτουργούν ως λιπαντικά για την ενυδάτωση της επιφάνειας των ματιών. Ορισμένα από αυτά τα σκευάσματα περιέχουν θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες Α, Ε και Β6 και λιποϊκό οξύ. Οι οφθαλμικές σταγόνες αυτού του τύπου, μειώνουν το οξειδωτικό στρες που μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή ή βλάβη των ιστών.
Ταυτόχρονα, τα τεχνητά δάκρυα που περιέχουν στην σύνθεση τους ηλεκτρολύτες (κάλιο, χλωριούχο, νάτριο κ.λπ.) μπορούν να μιμηθούν τη σύνθεση των φυσικών δακρύων και να βοηθήσουν στην επούλωση πληγών.
Ωστόσο, λένε οι οφθαλμίατροι, αποφύγετε σταγόνες που φέρουν ένδειξη ότι ανακουφίζουν από την ερυθρότητα ή εκείνες που έχουν σχεδιαστεί για αντιμετώπιση αλλεργιών.
Κομπρέσες: Οι ζεστές κομπρέσες με απαλό μασάζ στο καπάκι του βλεφάρου μπορούν να βοηθήσουν στην κίνηση των μεϊβομιανών αδένων. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα καθαρό βαμβακερό πανί που θα βουτήξουμε σε ζεστό νερό, θερμοκρασίας περίπου 45ºC.
Η χρήση ζεστής κομπρέσας για 10 λεπτά, δύο φορές την ημέρα, για διάστημα 2-3 εβδομάδων είναι δυνατόν να προσφέρει σημαντική ανακούφιση από τα συμπτώματα.
Διατροφικές αλλαγές: Βεβαιωθείτε ότι η διατροφή σας είναι επαρκής σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Μια μελέτη μετα-ανάλυσης εξέτασε 19 τυχαίες κλινικές δοκιμές και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόσληψη ωμέγα-3 μέσω διατροφής ή συμπληρωμάτων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την ξηροφθαλμία και να βοηθήσει στο σχηματισμό φυσικών δακρύων. Ωστόσο, αυτές οι διατροφικές αλλαγές χρειάζονται ακόμα και 12 μήνες για να κάνουν την διαφορά.
Σε κάθε περίπτωση, ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, αν η κατάσταση δεν βελτιώνεται, είναι απαραίτητη η βοήθεια από τον οφθαλμίατρο σας.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, χορηγείται φαρμακευτική αγωγή που βελτιώνει το πρόβλημα ενώ κάποιες φορές απαιτείται ακόμα και χειρουργική επέμβαση που εξασφαλίζει την απαιτούμενη υγρασία στο μάτι, αντιμετωπίζοντας άλλα αίτια.
Συμβουλές για «άμεση δράση»
Η ξηροφθαλμία έχει μια χρόνια πορεία και αυτό σημαίνει ότι τα συμπτώματα μπορεί να επανεμφανιστούν ακόμα και στις περιπτώσεις που έχει προηγηθεί θεραπεία. Οι γιατροί, δίνουν κάποιες συμβουλές που αν ενταχθούν στην καθημερινή ρουτίνα, μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας. Ξεκινήστε κάνοντας μια καταγραφή του περιβάλλοντος σας, λένε.
- Αποφύγετε ανεμιστήρες ή κλιματιστικά μηχανήματα που κατευθύνουν τον αέρα προς τα μάτια σας αλλά και άλλους ερεθιστικούς παράγοντες, όπως είναι ο καπνός ή οι χημικές αναθυμιάσεις.
- Προμηθευτείτε έναν υγραντήρα εάν ζείτε σε ξηρό κλίμα.
- Κάντε συχνά διαλείμματα όταν χρησιμοποιείτε ψηφιακές συσκευές ή μειώστε τον χρόνο που περνάτε μπροστά σε οθόνη.
- Ρωτήστε τον οφθαλμίατρο σας εάν κάποιο από τα φάρμακά σας θα μπορούσε να συμβάλλει στο πρόβλημα.
- Πίνετε άφθονο νερό.
- Ενσωματώστε βιταμίνες και ωμέγα-3 λιπαρά οξέα στη διατροφή σας.
Η ξηροφθαλμία, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως πρόκληση φλεγμονής στον κερατοειδή και έλκη που οδηγούν σε ουλές.
Αυτή η βλάβη μπορεί τελικά να οδηγήσει σε απώλεια όρασης. Επιπλέον, η ξηροφθαλμία συνδέεται με διάφορες μεταβολικές ασθένειες, όπως η υπέρταση, ο διαβήτης και η υπερλιπιδαιμία.
Αν και ο ακριβής υποκείμενος μηχανισμός είναι άγνωστος, οι ερευνητές υποθέτουν ότι αυτή η συσχέτιση οφείλεται στο οξειδωτικό στρες και στην επιταχυνόμενη διαδικασία γήρανσης του οφθαλμού. Οι επιστήμονες έχουν επίσης επισημάνει σύνδεση μεταξύ ξηροφθαλμίας και διαταραχών ύπνου, διαταραχών διάθεσης και αγγειακών παθήσεων, όπως οι πονοκέφαλοι ημικρανίας.
