Είναι ίσως από τις πιο παλιές βιταμίνες αφού ανακαλύφθηκε από τις πρώτες στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι βιταμίνη Β1 ή θειαμίνη ανήκουν στο σύμπλεγμα Β. Οι βιταμίνες αυτές είναι συνένζυμα, βοηθούν δηλαδή στην ενεργοποίηση των ενζύμων, ουσιών δηλαδή που φέρουν εις πέρας διάφορες μεταβολικές διεργασίες στο ανθρώπινο σώμα. Όπως όλες οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες, έτσι και η θειαμίνη δεν αποθηκεύεται στον οργανισμό, καθώς η περίσσεια ποσότητα αποβάλλεται με τα ούρα. Εξαιτίας αυτού, είναι απαραίτητη η συνεχής της χορήγηση μέσω της διατροφής ή συμπληρώματος διατροφής.
Ο κύριος ρόλος της στον οργανισμό σχετίζεται με τη διάσπαση(καταβολισμό) και εκμετάλλευση των υδατανθράκων για τις ανάγκες του σώματος. Οι υδατάνθρακες διασπώνται και παράγεται γλυκόζη, την οποία ο οργανισμός χρησιμοποιεί ως βασική πηγή ενέργειας. Το ένζυμο που φέρει εις πέρας τη σύνθετη αυτή διαδικασία εξαρτάται από την παρουσία θειαμίνης.
Έλλειψη βιταμίνης Β1
Η θειαμίνη είναι απαραίτητη επίσης για το μεταβολισμό λιπών και πρωτεϊνών καθώς και για τη δημιουργία της ATP, του μορίου που μεταφέρει την ενέργεια στον οργανισμό. Εξάλλου, η παρουσία θειαμίνης βοηθάει και στην ομαλή λειτουργία των υπολοίπων βιταμινών της ομάδας Β.
Εάν υπάρχει έλλειψη θειαμίνης:
- η μετατροπή των υδατανθράκων σε γλυκόζη αναστέλλεται και ο οργανισμός χάνει τη βασική του πηγή ενέργειας.
- επηρεάζεται η μεταφορά νευρικών ερεθισμάτων, καθώς αναστέλλεται η σύνθεση ακετυλοχολίνης, που είναι ο σημαντικότερος νευροδιαβιβαστής.
Ιστορικά, η έλλειψη της θειαμίνης προκαλεί την ασθένεια μπέρι-μπέρι, η οποία χαρακτηρίζεται από αλλοιώσεις των νεύρων, ατονία και δυσκαμψία των μελών και στη συνέχεια, μυϊκή ατροφία και καρδιακή ανεπάρκεια. Σήμερα, η παντελής έλλειψή της είναι σπάνια. Είναι συχνή ωστόσο η μερική έλλειψη της θειαμίνης, που μπορεί να συμβεί λόγω διατροφής με αποφλοιωμένο ρύζι ή σιτάρι (λευκό ψωμί), μειωμένης εντερικής απορρόφησης σε νοσήματα του πεπτικού (η απορρόφηση γίνεται κυρίως στη νήστιδα και στον ειλεό) ή και λόγω συστηματικής λήψης αλκοόλ.
Η συμπληρωματική χορήγηση θειαμίνης έχει ωφελήσει ασθενείς με τα ακόλουθα νοσήματα:
- Αλκοολισμός
- Κατάθλιψη
- Άνοια
- Νόσος Alzheimer
Η θειαμίνη βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα και ιδιαίτερα στο φλοιό του σιταριού και του ρυζιού (γι’ αυτό και η διατροφή με αποφλοιωμένα προϊόντα προκαλεί έλλειψη). Σε μικρότερες ποσότητες υπάρχει στη μαγιά της μπύρας, στο χοιρινό κρέας, το σπανάκι, το σουσάμι. το ταχίνι, το γάλα και τα αυγά.
Η συνιστάμενη ημερήσια ποσότητα είναι 1,4mg την ημέρα. Η ποσότητα αυτή, πάντως, δεν είναι αρκετή για όσους καταναλώνουν πολλούς υδατάνθρακες
