Η σεροτονίνη έχει σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά, τη διάθεση, την κίνηση, τη μάθηση και πολλές άλλες λειτουργίες του οργανισμού μας. Η τεχνική της ονομασία είναι η 5-Υδροξυτρυπταμίνη (5-hydroxytryptamine) ή 5-ΗΤ. Όπως όλοι οι νευροδιαβιβαστές, έτσι και η σεροτονίνη μεταφέρει ένα νευρικό σήμα μέσα από μια σύναψη.
Όταν τα επίπεδα της σεροτονίνης είναι πολύ χαμηλά, αυτό μπορεί να αποδυναμώσει τα νευρικά σήματα. Ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα της χαμηλής σεροτονίνης είναι η κατάθλιψη, αλλά τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης μπορούν να επηρεάσουν σχεδόν κάθε οργανικό σύστημα, οδηγώντας την υγεία μας σε ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων.
Τι κάνει η Σεροτονίνη;
Οι ερευνητές έχουν μελετήσει τη σεροτονίνη και τους κρυφούς ρόλους που παίζει αυτός ο σημαντικός νευροδιαβιβαστής σε πολλές λειτουργίες του εγκεφάλου για περισσότερα από 60 χρόνια. Όλα τα ζώα και ακόμη και τα φυτά, παράγουν σεροτονίνη, φανερώνοντας την πρώιμη εξελικτική του εμφάνιση.
Ωστόσο, η σεροτονίνη είναι δύσκολο να απομονωθεί. Επιπλέον, ένα ευρύ φάσμα νευροδιαβιβαστών – καθώς και άλλοι παράγοντες, όπως η γενική υγεία του ανθρώπου, το περιβάλλον και η μοναδική του βιολογία – μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική και σωματική υγεία. Αυτό καθιστά δύσκολο για τους ερευνητές να δημιουργήσουν άμεσες συσχετίσεις μεταξύ της σεροτονίνης και των διαφόρων λειτουργιών.
Οι ερευνητές από καιρό πίστευαν ότι η έλλειψη της σεροτονίνης μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Όντως, πολλά δημοφιλή αντικαταθλιπτικά αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης του εγκεφάλου. Ωστόσο, μερικές μελέτες θέτουν υπό αμφισβήτηση αυτήν την ευρέως αποδεκτή θεωρία της σεροτονίνης.
Μια μελέτη του 2014 με ποντίκια, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι η γενετική μείωση των επίπεδων σεροτονίνης δεν οδήγησε τα ποντίκια σε κατάθλιψη. Οι ψυχίατροι έχουν θεωρήσει ότι στους ανθρώπους με κατάθλιψη, τα επίπεδα σεροτονίνης είναι γενετικά χαμηλά, επομένως αυτή η μελέτη υπονομεύει αυτή τη θεωρία.
Επομένως, ένα πλήθος ερευνών δείχνει ότι είναι αδύνατο να διαγνωστεί η έλλειψη της σεροτονίνης με βάση μόνο τα συμπτώματα. Τα άτομα με φυσιολογικά επίπεδα σεροτονίνης μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα συμβατά με την έλλειψη της σεροτονίνης, ενώ ορισμένα άτομα με χαμηλή σεροτονίνη μπορεί να μην έχουν καθόλου συμπτώματα.
Τι προκαλεί έλλειψη της σεροτονίνης;
Οι περισσότερες περιπτώσεις έλλειψης σεροτονίνης είναι ιδιοπαθείς, πράγμα που σημαίνει ότι οι γιατροί δεν μπορούν να βρουν μια συγκεκριμένη αιτία. Ορισμένες κληρονομικές γενετικές διαταραχές μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του σώματος να παράγει ή να μεταβολίζει την σεροτονίνη. Ο τρόπος ζωής και άλλοι παράγοντες που μπορεί επίσης να παίξουν ρόλο περιλαμβάνουν:
- Ορμονικές διακυμάνσεις, λόγω της έναρξης ή διακοπής θεραπείας της ορμονικής υποκατάστασης, της εμμηνόπαυσης, της εγκυμοσύνης ή της προχωρημένης ηλικίας
- Έλλειψη ηλιακού φωτός
- Κακή διατροφή
- Ορισμένες ουσίες και φάρμακα, ειδικότερα όταν χρησιμοποιούνται μακροπρόθεσμα
- Χρόνιο στρες
10 συμπτώματα έλλειψης της σεροτονίνης
Η σεροτονίνη δεν δρα ποτέ μόνη της και αποτελεί μέρος ενός πολύπλοκου συστήματος. Τα άτομα με έλλειψη σεροτονίνης μπορεί επίσης να παρουσιάζουν ανεπάρκειες και σε άλλους νευροδιαβιβαστές, καθώς και μεταβολικά ή άλλα προβλήματα υγείας. Μερικά κοινά σημάδια έλλειψης της σεροτονίνης περιλαμβάνουν:
1. Κατάθλιψη
Οι έρευνες δείχνουν όλο και περισσότερο μια πολύπλοκη σχέση μεταξύ της κατάθλιψης και της σεροτονίνης. Δεν κατανοούμε πλήρως πώς η έλλειψη σεροτονίνης μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, αλλά οι περισσότερες μελέτες υποστηρίζουν ότι είναι ένας κύριος παράγοντας. Η κατάθλιψη που σχετίζεται με τα γεγονότα της καθημερινότητας, ιδιαίτερα το χρόνιο στρες και το τραύμα, μπορεί επίσης να καταστρέψει τα επίπεδα της σεροτονίνης. Επομένως, η έλλειψη σεροτονίνης μπορεί να είναι η αιτία και το αποτέλεσμα της κατάθλιψης.
2. Αλλαγές στον ύπνο
Η σεροτονίνη βοηθά στη ρύθμιση του εσωτερικού ρολογιού του σώματος, συμπεριλαμβανομένου της ικανότητας να αισθανόμαστε υπνηλία, να παραμένουμε κοιμισμένοι, να μπαίνουμε σε ύπνο REM και να ξυπνάμε το πρωί.Τα άτομα με χρόνια αϋπνία, ασυνήθιστα μοτίβα ύπνου, χρόνιες κοπώσεις ή τα συνεχόμενα ζωντανά όνειρα μπορεί να χαρακτηρίζονται από έλλειψη σεροτονίνης.
3. Χρόνιος πόνος
Η σεροτονίνη επηρεάζει τον τρόπο που συμπεριφέρονται οι μύες, οπότε η χαμηλή σεροτονίνη μπορεί να προκαλέσει χρόνιο πόνο. Η χαμηλή σεροτονίνη συσχετίζεται έντονα με την ινομυαλγία, έναν τύπο εκτεταμένου χρόνιου πόνου. Άτομα με ινομυαλγία μπορεί να ανακουφιστούν από τη λήψη αντικαταθλιπτικών που αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης.
4. Προβλήματα μνήμης ή μάθησης
Μερικές μελέτες έχουν συνδέσει τη σεροτονίνη με τη μνήμη και τη μάθηση, οπότε ξαφνικές δυσκολίες με τη μνήμη ή τη μάθηση θα μπορούσαν να υποδηλώσουν μία έλλειψη σεροτονίνης. Επιπλέον, άλλα συμπτώματα έλλειψης της σεροτονίνης, όπως η στέρηση του ύπνου και η κατάθλιψη, μπορεί να δυσχεράνουν την συγκέντρωση και τη μάθηση.
5. Άγχος
Το άγχος, συμπεριλαμβανομένων των ιδεοψυχαναγκαστικών μορφών του, μπορεί να υποδηλώνει ότι ένα άτομο έχει χαμηλή σεροτονίνη. Η ξαφνική εμφάνιση του άγχους και δυσκολία συσχέτισής του με κάποιο προφανή παράγοντα, όπως ένα πρόσφατο τραύμα ή άγχος, οφείλεται συχνά σε ζήτημα σεροτονίνης. Το χρόνιο στρες και το άγχος μπορεί επίσης να καταστρέφουν τη σεροτονίνη.
6. Σχιζοφρένεια
Πολλές μελέτες έχουν βρει χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης σε άτομα με σχιζοφρένεια. Ασυνήθιστες πεποιθήσεις ή συμπεριφορές, ακουστικές ή οπτικές ψευδαισθήσεις και ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση ή την προσωπικότητα μπορεί να αποτελούν ενδείξεις χαμηλής σεροτονίνης.
7. Προβλήματα με το εσωτερικό ρολόι του σώματος
Η σεροτονίνη βοηθά στη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού του σώματος, που είναι το εσωτερικό του ρολόι. Παρόλο που είναι κοινό για τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν δυσκολίες να σηκωθούν το πρωί ή περιστασιακά να ξεχνούν τα καθημερινά γεύματα, η δυσλειτουργία στο εσωτερικό ρολόι μπορεί να προκαλέσει σοβαρή υπνηλία, όρεξη και άλλα θέματα.
Ένα άτομο που δεν κοιμάται ποτέ σύμφωνα με ένα τακτικό πρόγραμμα και το οποίο δυσκολεύεται να διατηρήσει ένα συνεπές πρότυπο πείνας και φαγητού ή που αισθάνεται υπερβολικά χρόνια κουρασμένο, θα μπορούσε να έχει πρόβλημα με τον κιρκάδιο ρυθμό του. Αυτό μπορεί να οφείλεται στη χαμηλή σεροτονίνη.
8. Προβλήματα της όρεξης
Πολλές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι άτομα με χαμηλή σεροτονίνη μπορεί να έχουν προβλήματα όρεξης ή διατροφικές διαταραχές. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την υπερκατανάλωση τροφής, το να μην τρώει αρκετά ή να υπάρχει εναλλαγή μεταξύ των δύο. Επιπλέον, ορισμένα άτομα με κατάθλιψη αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα με την όρεξη.
9. Υπερδραστηριότητα
Η χαμηλή σεροτονίνη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα έλλειψης προσοχής / υπερκινητικότητας έλλειψης προσοχής (ΔΕΠ-Υ). Ένα άτομο μπορεί να δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, να διασκεδάζει συνεχώς, να παρουσιάζει χρόνια κόπωση ή βαρεμάρα ή να μην μπορεί να καθίσει ακίνητο. Τα παιδιά μπορεί να φαίνονται να έχουν απεριόριστη ενέργεια, να συμπεριφέρονται επιθετικά ή συχνά να μπερδεύονται στο σχολείο.
10. Άνοια
Νέες έρευνες υποδεικνύουν ότι τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης του εγκεφάλου συνδέονται με την άνοια και μπορεί ακόμη και να αποτελέσουν πρόωρο προειδοποιητικό σημάδι αυτής της ομάδας ασθενειών. Δεν είναι σαφές αν η χαμηλή σεροτονίνη προκαλεί άνοια ή είναι σύμπτωμα. Επειδή η σεροτονίνη μπορεί να επηρεάσει τη μνήμη, τη συγκέντρωση και άλλες γνωστικές λειτουργίες, ωστόσο, είναι πιθανό ότι η μείωση των επιπέδων σεροτονίνης να αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας καθώς ένα άτομο γερνά.
